نوشته : دكتر آزاده نجارزاده
يكي
از رايج‌ترين مشكلات بهداشتي در سراسر جهان مشكلات دهان و دندان است كه به
اندازه سرماخوردگي شيوع دارد. هر چند با پيشرفت‌هاي بهداشتي كه امروزه به
وجود آمده است، ميزان فساد و از دست دادن دندان‌ها از گذشته كمتر شده است،
اما با توجه به نوع تغذيه و عادات غلط غذايي، افزايش مصرف ميان وعده‌هاي
شيرين و چسبنده و عدم به كار بردن صحيح روش‌هاي بهداشتي هنوز هم اين مشكلات
در جامعه به ميزان بالايي وجود دارد. داشتن دندان‌ها و لثه ناسالم مي‌تواند با ايجاد مداخله در ساير سيستم‌هاي بدن احتمال بروز بيماري‌هاي ديگر نظير بيماري‌هاي قلبي - عروقي و سكته مغزي را نيز افزايش دهد. افراد مبتلا به بيماري‌هاي لثه هنگام جويدن غذا، باكتري‌ها را وارد جريان خون مي‌كنند كه اين مسئله خطر لخته شدن خون و سكته مغزي را افزايش مي‌دهد.
بعضي از ما به دليل گرفتاري و مشغله‌هاي روزمره زندگي از اهميت دادن به بهداشت دهان و دندان غافل مي‌شويم. در حالي كه بعضي از تغييرات بسيار كوچك در سبك زندگي مي‌تواند اثرات مهمي حتي بيشتر از تصور ما، بر روي سلامت دهان و دندان و لثه داشته باشد. عواملي مانند سيگار كشيدن، نوشيدن مشروبات الكلي، داشتن استرس و فشار عصبي فراوان و پيروي از رژيم غذايي نامناسب اثر مهمي بر سلامت لثه‌هاي ما دارد. اثر عوامل فوق را در بيماري‌هاي مختلف مثل بيماري‌هاي قلبي - عروقي، چاقي، ديابت و ... بسيار خوانده و شنيده‌ايم، اما كمتر به تأثير آنها بر روي بيماري‌هاي لثه آگاه هستيم.
در اينجا سعي داريم به اختصار هر يك از عوامل مذكور را در ارتباط با سلامت لثه بيان كنيم.
تاثير تغذيه
ارتباط مستقيمي بين رژيم غذايي و بيماري‌هاي لثه وجود دارد.
غذاهاي حاوي شكر و نشاسته زياد توليد باكتري‌ها را افزايش مي‌دهند. افزايش توليد باكتري‌ها در دهان محيط را براي رشد مشكلات لثه آماده مي‌كند.
يك رژيم غذايي نامناسب كه ميزان مواد مغذي آن در حد مناسب و مورد نياز نباشد، سيستم ايمني بدن را ضعيف مي‌نمايد. بنابراين بدن قدرت كمي براي مبارزه با عفونت‌هايي كه لثه را مورد هدف قرار مي‌دهندخواهد داشت.
ويتامين‌ها و املاح به بدن كمك مي‌كنند تا بافت‌هاي جديد نظير استخوان‌ها، ماهيچه‌ها، سلول‌هاي خوني و ... را بسازد. كمبود دريافت املاح و ويتامين‌ها به اين معني است كه بافت لثه و استخوان‌هاي فك قدرت كافي نخواهندداشت و بنابراين نسبت به بيماري‌ها آسيب‌پذير مي‌شوند.
بدن ما نياز به مقادير مناسبي از انواع مواد مغذي دارد تا بتواند با عوامل عفونت‌زاي وارد شده به بدن مقابله نمايد. فردي كه رژيم غذايي مناسب و حاوي مقادير مورد نياز از انواع مواد مغذي نظير املاح، ويتامين‌ها و درشت مغذي‌ها (كربوهيدرات، پروتئين و چربي) داشته باشد، بهتر از كسي كه رژيم فقير داشته باشد مي‌تواند با عفونت مقابله نمايد. از سوي ديگر اين حقيقت را بايد در نظر داشت كه رژيم‌هاي غذايي نامناسب معمولاً حاوي غذاهاي نشاسته‌اي و شيرين مي‌باشند كه اين غذاها خطر بيماري‌هاي لثه را افزايش مي‌دهند، چرا كه مصرف غذاهاي شيرين و نشاسته‌اي به ميزان زياد باعث افزايش رشد باكتري‌هاي مضر در دهان شده و خطر بروز عفونت افزايش مي‌يابد.
براي مقابله با بيماري‌هاي لثه بهتر است از غذاهايي كه حاوي ويتامين C فراوان هستند، استفاده گردد. اين ويتامين عمدتاً در ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه وجود دارد. ويتامين C براي ساخت سلول‌هاي جديد و در نتيجه وجود يك لثه سالم ضروري است. فيبر را به اندازه كافي در رژيم غذايي روزانه خود بگنجانيد. غذاهاي غني از فيبر جريان بزاق را در دهان افزايش مي‌دهند و با اينكار موجب تميز شدن فضاي دهان مي‌گردند. بدين طريق باكتري‌هاي مضر اجازه افزايش و تكثير نمي‌يابند. فيبر در سبزيجات، ميوه‌ها، حبوبات و غلات سبوسدار يافت مي‌شود.
غذاهاي غني از املاحي نظير روي و منيزيم شامل ماهي، مرغ و گوشت قرمز بدون چربي نيز از مواد غذايي مفيد براي سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها مي‌باشند.
جويدن سبزيجات ترد مثل هويج و كرفس باعث تميز شدن دندان‌ها و ماساژ لثه‌ها مي‌‌گردد و از سوي ديگر نيز مواد مغذي مفيدي را براي سلامت لثه‌ها تأمين مي‌نمايد.
غذاهاي حاوي شكر و نشاسته زياد توليد باكتري‌ها را افزايش مي‌دهند. افزايش توليد باكتري‌ها در دهان محيط را براي رشد مشكلات لثه آماده مي‌كند.
يك رژيم غذايي نامناسب كه ميزان مواد مغذي آن در حد مناسب و مورد نياز نباشد، سيستم ايمني بدن را ضعيف مي‌نمايد. بنابراين بدن قدرت كمي براي مبارزه با عفونت‌هايي كه لثه را مورد هدف قرار مي‌دهندخواهد داشت.
ويتامين‌ها و املاح به بدن كمك مي‌كنند تا بافت‌هاي جديد نظير استخوان‌ها، ماهيچه‌ها، سلول‌هاي خوني و ... را بسازد. كمبود دريافت املاح و ويتامين‌ها به اين معني است كه بافت لثه و استخوان‌هاي فك قدرت كافي نخواهندداشت و بنابراين نسبت به بيماري‌ها آسيب‌پذير مي‌شوند.
بدن ما نياز به مقادير مناسبي از انواع مواد مغذي دارد تا بتواند با عوامل عفونت‌زاي وارد شده به بدن مقابله نمايد. فردي كه رژيم غذايي مناسب و حاوي مقادير مورد نياز از انواع مواد مغذي نظير املاح، ويتامين‌ها و درشت مغذي‌ها (كربوهيدرات، پروتئين و چربي) داشته باشد، بهتر از كسي كه رژيم فقير داشته باشد مي‌تواند با عفونت مقابله نمايد. از سوي ديگر اين حقيقت را بايد در نظر داشت كه رژيم‌هاي غذايي نامناسب معمولاً حاوي غذاهاي نشاسته‌اي و شيرين مي‌باشند كه اين غذاها خطر بيماري‌هاي لثه را افزايش مي‌دهند، چرا كه مصرف غذاهاي شيرين و نشاسته‌اي به ميزان زياد باعث افزايش رشد باكتري‌هاي مضر در دهان شده و خطر بروز عفونت افزايش مي‌يابد.
براي مقابله با بيماري‌هاي لثه بهتر است از غذاهايي كه حاوي ويتامين C فراوان هستند، استفاده گردد. اين ويتامين عمدتاً در ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه وجود دارد. ويتامين C براي ساخت سلول‌هاي جديد و در نتيجه وجود يك لثه سالم ضروري است. فيبر را به اندازه كافي در رژيم غذايي روزانه خود بگنجانيد. غذاهاي غني از فيبر جريان بزاق را در دهان افزايش مي‌دهند و با اينكار موجب تميز شدن فضاي دهان مي‌گردند. بدين طريق باكتري‌هاي مضر اجازه افزايش و تكثير نمي‌يابند. فيبر در سبزيجات، ميوه‌ها، حبوبات و غلات سبوسدار يافت مي‌شود.
غذاهاي غني از املاحي نظير روي و منيزيم شامل ماهي، مرغ و گوشت قرمز بدون چربي نيز از مواد غذايي مفيد براي سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها مي‌باشند.
جويدن سبزيجات ترد مثل هويج و كرفس باعث تميز شدن دندان‌ها و ماساژ لثه‌ها مي‌‌گردد و از سوي ديگر نيز مواد مغذي مفيدي را براي سلامت لثه‌ها تأمين مي‌نمايد.
غذاهاي نامناسب
غذاهاي غيرمفيد نيز شامل انواع كيك،
شيريني‌ها، شكلات، آبميوه‌هاي شيرين و نوشيدني‌هاي كربناته و گازدار
مي‌باشند. اين مواد غذايي زمينه را براي رشد انواع باكتري‌هاي مضر در دهان
فراهم مي‌نمايند.
در دين اسلام مصرف الكل از كارهاي حرام به شمار مي‌رود. الكل اثرات مخربي بر دستگاه‌هاي مختلف بدن انسان مي‌گذارد. نوشيدني‌هاي الكلي حاوي قند و اسيد مي‌باشند كه بر روي دندان‌ها و لثه اثر مخرب دارند. از سوي ديگر مصرف الكل باعث دهيدراته شدن (كم آب شدن) بدن نيز مي‌شود و اين امر بر ميزان توليد بزاق نيز اثر خواهد گذاشت. وقتي ميزان توليد بزاق كاهش يابد باكتري‌هاي موجود در دهان شسته نمي‌شوند و اين به معني افزايش سرعت تشكيل پلاك‌هاي ميكروبي در دهان و افزايش خطر بيماري‌هاي دهان و لثه مي‌باشد.
در دين اسلام مصرف الكل از كارهاي حرام به شمار مي‌رود. الكل اثرات مخربي بر دستگاه‌هاي مختلف بدن انسان مي‌گذارد. نوشيدني‌هاي الكلي حاوي قند و اسيد مي‌باشند كه بر روي دندان‌ها و لثه اثر مخرب دارند. از سوي ديگر مصرف الكل باعث دهيدراته شدن (كم آب شدن) بدن نيز مي‌شود و اين امر بر ميزان توليد بزاق نيز اثر خواهد گذاشت. وقتي ميزان توليد بزاق كاهش يابد باكتري‌هاي موجود در دهان شسته نمي‌شوند و اين به معني افزايش سرعت تشكيل پلاك‌هاي ميكروبي در دهان و افزايش خطر بيماري‌هاي دهان و لثه مي‌باشد.
راهنماي تغذيه‌اي براي پيشگيري از بيماري‌هاي لثه
از يك رژيم غذايي پر فيبر پيروي كنيد. در اين رژيم غذايي از غلات كامل، سبزيجات، حبوبات و ميوه استفاده نماييد.
به جاي غذاهاي تصفيه و فرآوري شده از غذاهاي كامل استفاده كنيد تا هم موجبات فعاليت دندان‌ها و لثه‌هاي شما را فراهم نمايند و هم مواد مغذي مورد نياز شما را در بر داشته باشند.
اگرچه تمام مواد مغذي مورد نياز هستند، اما برخي از مواد مغذي براي سلامت دندان‌ها و لثه از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌باشند. از بين آنها مي‌توان به ويتامين C، بيوفلاوونوئيدها، ويتامين A، ويتامين E و ويتامين‌هاي گروه B، كوآنزيم Q10، سديم طبيعي موجود در سبزيجاتي نظير كرفس و نيز به مواد معدني از قبيل پتاسيم، كلسيم، سلنيوم، روي، فسفر و منيزيم اشاره نمود.
تا حد امكان از شكر، آبميوه، آرد سفيد، برنج سفيد، انواع نوشابه‌هاي شيرين و شربت‌ها كمتر مصرف نماييد.
به جاي غذاهاي تصفيه و فرآوري شده از غذاهاي كامل استفاده كنيد تا هم موجبات فعاليت دندان‌ها و لثه‌هاي شما را فراهم نمايند و هم مواد مغذي مورد نياز شما را در بر داشته باشند.
اگرچه تمام مواد مغذي مورد نياز هستند، اما برخي از مواد مغذي براي سلامت دندان‌ها و لثه از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌باشند. از بين آنها مي‌توان به ويتامين C، بيوفلاوونوئيدها، ويتامين A، ويتامين E و ويتامين‌هاي گروه B، كوآنزيم Q10، سديم طبيعي موجود در سبزيجاتي نظير كرفس و نيز به مواد معدني از قبيل پتاسيم، كلسيم، سلنيوم، روي، فسفر و منيزيم اشاره نمود.
تا حد امكان از شكر، آبميوه، آرد سفيد، برنج سفيد، انواع نوشابه‌هاي شيرين و شربت‌ها كمتر مصرف نماييد.
نقش سيگار
سيگار مي‌تواند بيماري‌هاي لثه را وخيم‌تر
نمايد. در افرادي كه سيگار مي‌كشند پلاك ميكروبي بيشتري تشكيل مي‌شود كه
مي‌تواند منجر به تحت تأثير قراردادن لثه‌ها گردد. از سوي ديگر سيگار باعث
كاهش ميزان اكسيژن در جريان خون شده و لثه بيمار نمي‌تواند بهبود يابد،
بنابراين پيشرفت بيماري‌هاي لثه در افراد سيگاري بسيار سريع‌تر از افراد
غيرسيگاري خواهد بود.
اسـتــرس
استرس و فشارهاي روحي نيز احتمالاً باعث
افزايش خطر بروز بيماري‌هاي لثه مي‌شوند. بررسي‌ها نشان مي‌دهند كه بين
عوامل روحي رواني نظير ترس، استرس و افسردگي با بروز بيماري‌هاي لثه ارتباط
وجود دارد. احتمالاً هورمون كورتيزول كه در هنگام استرس آزاد مي‌شود، در
بروز التهابات لثه نقش دارد. البته ممكن است اين احتمال هم وجود داشته باشد
كه افراد داراي مشكلات روحي و استرس زياد زندگي سالمي ندارند و بنابراين
رعايت بهداشت دهان و دندان را ننموده و ممكن است از سيگار، الكل و يا ساير
مواد مخدر نيز استفاده نمايند كه تمام اين عوامل در افزايش بيماري‌هاي لثه
در اين افراد تأثيرگذار خواهد بود.
منبع: دنیای تغذیه ش ۱۲۱
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر