نوشته : زيرنظر: دكتر سلطانعلي محبوب استاد و قائم مقام موسسه آموزش عالي ربع رشيدي تبريز نويسنده: هانيه سادات
مقدمه:پياز از جمله سبزيجاتي است كه به خاطر داشتن خواص اورگانولپتيك، در سراسر جهان مصرف زيادي دارد. در طب سنتي، پياز مصارف گوناگوني داشته و براي رفع گلودرد، سرفه، برونشيت، سردرد، بهبود حركات روده، نيش مار، ريزش مو، ناباروري زنان و مشكلات قلبي - عروقي و ... مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. در پزشكي امروز نيز از خواص سلامتي‌بخش فراوان پياز استفاده مي‌شود.
پياز سرشار از فلاونول‌هايي مانند كرستين و تركيبات اورگانوسولفوره مي‌باشد. هر 100 گرم پياز خام در حدود 40 كيلوكالري انرژي دارد و حاوي ويتامين‌هاي C، B6 و فولات و مقدار كمي املاح مي‌باشد. از بين انواع مختلف پياز، پياز قرمز به خاطر داشتن مقادير زياد فلاونول‌ها و آنتوسيانين‌ها كه همان رنگدانه‌هايش هستند، خواص آنتي‌اكسيداني زيادي دارد. پياز زرد كمتر از پياز قرمز و پياز سفيد كمتر از پياز زرد آنتي‌اكسيدان دارد. همچنين، لايه‌هاي خارجي پياز حاوي آنتي‌اكسيدان‌هاي بيشتري است و پياز خام نسبت به پياز پخته خواص بيشتري دارد.
خواص سلامتي بخش پياز:
1- ضدميكروب: پياز داراي خواص ضدباكتري، ضدانگل، ضدقارچ و ضدويروس مي‌باشد. دو تركيب دي‌اليل سولفيد و دي‌اليل دي‌سولفيد پياز كه از آليسين به دست مي‌آيند و بو و طعم خاص پياز به خاطر آنهاست، ضدباكتري‌هاي گرم مثبت عمل مي‌كنند. كرستين موجود در پياز ضدهليكوباكترپيلوري است. پياز با جلوگيري از فعاليت باكتري استرپتوكوكوس موتانس، از پوسيدگي دندان‌ها نيز پيشگيري مي‌كند.
2- آنتي‌اكسيدان: ويتامين C، فلاونوئيدها و رنگدانه‌هاي موجود در پياز، فيتوكميكال‌هايي هستند كه خواص آنتي‌اكسيداني دارند و از اكسيداسيون DNA و ليپيدها و پروتئين‌هاي بدن جلوگيري مي‌كنند. كرستين كونژوگه و اسيدپروتوكاتچيك از پراكسيداسيون چربي‌ها و اكسيداسيون LDL ، همچنين از اكسيداسيون توسط راديكال‌هاي آزاد و آسيب سلول‌هاي اندوتليال ديواره عروق توسط هموسيستئين پيشگيري مي‌نمايند. اين خاصيت به كنترل عوارض ناشي از هموسيستئين بالا كمك كرده و در مقابل بيماري‌هاي قلبي - عروقي اثر محافظتي دارد.
3- ضدسرطان: پياز از جمله گياهاني است كه مي‌تواند سلنيوم خاك را جذب كند. گياهان غني از سلنيوم خواص ضدسرطاني دارند. دوتركيب حاوي سلنيوم در پياز كه ضدسرطان مي‌باشند، عبارتند از: se- متيل سلنو سيستئين و گاما گلوتاميل se- متيل سلنوسيستئين.
تركيبات اورگانوسولفوره، مثل ديپروئيل سولفيد و ديپروئيل دي‌سولفيد و كرستين و كامپفرول پياز هم خواص ضدسرطاني دارند. مصرف پياز خطر ساركوما و كارسينوماي بافت‌ها و اندام‌هاي مختلفي مانند معده، كولون، مري، پروستات، مثانه، كبد، ريه‌ها، سينه، پوست و مغز را كاهش مي‌دهد.
اين اثر توسط مكانيسم‌هاي مختلفي انجام مي‌گيردكه بعضي از اين مكانيسم‌ها عبارتند از: افزايش فعاليت آنزيم‌هاي ضدسمي، كاهش سرعت رشد تومورها، جلوگيري از آسيب‌هاي اكسيداتيو به خاطر فعاليت آنتي‌اكسيداني، پيشگيري از افزايش سلول‌هاي سرطاني به وسيله آپوپتوزيس و جلوگيري از تقسيم سلولي، ممانعت از آسيب‌هاي كروموزومي، پيشگيري از فعاليت آنزيم‌هاي سيكلواكسيژناز و ليپواكسيژناز و جلوگيري از آنژيوژنز و فعاليت ضدالتهابي.
كرستين به خاطر تاثير بر بيان ژن، اثر محافظتي زيادي در مقابل سرطان كولون دارد. كرستين عمل آنتي‌اكسيداني از خود نشان مي‌دهد و راديكال‌هاي آزاد و مضر موجود در بدن را كه باعث سرطاني شدن سلول‌هاي بدن مي‌شوند، خنثي مي‌كند. سرطان مثانه در افراد سيگاري رايج است و در مطالعه‌اي مشاهده شده كه مصرف مداوم پياز مي‌تواند از سرطان در افراد سيگاري پيشگيري كند.
4- تاثير بر دستگاه تنفس: تركيبات اورگانو سولفوره پياز، مثل تيوسولفينات، با جلوگيري از فعاليت آنزيم‌هاي سيكلواكسيژناز و ليپواكسيژناز، مانع ساخت ايكوزانوئيدها و در نتيجه تنگ‌شدن راه‌هاي تنفسي و التهاب مي‌شود. بنابراين، مصرف پياز براي افراد مبتلا به آسم مفيد است.
5- خاصيت پره بيوتيك: پياز سرشار از فيبرهاي محلول، مانند اينولين و فروكتو اوليگوساكاريدهاست. اين مواد در روده كوچك هضم نشده و موجب تحريك رشد بيفيدوباكتر و لاكتوباسيلوس در كولون مي‌شوند. اين باكتري‌ها، باكتري‌هاي مفيد كولون هستند كه فرايند تخمير را در كولون انجام مي‌دهند. محصولات تخمير به عنوان سوخت سلول‌هاي روده بزرگ مصرف و باعث سلامت كولون مي‌شوند. پياز سرعت هضم موادغذايي را نيز افزايش و مدت عبور موادغذايي را در دستگاه گوارش كاهش مي‌دهد.
6- ضد ديابت: مصرف پياز مي‌تواند قند خون را كاهش دهد. مطالعات اخير نشان داده‌اند كه مصرف طولاني كرستين رژيمي از گليكاسيون كلاژن و پيشرفت بيماري‌هاي قلبي - عروقي در افراد مبتلا به ديابت جلوگيري مي‌كند.
همچنين برخي از تركيبات موجود در پياز توليد و ترشح انسولين از پانكراس را تحريك كرده و در جذب گلوكز رژيمي نيز مداخله مي‌كنند و از اين طريق قند خون را كاهش مي‌دهند. مصرف همزمان پياز با داروهاي ضدديابت، خواص درماني آنها را افزايش داده و مي‌تواند دوز مصرفي آنها را پايين بياورد.
7- ضد بيماري‌هاي قلبي- عروقي: مصرف پياز به پيشگيري و درمان بيماري‌هاي قلبي - عروقي كمك مي‌كند. پياز بر متابوليسم ليپيدها موثر است. تركيبات اورگانوسولفوره پياز، غلظت تري‌گليسيريد و كلسترول خون را كاهش مي‌دهند. مكانيسم كاهش كلسترول خون توسط اين تركيبات عبارت است از: جلوگيري از بيوسنتز كلسترول در كبد، افزايش سرعت باز گردش كلسترول و ورود آن به اسيدهاي صفراوي و افزايش دفع كلسترول از طريق مدفوع.
كرستين و ايزورامنتين پياز از طريق افزايش زيست دسترسي به اكسيدنيتريك و جلوگيري از فعاليت آنژيوتانسين-2، فشار خون را كاهش مي‌دهند. بنابراين، پياز با كاهش فشار خون مي‌تواند از بروز و پيشرفت بيماري‌هاي قلبي- عروقي جلوگيري كند.
كرستين، β-chlorogenin و تركيبات اورگانوسولفوره پياز، مانند cepaenes از تجمع پلاكت‌ها در ديواره عروق جلوگيري كرده و از اين طريق مانع ترومبوز مي‌شوند. مكانيسم ضدتجمع پلاكت‌ها عبارت است از: جلوگيري از رهاسازي اسيدآراشيدونيك (پيش‌ساز ترومبوكسان)، پيشگيري از فعاليت آنزيم ترومبوكسان A2 سنتاز و تشكيل TXA2 كه القاكننده تجمع پلاكت‌ها مي‌باشد و بالاخره بلوكه‌كردن رسپتور PGH2/TXA2. پياز از طريق كاهش سنتز ايكوزانوئيدها، خاصيت ضدالتهابي هم دارد.
با مصرف سه تا چهار بار در هفته پياز خام مي‌توان از تمام اين خواص بهره‌مند شد. البته فراموش نشود كه مصرف مقدار زياد پياز با معده خالي، منجر به مشكلات گوارشي مانند اسهال، نفخ، دل درد و تغيير در فلور باكتريايي روده مي‌شود.
منبع: دنیای تغذیه ش ۸۵
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر