نوشته : سالومه آرمين كارشناس ارشد علوم تغذيه انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذايي كشور
عمل شيردهی، با تحريك انقباضات رحمی، در كنترل خونريزی مادر مؤثر است. همچنين، تغذيه انحصاری و مكرر شيرخوار با شير مادر، عادت ماهيانه مادر و امكان تخمكگذاری وی را به تعويق میاندازد. در نتيجه حاملگي‌های زودرس خيلی كمتر اتفاق میافتد.
شيردهی میتواند موجب از دست دادن اضافه‌وزن مادر در طول بارداری، مصرف كالري در بدن مادر و بازگشت وزن او به وزن قبل از دوران بارداري شده و به همين دليل اندامش نيز زودتر به حالت طبيعی قبل از بارداری برمیگردد.در مادران شيرده، احتمال ابتلا به سرطان سينه و تخمدان نيز بسيار كمتر است.
شير مادر سبب افزايش سطح ايمني بدن شيرخوار در برابر ابتلا به انواع عفونت‌هاي حاد تنفسي و اسهال و تامين انواع املاح و ويتامين‌ها به مقدار كافي (در صورت تغذيه مناسب مادر) براي شيرخوار می‌شود.
در مورد مزايای اقتصادی ـ اجتماعی شيرمادر بايد گفت كه تغذيه با شيرمادر، با توجه به افزايش نياز غذايی مادر در طول شيردهی، از هر شيوه ديگر تغذيه، به مراتب ارزان‌تر است. كودكانی كه از شير مادر تغذيه میكنند، چون كمتر بيمار میشوند، هزينه درمان آنها به طور مشخصی كاهش می‌يابد. در بيمارستان‌هايی كه از شيوه مراقبت هماتاقی مادر و نوزاد استفاده می‌شود، بروز عفونت و همهگير شدن آن در بين نوزادان به مراتب كمتر بوده است. مادرانی كه كودك‌شان را با شير خود تغذيه میكنند، علاوه بر كمك به رشد و تكامل مناسب نسل آينده، از خروج مقادير هنگفتی ارز به خارج از كشور برای ورود شيرخشك جلوگيری كرده و از اين طريق به توسعه اقتصادی كشور نيز كمك مینمايند. سلامت هر جامعه با ارتقای سطح تغذيه، رشد كودكان، پيشگيری از بيماري‌های عفونی، تنظيم خانواده و كنترل جمعيت ارتباط مستقيم دارد. تغذيه با شيرمادر به تنهايی همه اين امكانات را با روشی اقتصادی و آسان ميسر میسازد.
روش‌های شيردهی
گرچه همه مادران به طور طبيعی و غريزی علاقهمندند فرزندان‌شان را با شير خود تغذيه كنند، ولی آنچه مسلم است، نحوه صحيح شير دادن را بايد بياموزند.
در نوزادان سالم كه به طور طبيعی يا از طريق سزارين متولد شدهاند، اولين تغذيه، طی نيم ساعت اول بعد از زايمان با كمك پرستار يا ماما انجام میگيرد و آموزش لازم به مادر داده می‌شود.
نوزاد بايد نوك پستان و قسمت اعظم‌هاله قهوهای آن، كه سينوس‌های شيری در پشت آن قرار دارند را در دهان بگيرد و بين كام سخت و زبانش بگذارد تا بتواند با آروارههايش به سينوس‌های شيری فشار وارد كند.
در اينجا مسأله مهم، قابليت كشش نسج پستان بوده و شكل نوك پستان، اعم از صاف، كوتاه، بلند يا فرورفته، نقش چندانی در وضعيت شير خوردن ندارد. به شرط آنكه قسمت بيشتری از آرئول (هاله قهوهای) در دهان شيرخوار قرار گيرد.
مادر هنگام شيردادن بايد در وضعيت راحتی قرا بگيرد. میتواند در حالت نشسته، خوابيده به پشت، خوابيده به پهلو، روی صندلی، روی زمين و يا روی تخت به راحتی شير بدهد.
معمولیترين روش شيردادن، بغلگرفتن نوزاد است؛ به طوری كه شانه نوزاد روی خم آرنج و سرش روی بازوی مادر قرار گيرد، صورتش مقابل سينه مادر و سر و بدنش در يك امتداد باشد و دست او كه در تماس با بدن مادر است، در پهلوی مادر قرار بگيرد نه بين نوزاد و بدن مادر و بالاخره سرين (باسن) او در آغوش مادر باشد.
در وضعيت خوابيده به پهلو می‌باشد. خصوصا در خانمی كه سزارين شده، به كار برده می‌شود. در اين گونه موارد، پرستار يا ماما، حتما بايد در شيردهی به مادر كمك كند.
روش ديگری كه مادر میتواند نوزادش را شير بدهد، روش زير بازو است. به اين ترتيب كه مادر در وضعيت نشسته مثلاً با دست راست، سر نوزاد را نگه داشته و بدن و پای او را در زير بغل و بازوی خود قرار دهد كه البته در اين حالت هم میتواند از يك بالش براي زير دستش استفاده كند.
قبل از هر بار شيردادن، مادر حتما بايد دست‌هايش را با آب و صابون بشويد. در صورت امكان روزی يك بار استحمام نمايد و اگر اين كار برايش مقدور نيست، حداقل روزی يك بار سينه‌هايش را بشويد. برای شستشوی سينه‌ها به جز آب سالم نبايد از هيچ ماده يا محلول ضدعفونیكننده نظير صابون يا الكل استفاده شود؛ زيرا ممكن است منجر به ترك خوردن نوك سينه شود.
بعد پايان شيردهي، برای جلوگيری از صدمه به نوك پستان ، بهتر است يك قطره شير بر روی آن بماند و در معرض هوا خشك شود. به عبارت ديگر، بعد از شير دادن، نيازی به شستشوی پستان نيست.
برای اينكه ترشح شير، لباس را كثيف نكند، میتوان از يك تكه پارچه تميز و لطيف در داخل لباس، استفاده كرد. در بعضی موارد، از جمله وضعيت نادرست مكيدن، كه متوقف كردن تغذيه از پستان ضروری است، نبايد پستان را از دهان شيرخوار بيرون كشيد، بلكه بايد انگشت كوچك دست را از گوشه دهان شيرخوار وارد نمود تا خلاء ناشی از مكيدن برطرف شده و آن را به آسانی رها کند.
تغذيه مادر در دوران شيردهی
توجه به تغذيه صحيح و فعاليت جسمی مناسب مادر در دوران شيردهی از اهميت ويژهای برخوردار است. مصرف مواد مغذي به مقدار لازم و كافي در دوران شيردهي، به مادر در ادامه شيردهي موفقيت‌آميز كمك مي‌كند. رژيم غذايی در اين دوران يک رژيم معمولی است که مقدار انرژی، پروتئين، ويتامين‌ها و مواد معدنی آن به نحو زير افزايش می‌يابد:
بر اساس توصيه RDA (Recommended Dietary Allowances) برای زنان شيرده، انرژی دريافتی ،500 كيلوکالری در نيمه اول شيردهی و 800-500 كيلوکالری در نيمه دوم آن بيش از زنان غير باردار است. براي تامين اين مقدار كالري، علاوه بر مواد غذايي مقوي، از چربي‌هاي ذخيره‌شده در بدن مادر در دوران بارداري نيز استفاده مي‌شود. معمولا در دوران بارداری 3 كيلوگرم چربی ذخيره می‌شود که طی سه ماه اول شيردهی اين چربی توليد انرژی می‌کند. دريافت كالري ناكافي سبب كاهش توليد شير مي‌شود. ميزان نياز مادران شيرده به پروتئين نيز 20 گرم بيشتر از نياز دوران قبل از بارداری می‌باشد.
به طور كلی مقدار ويتامين موجود در شير مادر نشانگر مقدار ويتامين مصرفي مادر است. برای تأمين مقادير كافی ويتامين‌های C، E و فوليك اسيد، ميوهها، دانهها، حبوبات و سبزي‌های برگ سبز مورد نياز است. مصرف ويتامين A از طريق انواع سبزي‌ها به خصوص هويج، اسفناج و كدوحلوايی توصيه می‌شود.
برخي املاح معدني مانند كلسيم، فسفر، آهن و روي بدون دخالت تغذيه مادر، از ذخاير بدن او در شير وارد مي‌شوند؛ اما مقدار برخي املاح، همچون يد، در شيرمادر ارتباط مستقيمي با تغذيه او دارد. مقدار لبنيات مصرفی بايد روزانه در حد چهار فنجان شير يا جانشين‌های آن (ماست، دوغ و ...)، برای تأمين كلسيم، باشد. توصيه مي‌شود مادران شيرده همچون دوران بارداري از نمك يددار تصفيه شده به مقدار كافي و با شرايط نگهداري مناسب استفاده كنند. مصرف قرص آهن نيز تا سه ماه پس از زايمان بايد ادامه يابد.
مادر بايد براي رفع تشنگی خود، آب و ساير مايعات مصرف كند. مادران شيرده جهت پيشگيري از كم‌آبي بدن بايد به اندازه كافي (حدود 10-8 ليوان در روز) مايعات شامل شير، دوغ، چاي، آب ميوه و مواد غذايي آبدار بنوشند. لازم به ذكر است كه توليد شير مادر ارتباطي به مقدار مصرف مايعات ندارد؛ به عبارت ديگر افزايش مصرف مايعات سبب افزايش توليد شير نمی‌شود.
هيچ غذايی نبايد بیدليل از رژيم غذايی مادر شيرده حذف شود و برعكس، مادر نبايد در تغذيه خود افراط كند. به اين ترتيب، از چربي‌های ذخيره‌شده در دوران بارداری استفاده مي‌شود و مادر زودتر به وزن طبيعی بازمي‌گردد. در شرايطی كه بدن مادر تحمل بعضی غذاها را ندارد، بايد با بهرهگيری از روش‌های جانشينی، مواد غذايی ديگری را جايگزين كرد.
كاهش وزن بعد از زايمان بايد به صورت تدريجي باشد تا بر مقدار شير مادر تاثير نگذارد. لازم به ذكر است كه شيردهي خود سبب كاهش تدريجي وزن مادر مي‌شود؛ با اين شرط كه مواد مغذي لازم با مصرف مواد غذايي مناسب براي مادر تامين شود. كاهش وزن در دوران شـيردهي بايد بيشـتر مبتني بر افزايش تحرك و انجام فعاليت‌هاي بدني باشد تا كم‌خوري و محدود كردن رژيم غذايي. وزن‌گــيري مناسب شيرخوار در طول دوران شيرخوارگي نشان‌دهنده كافي بودن مقدار شير مادر است.
حفظ و تداوم شيردهی
مهم‌ترين عامل در افزايش شير مادر، مكيدن صحيح و مكرر شير از سينه مادر به وسيله شيرخوار و تخليه سينههاست. هرچه تغذيه با شير مادر زودتر شروع شود، احتمال موفقيت در شيردهی بيشتر است. اكثر شيرخواران 5/1 تا 3 ساعت بعد از تغذيه، دوباره گرسنه میشوند و در اين مدت شير دوباره ترشح می‌شود. با شروع مصرف غذاهاي كمكي و كاهش خواه ناخواه دفعات شيـــردهي، حجم شير توليدشده نيز كاهش مي‌يابد و تبعا نياز افزايش‌يافته مادر به مواد مغذي نيز تعديل مي‌گردد. با اين حال، توصيه می‌شود كه دفعات تغذيه طبق ساعت و دقيقه خاصی نباشد، بلكه بسته به ميل و تقاضای شيرخوار تنظيم شود.
مصرف برخي غذاها مانند سيـر، انواع كلـم، پـياز، تربچه و يا غذاهـاي پرادويه و پرچاشني ممكن است روي طعم شير اثر بگذارد و تغيير ناگهاني طعم شير موجب عدم تمايل شيرخوار به شيرخوردن شود. با توجه به تاثير برخي مواد غذايي بر طعم شير، در صورتی که شيرخوار از شير خوردن امتناع می‌کند، بهتر است مادران از مصرف اين مواد خودداري كرده يا مصرف آن را محدود كنند.
يكی ديگر از عوامل مهم در شيردهی موفقيت‌آميز، آرامش خاطر و عدم نگرانی مادر است. خستگي مادر شايع‌ترين علت كاهش توليد شير، خصوصا در 4 تا 6 ماه اول شيردهي مي‌باشد. مادر شيرده بايد در طول روز به اندازه كافي استراحت كند، حجم كارهاي خود را كاهش دهد و از اطرافيان در كارهاي خود كمك بگيرد. همچنين، حمايت همسر و افراد خانواده و اطمينان خاطر از تأمين اقتصادی و شغلی میتواند نقش مؤثری در تداوم شيردهی داشته باشد.
در مادرانی كه سيگار میكشند و يا مقادير زيادي چای پررنگ، قهوه و يا نوشابههای كافئين‌دار مینوشند، ورود اين مواد در شير میتواند موجب بیقراری، تحريك‌پذيري، بي‌اشتهايي و كم‌خوابي شيرخوار گردد. همچنين، از آشاميدن الكل نيز بايد خودداري كرد.
منبع: دنیای تغذیه ش84
شيردهی میتواند موجب از دست دادن اضافه‌وزن مادر در طول بارداری، مصرف كالري در بدن مادر و بازگشت وزن او به وزن قبل از دوران بارداري شده و به همين دليل اندامش نيز زودتر به حالت طبيعی قبل از بارداری برمیگردد.در مادران شيرده، احتمال ابتلا به سرطان سينه و تخمدان نيز بسيار كمتر است.
شير مادر سبب افزايش سطح ايمني بدن شيرخوار در برابر ابتلا به انواع عفونت‌هاي حاد تنفسي و اسهال و تامين انواع املاح و ويتامين‌ها به مقدار كافي (در صورت تغذيه مناسب مادر) براي شيرخوار می‌شود.
در مورد مزايای اقتصادی ـ اجتماعی شيرمادر بايد گفت كه تغذيه با شيرمادر، با توجه به افزايش نياز غذايی مادر در طول شيردهی، از هر شيوه ديگر تغذيه، به مراتب ارزان‌تر است. كودكانی كه از شير مادر تغذيه میكنند، چون كمتر بيمار میشوند، هزينه درمان آنها به طور مشخصی كاهش می‌يابد. در بيمارستان‌هايی كه از شيوه مراقبت هماتاقی مادر و نوزاد استفاده می‌شود، بروز عفونت و همهگير شدن آن در بين نوزادان به مراتب كمتر بوده است. مادرانی كه كودك‌شان را با شير خود تغذيه میكنند، علاوه بر كمك به رشد و تكامل مناسب نسل آينده، از خروج مقادير هنگفتی ارز به خارج از كشور برای ورود شيرخشك جلوگيری كرده و از اين طريق به توسعه اقتصادی كشور نيز كمك مینمايند. سلامت هر جامعه با ارتقای سطح تغذيه، رشد كودكان، پيشگيری از بيماري‌های عفونی، تنظيم خانواده و كنترل جمعيت ارتباط مستقيم دارد. تغذيه با شيرمادر به تنهايی همه اين امكانات را با روشی اقتصادی و آسان ميسر میسازد.
روش‌های شيردهی
گرچه همه مادران به طور طبيعی و غريزی علاقهمندند فرزندان‌شان را با شير خود تغذيه كنند، ولی آنچه مسلم است، نحوه صحيح شير دادن را بايد بياموزند.
در نوزادان سالم كه به طور طبيعی يا از طريق سزارين متولد شدهاند، اولين تغذيه، طی نيم ساعت اول بعد از زايمان با كمك پرستار يا ماما انجام میگيرد و آموزش لازم به مادر داده می‌شود.
نوزاد بايد نوك پستان و قسمت اعظم‌هاله قهوهای آن، كه سينوس‌های شيری در پشت آن قرار دارند را در دهان بگيرد و بين كام سخت و زبانش بگذارد تا بتواند با آروارههايش به سينوس‌های شيری فشار وارد كند.
در اينجا مسأله مهم، قابليت كشش نسج پستان بوده و شكل نوك پستان، اعم از صاف، كوتاه، بلند يا فرورفته، نقش چندانی در وضعيت شير خوردن ندارد. به شرط آنكه قسمت بيشتری از آرئول (هاله قهوهای) در دهان شيرخوار قرار گيرد.
مادر هنگام شيردادن بايد در وضعيت راحتی قرا بگيرد. میتواند در حالت نشسته، خوابيده به پشت، خوابيده به پهلو، روی صندلی، روی زمين و يا روی تخت به راحتی شير بدهد.
معمولیترين روش شيردادن، بغلگرفتن نوزاد است؛ به طوری كه شانه نوزاد روی خم آرنج و سرش روی بازوی مادر قرار گيرد، صورتش مقابل سينه مادر و سر و بدنش در يك امتداد باشد و دست او كه در تماس با بدن مادر است، در پهلوی مادر قرار بگيرد نه بين نوزاد و بدن مادر و بالاخره سرين (باسن) او در آغوش مادر باشد.
در وضعيت خوابيده به پهلو می‌باشد. خصوصا در خانمی كه سزارين شده، به كار برده می‌شود. در اين گونه موارد، پرستار يا ماما، حتما بايد در شيردهی به مادر كمك كند.
روش ديگری كه مادر میتواند نوزادش را شير بدهد، روش زير بازو است. به اين ترتيب كه مادر در وضعيت نشسته مثلاً با دست راست، سر نوزاد را نگه داشته و بدن و پای او را در زير بغل و بازوی خود قرار دهد كه البته در اين حالت هم میتواند از يك بالش براي زير دستش استفاده كند.
قبل از هر بار شيردادن، مادر حتما بايد دست‌هايش را با آب و صابون بشويد. در صورت امكان روزی يك بار استحمام نمايد و اگر اين كار برايش مقدور نيست، حداقل روزی يك بار سينه‌هايش را بشويد. برای شستشوی سينه‌ها به جز آب سالم نبايد از هيچ ماده يا محلول ضدعفونیكننده نظير صابون يا الكل استفاده شود؛ زيرا ممكن است منجر به ترك خوردن نوك سينه شود.
بعد پايان شيردهي، برای جلوگيری از صدمه به نوك پستان ، بهتر است يك قطره شير بر روی آن بماند و در معرض هوا خشك شود. به عبارت ديگر، بعد از شير دادن، نيازی به شستشوی پستان نيست.
برای اينكه ترشح شير، لباس را كثيف نكند، میتوان از يك تكه پارچه تميز و لطيف در داخل لباس، استفاده كرد. در بعضی موارد، از جمله وضعيت نادرست مكيدن، كه متوقف كردن تغذيه از پستان ضروری است، نبايد پستان را از دهان شيرخوار بيرون كشيد، بلكه بايد انگشت كوچك دست را از گوشه دهان شيرخوار وارد نمود تا خلاء ناشی از مكيدن برطرف شده و آن را به آسانی رها کند.
تغذيه مادر در دوران شيردهی
توجه به تغذيه صحيح و فعاليت جسمی مناسب مادر در دوران شيردهی از اهميت ويژهای برخوردار است. مصرف مواد مغذي به مقدار لازم و كافي در دوران شيردهي، به مادر در ادامه شيردهي موفقيت‌آميز كمك مي‌كند. رژيم غذايی در اين دوران يک رژيم معمولی است که مقدار انرژی، پروتئين، ويتامين‌ها و مواد معدنی آن به نحو زير افزايش می‌يابد:
بر اساس توصيه RDA (Recommended Dietary Allowances) برای زنان شيرده، انرژی دريافتی ،500 كيلوکالری در نيمه اول شيردهی و 800-500 كيلوکالری در نيمه دوم آن بيش از زنان غير باردار است. براي تامين اين مقدار كالري، علاوه بر مواد غذايي مقوي، از چربي‌هاي ذخيره‌شده در بدن مادر در دوران بارداري نيز استفاده مي‌شود. معمولا در دوران بارداری 3 كيلوگرم چربی ذخيره می‌شود که طی سه ماه اول شيردهی اين چربی توليد انرژی می‌کند. دريافت كالري ناكافي سبب كاهش توليد شير مي‌شود. ميزان نياز مادران شيرده به پروتئين نيز 20 گرم بيشتر از نياز دوران قبل از بارداری می‌باشد.
به طور كلی مقدار ويتامين موجود در شير مادر نشانگر مقدار ويتامين مصرفي مادر است. برای تأمين مقادير كافی ويتامين‌های C، E و فوليك اسيد، ميوهها، دانهها، حبوبات و سبزي‌های برگ سبز مورد نياز است. مصرف ويتامين A از طريق انواع سبزي‌ها به خصوص هويج، اسفناج و كدوحلوايی توصيه می‌شود.
برخي املاح معدني مانند كلسيم، فسفر، آهن و روي بدون دخالت تغذيه مادر، از ذخاير بدن او در شير وارد مي‌شوند؛ اما مقدار برخي املاح، همچون يد، در شيرمادر ارتباط مستقيمي با تغذيه او دارد. مقدار لبنيات مصرفی بايد روزانه در حد چهار فنجان شير يا جانشين‌های آن (ماست، دوغ و ...)، برای تأمين كلسيم، باشد. توصيه مي‌شود مادران شيرده همچون دوران بارداري از نمك يددار تصفيه شده به مقدار كافي و با شرايط نگهداري مناسب استفاده كنند. مصرف قرص آهن نيز تا سه ماه پس از زايمان بايد ادامه يابد.
مادر بايد براي رفع تشنگی خود، آب و ساير مايعات مصرف كند. مادران شيرده جهت پيشگيري از كم‌آبي بدن بايد به اندازه كافي (حدود 10-8 ليوان در روز) مايعات شامل شير، دوغ، چاي، آب ميوه و مواد غذايي آبدار بنوشند. لازم به ذكر است كه توليد شير مادر ارتباطي به مقدار مصرف مايعات ندارد؛ به عبارت ديگر افزايش مصرف مايعات سبب افزايش توليد شير نمی‌شود.
هيچ غذايی نبايد بیدليل از رژيم غذايی مادر شيرده حذف شود و برعكس، مادر نبايد در تغذيه خود افراط كند. به اين ترتيب، از چربي‌های ذخيره‌شده در دوران بارداری استفاده مي‌شود و مادر زودتر به وزن طبيعی بازمي‌گردد. در شرايطی كه بدن مادر تحمل بعضی غذاها را ندارد، بايد با بهرهگيری از روش‌های جانشينی، مواد غذايی ديگری را جايگزين كرد.
كاهش وزن بعد از زايمان بايد به صورت تدريجي باشد تا بر مقدار شير مادر تاثير نگذارد. لازم به ذكر است كه شيردهي خود سبب كاهش تدريجي وزن مادر مي‌شود؛ با اين شرط كه مواد مغذي لازم با مصرف مواد غذايي مناسب براي مادر تامين شود. كاهش وزن در دوران شـيردهي بايد بيشـتر مبتني بر افزايش تحرك و انجام فعاليت‌هاي بدني باشد تا كم‌خوري و محدود كردن رژيم غذايي. وزن‌گــيري مناسب شيرخوار در طول دوران شيرخوارگي نشان‌دهنده كافي بودن مقدار شير مادر است.
حفظ و تداوم شيردهی
مهم‌ترين عامل در افزايش شير مادر، مكيدن صحيح و مكرر شير از سينه مادر به وسيله شيرخوار و تخليه سينههاست. هرچه تغذيه با شير مادر زودتر شروع شود، احتمال موفقيت در شيردهی بيشتر است. اكثر شيرخواران 5/1 تا 3 ساعت بعد از تغذيه، دوباره گرسنه میشوند و در اين مدت شير دوباره ترشح می‌شود. با شروع مصرف غذاهاي كمكي و كاهش خواه ناخواه دفعات شيـــردهي، حجم شير توليدشده نيز كاهش مي‌يابد و تبعا نياز افزايش‌يافته مادر به مواد مغذي نيز تعديل مي‌گردد. با اين حال، توصيه می‌شود كه دفعات تغذيه طبق ساعت و دقيقه خاصی نباشد، بلكه بسته به ميل و تقاضای شيرخوار تنظيم شود.
مصرف برخي غذاها مانند سيـر، انواع كلـم، پـياز، تربچه و يا غذاهـاي پرادويه و پرچاشني ممكن است روي طعم شير اثر بگذارد و تغيير ناگهاني طعم شير موجب عدم تمايل شيرخوار به شيرخوردن شود. با توجه به تاثير برخي مواد غذايي بر طعم شير، در صورتی که شيرخوار از شير خوردن امتناع می‌کند، بهتر است مادران از مصرف اين مواد خودداري كرده يا مصرف آن را محدود كنند.
يكی ديگر از عوامل مهم در شيردهی موفقيت‌آميز، آرامش خاطر و عدم نگرانی مادر است. خستگي مادر شايع‌ترين علت كاهش توليد شير، خصوصا در 4 تا 6 ماه اول شيردهي مي‌باشد. مادر شيرده بايد در طول روز به اندازه كافي استراحت كند، حجم كارهاي خود را كاهش دهد و از اطرافيان در كارهاي خود كمك بگيرد. همچنين، حمايت همسر و افراد خانواده و اطمينان خاطر از تأمين اقتصادی و شغلی میتواند نقش مؤثری در تداوم شيردهی داشته باشد.
در مادرانی كه سيگار میكشند و يا مقادير زيادي چای پررنگ، قهوه و يا نوشابههای كافئين‌دار مینوشند، ورود اين مواد در شير میتواند موجب بیقراری، تحريك‌پذيري، بي‌اشتهايي و كم‌خوابي شيرخوار گردد. همچنين، از آشاميدن الكل نيز بايد خودداري كرد.
منبع: دنیای تغذیه ش84
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر