نوشته : مهندس مسيح انصاري كارشناس ارشد صنايع غذايي
مقدمه:
زنان در كشورهاي توسعه‌يافته نقش قابل توجهي در بخش‌هاي مختلف از جمله توليد، خدمات، توزيع و مصرف دارند. در كشور ما نيز زنان در چرخه كاري و در سطح خانواده تعيين‌كننده مي‌باشند؛ لذا با توجه به جايگاه زنان در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه، به نقش آنان در اصلاح الگوي مصرف كه امسال به اين نام خوانده شده است، مي‌پردازيم. قبل از ورود به بحث اصلي يادآوري مي‌شود همانگونه كه بارها گفته شده، هدف از صرفه‌جويي، مصرف نكردن يا كم مصرف كردن نيست، بلكه درست مصرف كردن است بنابراين، اصلاح الگوي مصرف، استفاده بهتر و صحيح‌تر از امكانات در دسترس مي‌باشد. كه در اين مقاله به مصرف صحيح مواد غذايي و نقش زنان در آن مي‌پردازيم.
1- نقش زنان در خريد مواد غذايي:
در كشور ما مسؤوليت خريد مواد غذايي براي خانوار، معمولا به دوش زنان است و بخش قابل توجهي از درآمد خانواده صرف تهيه مواد غذايي مي‌شود. بدين لحاظ، زنان در تعادل اقتصادي خانواده نقش اساسي دارند.
پس اولين قدم در راه اصلاح الگوي مصرف مواد غذايي، تهيه اين مواد به اندازه نياز روزانه و با توجه به جمعيت خانواده است. خريد بيشتر از نياز روزمره و خريدهاي ماهانه، مشكلات متعددي به ويژه از نظر مالي به وجود خواهد آورد و باعث كاهش نقدينگي خانواده‌ها و همچنين كاهش قدرت خريد ساير لوازم و نيازهاي ضروري در طول ماه خواهد شد. ضمن اينكه، حجم زيادي از فضاي آشپزخانه را براي نگهداري اشغال مي‌كند. مقايسه كنيد حجم مورد نياز براي نگهداري 1كيلو پياز، 1كيلو سيب‌زميني، 1 كيلو گوشت، 4 عدد نان و... را با حجم مورد نياز براي نگهداري 5 كيلو پياز، 5كيلو سيب‌زميني، 5 كيلو گوشت، 20 عدد نان و... ضمن آنكه ضايعات و دور ريز مواد غذايي به علت نگهداري طولاني بيشتر خواهد بود و مهم‌تر از همه اينكه به علت ماندگي و كهنگي اين مواد با پايين‌ترين ارزش غذايي مصرف مي‌شوند. بنابراين، زنان به جهت مديريت و برنامه‌ريزي خريد مواد غذايي، بايد با رعايت موارد فوق، نقش خود را در الگوي صحيح خريد و تهيه مواد غذايي ايفا نمايند.
2- نقش زنان در نگهداري مواد غذايي:
يكي از عمده مواردي كه زنان نقش بسيار موثري در آن دارند، نگهداري مواد غذايي خريداري شده در خانه است. در اين راستا و به منظور مصرف صحيح مواد غذايي بايد اين مواد به صورت صحيح در منزل نگهداري شوند. به عبارت ديگر، پس از يك خريد صحيح و به اندازه نياز جمعيت خانواده، بايد اين مواد غذايي را تا مصرف نهايي به طور صحيح نگهداري كرد تا با ارزش غذايي بالا مورد استفاده قرار گيرند. به عنوان مثال، براي نگهداري كنسروهاي بازنشده نياز به قرار دادن آنها در يخچال نيست؛ بنابراين، فضاي يخچال را با بي‌دليل قرار دادن مواد غذايي كنسروي اشغال نكنيد. از سويي، نگهداري نامناسب مواد غذايي باعث كاهش ارزش غذايي آنها و در نهايت منجر به افزايش ضايعات غذايي مي‌شود كه خسارت اقتصادي نيز به همراه خواهد داشت.
3- نقش زنان در فرآوري مواد غذايي:
زنان نه تنها در فرآوري مواد غذايي، بلكه با به كارگيري روش‌هاي صحيح فرآوري در تامين مواد مغذي مورد نياز اعضاي خانواده نقش اساسي دارند. در اين خصوص، با استفاده صحيح از روش‌هاي فرآوري مواد غذايي، مي‌توان از اتلاف آنها جلوگيري و ارزش غذايي آنها را حفظ كرد. به عنوان مثال، جوشاندن مواد غذايي باعث اتلاف بيشتر مواد مغذي موجود در آنها ميگردد؛ به ويژه وقتي كه آب آنها دور ريخته مي‌شود؛ مانند برنج يا بعضي سبزي‌ها كه با جوشاندن ويتامين‌هاي محلول در آب آنها از بين خواهد رفت. به خصوص اگر در حين پخت، نمك هم به آنها اضافه شده و بعد آب آنها دور ريخته شود، مقداري پروتئين هم به هدر خواهد رفت. گاه اضافه كردن بعضي مواد در هنگام پخت نيز موجب اتلاف مواد مغذي مي‌شود؛ مثلا اگر جوش‌شيرين به غذا اضافه شود، عمل پخت را تسهيل و رنگ غذا را حفظ مي‌كند، اما بخش اعظم ويتامين B1 (تيامين) غذا از بين مي‌رود بخارپز كردن يكي از روش‌هاي فرآوري است كه از اتلاف مواد مغذي، به ويژه سبزيجات، جلوگيري مي‌كند. همچنين، اگر سبزي‌هاي غده‌اي، مثل سيب‌زميني، با پوست جوشانده شوند، اتلاف مواد مغذي آنها نسبتا اندك است.
به طور كلي پخت طولاني مدت مواد غذايي باعث از بين رفتن بيشتر مواد مغذي، به ويژه ويتامين C و ويتامين B1 مي‌شود. از سويي اگر غذا در مقدار كمي آب و به مدت مناسب پخته شده و اين آب دور ريخته نشود، اتلاف مواد مغذي ناچيز است. چنانچه آب بيشتري به غذا اضافه شود، نبايد آن را دور ريخت، زيرا حاوي مواد مغذي مثل سديم و پتاسيم مي‌باشد؛ بلكه بايد آب را در تهيه سوپ يا آبگوشت مصرف نمود.
پخت مواد غذايي در ظروف در دار باعث محافظت از ويتامين C مي‌شود.
بخارپز كردن غذا موجب حفظ مواد مغذي آن ميگردد.
استفاده از زودپز بسيار مناسب است، زيرا ارزش غذا را حفظ مي‌كند و سبب صرفه‌جويي زياد در وقت و كاهش مصرف انرژي مي‌شود. در مورد سبزيجات، ابتدا آنها را شسته و بعد پوست بگيريد. براي به حداقل رساندن اتلاف مواد مغذي سبزيجات، آنها را در قطعات بسيار كوچك خرد نكنيد.
بنابراين، با توجه به موارد ياد شده، رعايت نكات فوق سبب كاهش زمان مورد نظر در فرآوري غذا، كاهش مصرف انرژي در هنگام پخت و همچنين جلوگيري از اتلاف مواد مغذي موجود در مواد غذايي و دسترسي سلول‌هاي بدن به مواد مغذي مورد نياز مي‌شود.
4- نقش زنان در مصرف مواد غذايي:
متخصصان بر اين باورند كه رفتار تغذيه‌اي والدين، تاثير مستقيم بر رفتار غذايي فرزندان دارد. از سويي، با توجه به نقش مهم زنان در خانواده الگوپذيري فرزندان از آنان بيشتر است. بنابراين، به منظور ايجاد الگوي صحيح مصرف مواد غذايي، والدين، به خصوص مادران، بايد با به كارگيري روش‌هاي صحيح مصرف، از جمله كاهش مصرف نمك، قند، شكر، روغن و... به شكل‌گيري الگوي صحيح در منزل كمك كنند. همچنين، با توجه به جذب بالاي روغن در غذاهاي سرخ كردني و يا مصرف روغن‌هاي هيدروژنه، با كاهش مصرف چنين غذاهايي سلامت افراد خانواده را تضمين نمايند. همچنين خانم‌هاي خانه با افزايش وعده‌هاي غذايي در طي روز و كاهش حجم غذا، مي‌توانند از پرخوري افراطي افراد خانواده در وعده‌هاي كم (دو تا سه وعده در روز) جلوگيري كنند.
بي‌ترديد، رعايت تمامي نكات فوق از سوي زنان با توجه به نقش آنها در توسعه كشور و به ويژه الگوپذيري فرزندان از آنان، مي‌تواند كمك شاياني به ترويج الگوي صحيح مصرف مواد غذايي در سطح خانواده و جامعه نمايد.
منبع: دنیای تغذیه ش84
زنان در كشورهاي توسعه‌يافته نقش قابل توجهي در بخش‌هاي مختلف از جمله توليد، خدمات، توزيع و مصرف دارند. در كشور ما نيز زنان در چرخه كاري و در سطح خانواده تعيين‌كننده مي‌باشند؛ لذا با توجه به جايگاه زنان در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه، به نقش آنان در اصلاح الگوي مصرف كه امسال به اين نام خوانده شده است، مي‌پردازيم. قبل از ورود به بحث اصلي يادآوري مي‌شود همانگونه كه بارها گفته شده، هدف از صرفه‌جويي، مصرف نكردن يا كم مصرف كردن نيست، بلكه درست مصرف كردن است بنابراين، اصلاح الگوي مصرف، استفاده بهتر و صحيح‌تر از امكانات در دسترس مي‌باشد. كه در اين مقاله به مصرف صحيح مواد غذايي و نقش زنان در آن مي‌پردازيم.
1- نقش زنان در خريد مواد غذايي:
در كشور ما مسؤوليت خريد مواد غذايي براي خانوار، معمولا به دوش زنان است و بخش قابل توجهي از درآمد خانواده صرف تهيه مواد غذايي مي‌شود. بدين لحاظ، زنان در تعادل اقتصادي خانواده نقش اساسي دارند.
پس اولين قدم در راه اصلاح الگوي مصرف مواد غذايي، تهيه اين مواد به اندازه نياز روزانه و با توجه به جمعيت خانواده است. خريد بيشتر از نياز روزمره و خريدهاي ماهانه، مشكلات متعددي به ويژه از نظر مالي به وجود خواهد آورد و باعث كاهش نقدينگي خانواده‌ها و همچنين كاهش قدرت خريد ساير لوازم و نيازهاي ضروري در طول ماه خواهد شد. ضمن اينكه، حجم زيادي از فضاي آشپزخانه را براي نگهداري اشغال مي‌كند. مقايسه كنيد حجم مورد نياز براي نگهداري 1كيلو پياز، 1كيلو سيب‌زميني، 1 كيلو گوشت، 4 عدد نان و... را با حجم مورد نياز براي نگهداري 5 كيلو پياز، 5كيلو سيب‌زميني، 5 كيلو گوشت، 20 عدد نان و... ضمن آنكه ضايعات و دور ريز مواد غذايي به علت نگهداري طولاني بيشتر خواهد بود و مهم‌تر از همه اينكه به علت ماندگي و كهنگي اين مواد با پايين‌ترين ارزش غذايي مصرف مي‌شوند. بنابراين، زنان به جهت مديريت و برنامه‌ريزي خريد مواد غذايي، بايد با رعايت موارد فوق، نقش خود را در الگوي صحيح خريد و تهيه مواد غذايي ايفا نمايند.
2- نقش زنان در نگهداري مواد غذايي:
يكي از عمده مواردي كه زنان نقش بسيار موثري در آن دارند، نگهداري مواد غذايي خريداري شده در خانه است. در اين راستا و به منظور مصرف صحيح مواد غذايي بايد اين مواد به صورت صحيح در منزل نگهداري شوند. به عبارت ديگر، پس از يك خريد صحيح و به اندازه نياز جمعيت خانواده، بايد اين مواد غذايي را تا مصرف نهايي به طور صحيح نگهداري كرد تا با ارزش غذايي بالا مورد استفاده قرار گيرند. به عنوان مثال، براي نگهداري كنسروهاي بازنشده نياز به قرار دادن آنها در يخچال نيست؛ بنابراين، فضاي يخچال را با بي‌دليل قرار دادن مواد غذايي كنسروي اشغال نكنيد. از سويي، نگهداري نامناسب مواد غذايي باعث كاهش ارزش غذايي آنها و در نهايت منجر به افزايش ضايعات غذايي مي‌شود كه خسارت اقتصادي نيز به همراه خواهد داشت.
3- نقش زنان در فرآوري مواد غذايي:
زنان نه تنها در فرآوري مواد غذايي، بلكه با به كارگيري روش‌هاي صحيح فرآوري در تامين مواد مغذي مورد نياز اعضاي خانواده نقش اساسي دارند. در اين خصوص، با استفاده صحيح از روش‌هاي فرآوري مواد غذايي، مي‌توان از اتلاف آنها جلوگيري و ارزش غذايي آنها را حفظ كرد. به عنوان مثال، جوشاندن مواد غذايي باعث اتلاف بيشتر مواد مغذي موجود در آنها ميگردد؛ به ويژه وقتي كه آب آنها دور ريخته مي‌شود؛ مانند برنج يا بعضي سبزي‌ها كه با جوشاندن ويتامين‌هاي محلول در آب آنها از بين خواهد رفت. به خصوص اگر در حين پخت، نمك هم به آنها اضافه شده و بعد آب آنها دور ريخته شود، مقداري پروتئين هم به هدر خواهد رفت. گاه اضافه كردن بعضي مواد در هنگام پخت نيز موجب اتلاف مواد مغذي مي‌شود؛ مثلا اگر جوش‌شيرين به غذا اضافه شود، عمل پخت را تسهيل و رنگ غذا را حفظ مي‌كند، اما بخش اعظم ويتامين B1 (تيامين) غذا از بين مي‌رود بخارپز كردن يكي از روش‌هاي فرآوري است كه از اتلاف مواد مغذي، به ويژه سبزيجات، جلوگيري مي‌كند. همچنين، اگر سبزي‌هاي غده‌اي، مثل سيب‌زميني، با پوست جوشانده شوند، اتلاف مواد مغذي آنها نسبتا اندك است.
به طور كلي پخت طولاني مدت مواد غذايي باعث از بين رفتن بيشتر مواد مغذي، به ويژه ويتامين C و ويتامين B1 مي‌شود. از سويي اگر غذا در مقدار كمي آب و به مدت مناسب پخته شده و اين آب دور ريخته نشود، اتلاف مواد مغذي ناچيز است. چنانچه آب بيشتري به غذا اضافه شود، نبايد آن را دور ريخت، زيرا حاوي مواد مغذي مثل سديم و پتاسيم مي‌باشد؛ بلكه بايد آب را در تهيه سوپ يا آبگوشت مصرف نمود.
پخت مواد غذايي در ظروف در دار باعث محافظت از ويتامين C مي‌شود.
بخارپز كردن غذا موجب حفظ مواد مغذي آن ميگردد.
استفاده از زودپز بسيار مناسب است، زيرا ارزش غذا را حفظ مي‌كند و سبب صرفه‌جويي زياد در وقت و كاهش مصرف انرژي مي‌شود. در مورد سبزيجات، ابتدا آنها را شسته و بعد پوست بگيريد. براي به حداقل رساندن اتلاف مواد مغذي سبزيجات، آنها را در قطعات بسيار كوچك خرد نكنيد.
بنابراين، با توجه به موارد ياد شده، رعايت نكات فوق سبب كاهش زمان مورد نظر در فرآوري غذا، كاهش مصرف انرژي در هنگام پخت و همچنين جلوگيري از اتلاف مواد مغذي موجود در مواد غذايي و دسترسي سلول‌هاي بدن به مواد مغذي مورد نياز مي‌شود.
4- نقش زنان در مصرف مواد غذايي:
متخصصان بر اين باورند كه رفتار تغذيه‌اي والدين، تاثير مستقيم بر رفتار غذايي فرزندان دارد. از سويي، با توجه به نقش مهم زنان در خانواده الگوپذيري فرزندان از آنان بيشتر است. بنابراين، به منظور ايجاد الگوي صحيح مصرف مواد غذايي، والدين، به خصوص مادران، بايد با به كارگيري روش‌هاي صحيح مصرف، از جمله كاهش مصرف نمك، قند، شكر، روغن و... به شكل‌گيري الگوي صحيح در منزل كمك كنند. همچنين، با توجه به جذب بالاي روغن در غذاهاي سرخ كردني و يا مصرف روغن‌هاي هيدروژنه، با كاهش مصرف چنين غذاهايي سلامت افراد خانواده را تضمين نمايند. همچنين خانم‌هاي خانه با افزايش وعده‌هاي غذايي در طي روز و كاهش حجم غذا، مي‌توانند از پرخوري افراطي افراد خانواده در وعده‌هاي كم (دو تا سه وعده در روز) جلوگيري كنند.
بي‌ترديد، رعايت تمامي نكات فوق از سوي زنان با توجه به نقش آنها در توسعه كشور و به ويژه الگوپذيري فرزندان از آنان، مي‌تواند كمك شاياني به ترويج الگوي صحيح مصرف مواد غذايي در سطح خانواده و جامعه نمايد.
منبع: دنیای تغذیه ش84
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر