گمنام اما مؤثر

نوشته : منيره دادخواه 

بیوتین چیست؟
بیوتین یکی از ویتامین‌های گروه B و محلول در آب است. به آن ویتامین H یا ویتامین B7 نیز گفته مي‌شود.
این ویتامین در متابولیسم چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و تولید انرژی در بدن نقش موثر دارد. در مواد غذایی مختلف، هم بشکل بیوتین و هم بصورت نوعـــی ترکیب متصل بـــه پروتئین یافت مي‌شود. میزان دسترسی بدن به بیوتین و جذب آن از انواع غذاها، متفاوت مي‌باشد.

جذب بیوتین در بخش فوقانی روده کوچک بعد از جدا شدن از پروتئین متصل شونده به آن، صورت مي‌گیرد. 
این ویتامین توسط باکتری‌های روده بزرگ (کولون) نیز ساخته مي‌شود، به همین دلیل دفع مدفوعی بیوتین 2 تا 3 برابر میزان دریافت آن مي‌باشد. میزان دسترسی بدن به بیوتین تولیدی در کولون بطور دقیق مشخص نیست، ولی شاید حدود 50 درصد مقدار  نیاز از اين راه تامین شود.

نقش بيوتين در سلامت

دریافت کافی ‌اين ویتامین به سلامت پوست، مو و ناخن کمک مي‌کند. به گونه‌اي که گاهی با مصرف مکمل بیوتین بهبود مشخصی در سلامت آن‌ها ‌ايجاد مي‌گردد.
پزشکان در بعضی از موارد ریزش مو، از مکمل بیوتین استفاده مي‌کنند. در مشکلاتی مثل التهاب روده، کولیت اولسر، روده تحریک پذیر و یا اسهال مزمن، بنا به نظر پزشک متخصص مي‌توان از بیوتین استفاده کرد.
این ویتامین در حفظ سلامت بافت عضله، مغز استخوان و سیستم عصبی نیز موثر مي‌باشد. دریافت مقدار مناسب بیوتین به کنترل وزن بدن، سلامت قلب، کاهش کلسترول خون، تنظیم قند خون و کنترل دیابت کمک مي‌کند.

آیا دریافت زیاد بیوتین مسمومیت‌زا است؟
دریافت بیوتین حتی در مقادیر زیاد نیز اثرات سمي‌ندارد، با‌ اين حال بهتر است در صورت تمایل به مصرف مکمل دارویی بیوتین حتماً با پزشک متخصص مشورت گردد.

علائم کمبود بیوتین

از آنجایی که بیوتین بطور گسترده در اکثر مواد غذایی یافت مي‌شود و درصدی نیز توسط باکتری‌های طبیعی موجود در کولون ساخته مي‌شود، شاید بروز کمبود آن به ندرت مشاهده گردد، با اين حال نشانه‌های کمبود غالباً در کسانی که به مدت طولانی دچار سوء‌تغذیه بودند یا بیمارانی که طی سال‌ها تحت تغذیه وریدی مي‌باشند و مبتلایان به اختلالات گوارشی یا سوءجذب، مشاهده مي‌شود.
گاهی کمبود سایر ویتامین‌های گروه B مثل کمبود پانتوتنیک اسید نیز مي‌تواند در کاهش دسترسی بدن به بیوتین نقش داشته باشد.
 استفاده طولانی مدت از آنتی‌بیوتیک‌ها به دلیل آسیب رساندن به فلور میکروبی روده مي‌تواند میزان بیوتین تولیدی در بدن را کاهش دهد.
گاهی اوقات در مادران باردار نیز کمبود بیوتین مشاهده مي‌گردد که باید با دریافت کافی منابع غذایی یا مکمل‌های دارویی از بروز کمبود و اختلال در رشد جنین پیشگیری کرد.
علائمي‌مثل درماتیت، خشکی پوست، التهاب زبان، خستگی، افسردگی، درد در عضلات، کم خونی، ریزش مو، کاهش رشد در نوزادان و کودکان و ... در کمبود بیوتین مشاهده مي‌گردد.
لازم به ذکر است که سفیده تخم‌مرغ خام حاوی ماده‌اي است به نام آویدین که با اتصال به بیوتین، مانع جذب آن در روده مي‌گردد. شاید عادت به مصرف تخم‌مرغ خام خود یک عامل‌ايجاد کمبود بیوتین در بدن باشد، البته با حرارت دادن و پخت تخم‌مرغ ‌اين ماده کاملاً غیر فعال مي‌گردد.
 

بیوتین در چه مواد غذایی یافت مي‌شود؟

بیوتین در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد ولی برخی از مواد غذایی مثل جگر، قلوه، شیر، زرده تخم‌مرغ، ماهی، برنج قهوه‌اي، مخمر آبجو، حبوبات، مغزها (گردو، بادام، فندق و...)، اسفناج، براکلی، گل کلم و ... از منابع غنی و خوب محسوب مي‌شوند.

چگونه از تامین بیوتین مورد نیاز بدن مطمئن شویم؟
 

درهمه گروه‌های سنی، با استفاده درست از تمام گروه‌های اصلی غذایی شامل گروه نان و غلات، میوه‌ها، سبزی‌ها، گوشت و تخم‌مرغ، شیر و لبنیات در برنامه غذایی روزانه، مي‌توان از تامین کافی‌اين ویتامین مطمئن شد و نیازی به دریافت مکمل آن نمي‌باشد.
 

تاثير فرایندهای پخت و نگهداری بر میزان بیوتین موجود در مواد غذایی
این ویتامین در برابر نور و حرارت تقریباً مقاوم مي‌باشد ولی تا حدودی در برابر اکسیداسیون بی‌ثبات است.
جذب بیوتین تخم‌مرغ بعد از پخت کامل سفیده با کفایت بهتری صورت مي‌گیرد و در حبوبات نیز با جوانه زدن محتوای بیوتین افزایش مي‌یابد.  

منبع: دنیای تغذیه  ش ۱۲۱