روغني براي سلامت قلب

نوشته  : دکتر لادن گیاهی

در سال‌های اخیر روغن سبوس برنج به مجموعه روغن‌های موجود در بازار اضافه شده است و مصرف آن در نقاط مختلف دنیا رو به افزایش است.  غالباً این روغن در کشورهای آسیایی تولید می‌شود و در چین، ژاپن و هند مصرف گسترده‌ای دارد. این روغن که از پوسته داخلی سبوس برنج بدست می‌آید تحت عنوان «روغن سلامت یا روغن قلب» در برخی تبلیغات معرفی می‌گردد. تحقیقات علمی انجام شده بر روی ترکیبات این روغن نیز اثرات متعدد سلامت بخشی این روغن را نشان داده‌اند. در این مقاله با ارزش غذایی این روغن به خوبی آشنا می‌شوید و می‌توانید از این پس سهمی از روغن مصرفی خود را به این روغن اختصاص دهید.

ارزش آنتی‌اکسیدانی

روغن سبوس برنج به جهت داشتن مقادیر قابل توجه ویتامین E (توکوفرول و توکوترینول) ارزش آنتی‌اکسیدانی بالایی دارد. توکوترینول علاوه بر پیشگیری از اکسیداسيون رادیکال‌های آزاد که از عوامل ایجاد سرطان هستند، به کاهش سطح کلسترول خون نیز کمک می‌کند.
گاما اوریزانول نیز از آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که عمدتا در روغن سبوس برنج یافت می‌شود و گفته می‌شود بسیار قوی‌تر از ویتامین E در دفع رادیکال‌های آزاد نقش دارد. گاما اوریزانول در کاهش سطح کلسترول خون، کاهش سنتز کلسترول در کبد و درمان اختلالات یائسگی نیز موثر شناخته شده است.
 روغن سبوس برنج غنی از فیتواسترول‌های متنوعی است که اثرات سلامت‌بخش متعددی  دارند. فیتواسترول‌ها علاوه بر کاهش کلسترول اثرات ضد التهابی نیز دارند و به تقویت عملکرد سیستم ایمنی و مهار رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند.
بنابراین اثرات هیپو کلسترولمیک (كاهنده کلسترول) آن که به این روغن نسبت می‌دهند، می‌تواند مربوط به وجود ترکیبات آنتی اکسیدانی ذکر شده باشد.

درصد متناسب اسیدهای چرب 
بر اساس توصیه انجمن قلب آمریکا  کل چربی دریافتی روزانه باید 30 درصد از کالری ما را تشکیل دهد که  این مقدار باید از 30 درصد اسید چرب اشباع، 33درصد اسیدهای چرب غیر اشباع با چند باند مضاعف (شامل اسیدهای چرب ضروری) و 37 درصد اسیدهای چرب با یک باند مضاعف تامین شود. یکی از مهم‌ترین نکات مثبت در مورد روغن سبوس برنج آن است که درصد ترکیب اسیدهای چرب موجود در آن بیش از سایر روغن‌های موجود در بازار با نسبت‌های ذکر شده که برای سلامتی قلب و عروق ضروری است، مطابقت دارد ( جدول 1، درصد اسیدهای چرب مختلف موجود در روغن‌های رایج مصرفی را نشان می‌دهد). البته باید توجه داشت که نسبت اسیدهای چرب ضروری امگا-6 و امگا-3 آن به نفع تشکیل عوامل ضد التهابی در بدن نیست، زیرا دارای درصد بالایی اسید چرب امگا-6  در مقایسه با اسید چرب امگا-3 است.
همچنین باید در نظر داشت که این روغن از نظر مقدار کالری با سایر روغن‌ها تفاوتی ندارد و هر 1 گرم آن دارای 9 كيلو کالری انرژی است، پس در مصرف این روغن نیز نباید زیاده‌روی کرد، بلکه می‌توان آن را گاهي مواقع جایگزین روغن‌های رایج مصرفی نمود.
 

یکی از مهم‌ترین نکات مثبت در مورد روغن سبوس برنج آن است که درصد ترکیب اسیدهای چرب موجود در آن بیش از سایر روغن‌های موجود در بازار با نسبت‌های ذکر شده که برای سلامتی قلب و عروق ضروری است، مطابقت دارد.

ساير مزايا

روغن سبوس برنج دارای نقطه دود بالایی در مقایسه با بسیاری از روغن‌های دیگر است. هر چه نقطه دود یک روغن بالاتر باشد، مقاومت اسیدهای چرب تشکیل دهنده آن در برابر شکسته شدن در دمای بالا و اکسید شدن بیشتر خواهد بود. به همین جهت روغن  سبوس برنج  برای سرخ کردن  مناسب است. بعلاوه ویسکوزیته بالای این روغن باعث می‌شود که غذا روغن کمتری به خود بگیرد و در نتیجه کل کالری غذا کاهش یابد. ضمن آنکه این روغن تردی خوبی به غذا می‌دهد. از روغن سبوس برنج برای تهیه انواع سس‌های سالاد نیز می‌توان استفاده کرد و به این ترتیب ارزش آنتی‌اکسیدانی و غذایی سالاد را افزایش داد. به دلایل ذکر شده این روغن در رستوران‌های مختلف دنیا بسیار پرطرفدار است. 
 

جدول 1- مقایسه ترکیب اسیدهای چرب مختلف موجود در روغن سبوس برنج با روغن‌های رایج مصرفی

نوع روغن     اسیدهای چرب غیر اشباع  با یک باند مضاعف     اسیدهای چرب غیر اشباع  با چند باند مضاعف    اسیدهای چرب اشباع
روغن سبوس برنج     47%     33%     20%
روغن زیتون     77%     9%     14%
روغن کانولا     61%     33%     7%
روغن بادام زمینی     48%     34%     18%
روغن سویا    24%     61%     15%
روغن هسته انگور     14%     77%     9%
 

جدول 2- مقایسه آنتی اکسیدان‌های طبیعی در روغن‌های خوراکی

نوع روغن     ویتامین E توکوفرول (ppm*)    ویتامین E توکوترینول (ppm*)    اوریزانول (ppm*)    کل آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی (ppm*)
روغن سبوس برنج     81    336     2,000     2,417
روغن زیتون     51    0    0    51
روغن کانولا    650     0    0     650
روغن بادام زمینی     487     0    0     487
روغن سویا    1,000    0    0    1.000
روغن هسته انگور     256    149     0    405
* 
منبع: دنیای تغذیه  ش ۱۲۱