نوشته : دكتر آزاده نجارزاده
يكي
از مهم‌ترين داروهاي ضدباكتري كه امروزه مصرف زيادي در درمان بيماري‌هاي
مختلف انسان و دام دارد آنتي‌بيوتيك‌ها هستند. آنتي‌بيوتيك‌ها مواد شيميايي
هستند كه از برخي موجودات ذره‌بيني نظير باكتري‌ها، كپك و يا برخي از
گياهان به دست مي‌آيند. استفاده از آنتي‌بيوتيك عمر نه چندان طولاني در
زندگي بشر دارد.
مقاومت به آنتي‌بيوتيك
كاربرد وسيع آنتي‌بيوتيك‌ها امروزه بشر را
با معضل جدي مقاومت به آنتي‌بيوتيك مواجه نموده است. جالب است بدانيم پس
از كشف پني‌سيلين، گونه‌هاي مقاوم باكتري استافيلوكوك به ندرت مشاهده
مي‌شد، اما از حدود 50 سال پيش گونه‌هاي مقاوم اين باكتري رو به تزايد
گذاشت، به طوري كه در سال 1955، بيش از نيمي از سوش‌هاي جدا شده
استافيلوكوك، مقاوم بودند. مقاومت به آنتي‌بيوتيك‌ها عمدتاً به دليل مصارف
نابه‌جا و خودسرانه افراد ايجاد مي‌شود.
پروبيوتيك مصرف كنيد
آنتي‌بيوتيك‌ها علاوه بر اين كه باكتري‌های مضر را نابود مي‌كنند، مي‌توانند سبب از ميان رفتن ميكروب‌هاي مفيد نيز گردند. در روده انسان باكتري‌هاي زيادي زندگي مي‌كنند كه برخي از آنها اعمال مهمي را براي بدن انجام مي‌دهند. مثلاً ساختن ويتامين‌هاي گروه B و K از وظايف اين باكتري‌ها به شمار مي‌رود. يكي از راه‌هاي مقابله با اثر آنتي‌بيوتيك‌ها بر فلور طبيعي ميكروب‌هاي روده استفاده از محصولات پروبيوتيك است. مفهوم پروبيوتيك اولين بار توسط يك دانشمند روسي براي باكتري‌هاي مفيد روده به كار برده شد. پره‌بيوتيك در واقع تركيبي ضدآنتي‌بيوتيك است. نحوه عمل پره‌بيوتيك‌ها بدين صورت است كه باعث تكثير ميكروب‌هاي مفيد مي‌شوند، بنابراين برخلاف آنتي‌بيوتيك‌ها كه تمام ميكروارگانيسم‌ها (اعم از مفيد و مضر) را از بين مي‌برند پره‌بيوتيك‌ها باعث افزايش جمعيت ميكروارگانيسم‌هاي مفيد مي‌شوند. در روده انسان هزاران باكتري مفيد زندگي مي‌كنند كه براي سلامت دستگاه گوارش با باكتري‌های مضر مبارزه مي‌نمايند. زماني كه فرد دچار آلرژي، اسهال شديد و يا سرماخوردگي شده باشد و يا از يك برنامه غذايي نامناسب پيروي كند و يا اينكه از آنتي‌بيوتيك‌ها مصرف نمايد تعادل باكتري‌هاي روده به هم خورده و تعداد باكتري‌هاي مفيد كاهش مي‌يابد، بنابراين به منظور بازگرداندن اين تعادل توصيه مي‌شود از محصولات پروبيوتيك در زمان مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها استفاده گردد. مصرف محصولات لبني پروبيوتيك، اسهال ناشي از مصرف آنتي‌بيوتيك را درمان مي‌نمايد.
آنتي‌بيوتيك‌ها علاوه بر اين كه باكتري‌های مضر را نابود مي‌كنند، مي‌توانند سبب از ميان رفتن ميكروب‌هاي مفيد نيز گردند. در روده انسان باكتري‌هاي زيادي زندگي مي‌كنند كه برخي از آنها اعمال مهمي را براي بدن انجام مي‌دهند. مثلاً ساختن ويتامين‌هاي گروه B و K از وظايف اين باكتري‌ها به شمار مي‌رود. يكي از راه‌هاي مقابله با اثر آنتي‌بيوتيك‌ها بر فلور طبيعي ميكروب‌هاي روده استفاده از محصولات پروبيوتيك است. مفهوم پروبيوتيك اولين بار توسط يك دانشمند روسي براي باكتري‌هاي مفيد روده به كار برده شد. پره‌بيوتيك در واقع تركيبي ضدآنتي‌بيوتيك است. نحوه عمل پره‌بيوتيك‌ها بدين صورت است كه باعث تكثير ميكروب‌هاي مفيد مي‌شوند، بنابراين برخلاف آنتي‌بيوتيك‌ها كه تمام ميكروارگانيسم‌ها (اعم از مفيد و مضر) را از بين مي‌برند پره‌بيوتيك‌ها باعث افزايش جمعيت ميكروارگانيسم‌هاي مفيد مي‌شوند. در روده انسان هزاران باكتري مفيد زندگي مي‌كنند كه براي سلامت دستگاه گوارش با باكتري‌های مضر مبارزه مي‌نمايند. زماني كه فرد دچار آلرژي، اسهال شديد و يا سرماخوردگي شده باشد و يا از يك برنامه غذايي نامناسب پيروي كند و يا اينكه از آنتي‌بيوتيك‌ها مصرف نمايد تعادل باكتري‌هاي روده به هم خورده و تعداد باكتري‌هاي مفيد كاهش مي‌يابد، بنابراين به منظور بازگرداندن اين تعادل توصيه مي‌شود از محصولات پروبيوتيك در زمان مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها استفاده گردد. مصرف محصولات لبني پروبيوتيك، اسهال ناشي از مصرف آنتي‌بيوتيك را درمان مي‌نمايد.
2 تا 3 ساعت فاصله با لبنيات
از سوي ديگر مصرف آنتي‌بيوتيك مي‌تواند
در جذب برخي مواد مغذي اختلال ايجاد نمايد و يا برعكس، يعني ماده مغذي
خاصي، باعث كاهش جذب آنتي‌بيوتيك و عدم تأثير آن گردد. به عنوان مثال كلسيم
موجود در شير و لبنيات (نظير دوغ) مي‌تواند باعث كاهش جذب آنتي‌بيوتيك‌ها
شده و در روند درمان تأثير منفي گذارد. ممكن است تصور كنيد كه چرا ماست كه
حاوي پروبيوتيك‌ها است را نبايد با داروهاي آنتي‌بيوتيك مصرف كرد. آنچه در
مورد اخير ذكر شد در واقع رعايت فاصله زماني مناسب بين مصرف دارو و
فرآورده غذايي است. به بيان ساده‌تر ما بايد بين مصرف آنتي‌بيوتيك و
فرآورده‌هاي لبني حداقل 2 تا 3 ساعت فاصله زماني را رعايت كنيم تا در جذب
آنتي‌بيوتيك مشكلي ايجاد نشود. پس از گذشت اين فاصله، مشكلي در خصوص مصرف
انواع غذاها وجود نخواهد داشت و مصرف پروبيوتيك‌ها در اين زمان علاوه بر
اينكه بر جذب آنتي‌بيوتيك تأثيري نمي‌گذارد، بلكه باعث افزايش فلور طبيعي
ميكروب‌هاي روده نيز مي‌شود و به بهبود هر چه سريع‌تر بيمار و افزايش قدرت
ايمني او كمك ميكند.
رشد بيش از حد قارچ‌ها
يكي ديگر از مشكلاتي كه مصرف زياد آنتي‌بيوتيك‌ها باعث آن مي‌شود، رشد بيش از حد قارچ‌ها است كه مي‌تواند باعث عفونت قارچي واژينال شود. مصرف سير، پياز و چاي سبز مي‌تواند تا حدي به پيشگيري از بروز اين مشكل كمك نمايد. معمولاً پزشكان توصيه مي‌كنند كه روزانه يك سيب را براي حفظ سلامت خود استفاده نماييد. سيب به دليل وجود پكتين (نوعي فيبر غذايي) مي‌تواند اثرات جانبي مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها نظير اسهال، تهوع، كرامپ‌هاي شكمي و استفراغ را به حداقل برساند. علاوه بر اين در هضم غذاي خورده شده نيز مؤثر خواهد بود، بنابراين توصيه مي‌شود در روزهايي كه مجبور به مصرف آنتي‌بيوتيك هستيد روزانه يك سيب مصرف نماييد.
يكي ديگر از مشكلاتي كه مصرف زياد آنتي‌بيوتيك‌ها باعث آن مي‌شود، رشد بيش از حد قارچ‌ها است كه مي‌تواند باعث عفونت قارچي واژينال شود. مصرف سير، پياز و چاي سبز مي‌تواند تا حدي به پيشگيري از بروز اين مشكل كمك نمايد. معمولاً پزشكان توصيه مي‌كنند كه روزانه يك سيب را براي حفظ سلامت خود استفاده نماييد. سيب به دليل وجود پكتين (نوعي فيبر غذايي) مي‌تواند اثرات جانبي مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها نظير اسهال، تهوع، كرامپ‌هاي شكمي و استفراغ را به حداقل برساند. علاوه بر اين در هضم غذاي خورده شده نيز مؤثر خواهد بود، بنابراين توصيه مي‌شود در روزهايي كه مجبور به مصرف آنتي‌بيوتيك هستيد روزانه يك سيب مصرف نماييد.
سبزيجات سبز و آب كافي
زماني كه بدن ما درگير يك عفونت است و آنتي‌بيوتيك مصرف مي‌كنيم، كبد مسئوليت تجزيه داروهاي مصرف‌شده و دفع آنها را بر عهده دارد. بهتر است با مصرف سبزيجات سبز تيره عملكرد كبد را تقويت كنيم. ضمناً به ياد داشته باشيد زماني كه از آنتي‌بيوتيك‌ها استفاده مي‌كنيد مصرف ميزان كافي آب را فراموش نكنيد. مواد زائد حاصل از تجزيه داروها براي دفع نياز به آب دارند و وضعيت هيدراتاسيون بدن نقش مهمي در اين زمينه ايفا ميكند.
زماني كه بدن ما درگير يك عفونت است و آنتي‌بيوتيك مصرف مي‌كنيم، كبد مسئوليت تجزيه داروهاي مصرف‌شده و دفع آنها را بر عهده دارد. بهتر است با مصرف سبزيجات سبز تيره عملكرد كبد را تقويت كنيم. ضمناً به ياد داشته باشيد زماني كه از آنتي‌بيوتيك‌ها استفاده مي‌كنيد مصرف ميزان كافي آب را فراموش نكنيد. مواد زائد حاصل از تجزيه داروها براي دفع نياز به آب دارند و وضعيت هيدراتاسيون بدن نقش مهمي در اين زمينه ايفا ميكند.
مشكلات گوارشي ناشي از آنتي‌بيوتيك‌ها
مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها گاه فرد را با مشكلات گوارشي مواجه ميكند. بنابراين در طي درمان با اين داروها بهتر است از غذاهاي سهل‌الهضم استفاده شود. مصرف چاي زنجفيل مي‌تواند باعث كاهش تهوع ناشي از مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها شود. ضمناً مصرف غذاهاي غني از ويتامين‌هاي C, A و روغن ماهي به نظر مي‌رسد در افزايش مقاومت غشاء مخاطي دستگاه گوارش به عفونت‌هاي باكتريايي مؤثر باشد.
مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها گاه فرد را با مشكلات گوارشي مواجه ميكند. بنابراين در طي درمان با اين داروها بهتر است از غذاهاي سهل‌الهضم استفاده شود. مصرف چاي زنجفيل مي‌تواند باعث كاهش تهوع ناشي از مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها شود. ضمناً مصرف غذاهاي غني از ويتامين‌هاي C, A و روغن ماهي به نظر مي‌رسد در افزايش مقاومت غشاء مخاطي دستگاه گوارش به عفونت‌هاي باكتريايي مؤثر باشد.
نتيجه‌گيري
با توجه به مطالب مذكور مي‌توان چنين نتيجه‌گيري كرد كه اولاً مصرف آنتي‌بيوتيك فقط در شرايط خاص و زير نظر پزشك بايد انجام شود. به عبارت ديگر بسياري از گلودردها و سرماخوردگي‌ها با توجه به طبيعت ويروسي‌شان نياز به مصرف آنتي‌بيوتيك ندارند و مصرف آنتي‌بيوتيك در اين موارد تنها باعث افزايش مقاومت ميكروارگانيسم‌ها به اين داروها خواهد شد. ضمناً بهتر است از مصرف همزمان غذاها به خصوص لبنيات با آنتي‌بيوتيك‌ها خودداري شود و مصرف غذاهاي طبيعي نظير ميوه‌ها، سبزيجات، آب سالم و كافي و نيز فرآورده‌هاي پروبيوتيك در طول درمان با آنتي‌بيوتيك‌ها مي‌تواند از عوارض جانبي ناخواسته اين داروها تا حد امكان بكاهد.
با توجه به مطالب مذكور مي‌توان چنين نتيجه‌گيري كرد كه اولاً مصرف آنتي‌بيوتيك فقط در شرايط خاص و زير نظر پزشك بايد انجام شود. به عبارت ديگر بسياري از گلودردها و سرماخوردگي‌ها با توجه به طبيعت ويروسي‌شان نياز به مصرف آنتي‌بيوتيك ندارند و مصرف آنتي‌بيوتيك در اين موارد تنها باعث افزايش مقاومت ميكروارگانيسم‌ها به اين داروها خواهد شد. ضمناً بهتر است از مصرف همزمان غذاها به خصوص لبنيات با آنتي‌بيوتيك‌ها خودداري شود و مصرف غذاهاي طبيعي نظير ميوه‌ها، سبزيجات، آب سالم و كافي و نيز فرآورده‌هاي پروبيوتيك در طول درمان با آنتي‌بيوتيك‌ها مي‌تواند از عوارض جانبي ناخواسته اين داروها تا حد امكان بكاهد.
منبع: دنیای تغذیه ش ۱۲۰
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر