نوشته : دكتر احمد ساعدي متخصص تغذيه و رژيم‌هاي درماني
كاشكسيا عبارت است از تحليل عضلاني و كاهش وزن كه در اثر عوامل مختلفي بروز مي‌كند. از مهم‌ترين بيماري‌هايي كه ممكن است به كاشكسيا منجر شوند، مي‌توان به بيماري‌هاي سرطان پيشرفته و مراحل پيشرفته ايدز اشاره كرد. در بيماري كاشكسيا، در اثر از دست رفتن چربي و پروتئين، وزن بدن به شدت كاهش مي‌يابد و در نتيجه بيمار به شدت ضعيف مي‌شود و قابليت انجام كارهاي مختلف را از دست مي‌دهد. كاشكسيا همچنين در بيماران مبتلا به بي‌اشتهايي عصبي نيز مشاهده مي‌گردد. شايان ذكر است اين بيماري معمولا در افرادي كه غذاي كمي مي‌خورند، مشاهده مي‌شود؛ ولي ممكن است افرادي كه حتي به اندازه كافي غذا مي‌خورند نيز، به دليل سوء جذب مواد مغذي به كاشكسيا مبتلا شوند. پس تصوير كلي كاشكسيا، وضعيتي است كه بيمار به دليل دريافت كم مواد غذايي يا نياز فراوان به مواد مغذي، با عدم تعادل «مصرف و هزينه» مواد مغذي و انرژي روبرو شده و در نتيجه به كاهش مفرط وزن مبتلا مي‌شود.
كاشكسيا مترادف با گرسنگي يا اجتناب از غذا نيست؛ چرا كه در گرسنگي (Starvation) بدن مي‌تواند نيازهايش را با دريافت مواد غذايي تنظيم كند، ولي در بيماران مبتلا به كاشكسيا اين واكنش‌هاي تنظيمي صورت نمي‌گيرد و بدن به لاغري مفرط و از دست دهي اندازه بافت‌هاي مختلف دچار مي‌شود. از علائم ديگر بيماري كاشكسيا مي‌توان به تحليل عضلاني اشاره كرد (muscle atrophy) كه با كاهش توده عضلاني بدن همراه است. به اين نوع كاهش توده عضلاني، كاهش توده بدون چربي (free mass Fat) نيز اطلاق مي‌شود كه عبارت است از كاهش بافت‌هاي غيرچربي بدن (عمدتا بافت‌هاي عضلاني بدن). خستگي و ضعف از ديگر علائم كاشكسيا است كه موجب عدم تمايل شخص به انجام فعاليت‌هاي اجتماعي و فردي مي‌گردد. اين وضعيت، پزشك معالج را به وجود بيماري‌هايي مانند سرطان يا ايدز مشكوك مي‌كند.
مكانيسم كاهش شديد اشتها (كاشكسيا) در نتيجه ابتلا به بيماري‌هاي بدخيم (مانند سرطان و ايدز) تاكنون مشخص نشده است؛ ولي به نظر مي‌رسد سايتوكاين‌هاي التهابي مانند فاكتور نكروز توموري آلفا
α-Tumor Necrosis Factor در ايجاد آن تأثير داشته باشد؛ به همين دليل به α-TNF در برخي موارد كاشكسين (Cachexin) نيز مي‌گويند. علاوه بر α-TNF، مطالعات نشان داده‌اند كه اينترفرون گاما (Interferon Gamma)و اينترلوكين-6 (-6 Interleukin) نيز كه از بافت‌هاي درگير در التهاب توليد مي‌گردند، مي‌توانند موجب كاهش شديد اشتها شوند. مشاهده شده است كه در بيماري كاشكسيا هورمون گرلين افزايش مي‌يابد (هورموني كه سطح پلاسمايي‌اش در بيماري بي‌اشتهايي عصبي نيز افزايش پيدا مي‌كند).
مداخلات تغذيه‌اي و رژيمي براي بيماران مبتلا به كاشكسيا:
با توجه به كاهش شديد وزن و نيز تحليل عضلاني در بيماران مبتلا به كاشكسيا، به نظر مي‌رسد افزايش انرژي و همچنين افزايش كمي و كيفي پروتئين دريافتي نقش بسزايي در كنترل اين بيماري داشته باشد. افزايش تعداد وعده‌هاي غذايي و گنجاندن منابع غذايي غني از پروتئين (مانند شير، گوشت و تخم‌مرغ) در وعده‌هاي غذايي مي‌تواند در افزايش دريافت پروتئين و انرژي بيمار موثر باشد.
همچنين، به دليل وجود التهاب كه به نوعي عامل ثانويه كمبودهاي غذايي در اين بيماري است، عاقلانه به نظر مي‌رسد كه تدابير تغذيه‌اي مناسبي اتخاذ شود تا التهاب كاهش يابد. از مهم‌ترين مواد مغذي كه مي‌توانند موجب كاهش پاسخ‌هاي التهابي شوند، مي‌توان به آنتي‌اكسيدان‌هايي از قبيل كاروتنوئيدها (كه در گياهان سبز، زرد، قرمز و نارنجي رنگ يافت مي‌شوند)، ويتامين C (كه در مركبات يافت مي‌شود)، ويتامين E (كه در روغن‌هاي گياهي وجود دارد) و نيز اسيدهاي چرب امگا-3 (كه در چربي ماهي‌ها و ديگر غذاهاي دريايي يافت مي‌شود) اشاره كرد. گنجاندن مقادير كافي ماهي، سبزيجات و ميوه‌جات مختلف همراه با مقادير قابل تحملي لبنيات، تخم‌مرغ و ساير گوشت‌ها در رژيم غذايي كمك زيادي به بيمار مي‌كند تا از لاغري مفرط، ضعف و خستگي نجات يابد. يك رژيم‌شناس به خوبي قادر است موارد فوق را در قالب يك رژيم غذايي مناسب طراحي كند.
در مقالات گذشته به نقش مواد غذايي آنتي‌اكسيدان و نيز اسيدهاي چرب امگا-3 در كنترل التهاب اشاره و عنوان شد كه اين دو نوع مواد مغذي مي‌توانند با مكانيسم‌هاي متفاوتي باعث كاهش التهاب در بيماران شوند. براي مطالعه مكانيسم‌هاي اثر اين دو نوع ماده مغذي در كنترل التهاب، توصيه مي‌شود به شماره‌هاي قبلي اين مجله مراجعه كنيد.
منبع: دنیای تغذیه ش 84
كاشكسيا مترادف با گرسنگي يا اجتناب از غذا نيست؛ چرا كه در گرسنگي (Starvation) بدن مي‌تواند نيازهايش را با دريافت مواد غذايي تنظيم كند، ولي در بيماران مبتلا به كاشكسيا اين واكنش‌هاي تنظيمي صورت نمي‌گيرد و بدن به لاغري مفرط و از دست دهي اندازه بافت‌هاي مختلف دچار مي‌شود. از علائم ديگر بيماري كاشكسيا مي‌توان به تحليل عضلاني اشاره كرد (muscle atrophy) كه با كاهش توده عضلاني بدن همراه است. به اين نوع كاهش توده عضلاني، كاهش توده بدون چربي (free mass Fat) نيز اطلاق مي‌شود كه عبارت است از كاهش بافت‌هاي غيرچربي بدن (عمدتا بافت‌هاي عضلاني بدن). خستگي و ضعف از ديگر علائم كاشكسيا است كه موجب عدم تمايل شخص به انجام فعاليت‌هاي اجتماعي و فردي مي‌گردد. اين وضعيت، پزشك معالج را به وجود بيماري‌هايي مانند سرطان يا ايدز مشكوك مي‌كند.
مكانيسم كاهش شديد اشتها (كاشكسيا) در نتيجه ابتلا به بيماري‌هاي بدخيم (مانند سرطان و ايدز) تاكنون مشخص نشده است؛ ولي به نظر مي‌رسد سايتوكاين‌هاي التهابي مانند فاكتور نكروز توموري آلفا
α-Tumor Necrosis Factor در ايجاد آن تأثير داشته باشد؛ به همين دليل به α-TNF در برخي موارد كاشكسين (Cachexin) نيز مي‌گويند. علاوه بر α-TNF، مطالعات نشان داده‌اند كه اينترفرون گاما (Interferon Gamma)و اينترلوكين-6 (-6 Interleukin) نيز كه از بافت‌هاي درگير در التهاب توليد مي‌گردند، مي‌توانند موجب كاهش شديد اشتها شوند. مشاهده شده است كه در بيماري كاشكسيا هورمون گرلين افزايش مي‌يابد (هورموني كه سطح پلاسمايي‌اش در بيماري بي‌اشتهايي عصبي نيز افزايش پيدا مي‌كند).
مداخلات تغذيه‌اي و رژيمي براي بيماران مبتلا به كاشكسيا:
با توجه به كاهش شديد وزن و نيز تحليل عضلاني در بيماران مبتلا به كاشكسيا، به نظر مي‌رسد افزايش انرژي و همچنين افزايش كمي و كيفي پروتئين دريافتي نقش بسزايي در كنترل اين بيماري داشته باشد. افزايش تعداد وعده‌هاي غذايي و گنجاندن منابع غذايي غني از پروتئين (مانند شير، گوشت و تخم‌مرغ) در وعده‌هاي غذايي مي‌تواند در افزايش دريافت پروتئين و انرژي بيمار موثر باشد.
همچنين، به دليل وجود التهاب كه به نوعي عامل ثانويه كمبودهاي غذايي در اين بيماري است، عاقلانه به نظر مي‌رسد كه تدابير تغذيه‌اي مناسبي اتخاذ شود تا التهاب كاهش يابد. از مهم‌ترين مواد مغذي كه مي‌توانند موجب كاهش پاسخ‌هاي التهابي شوند، مي‌توان به آنتي‌اكسيدان‌هايي از قبيل كاروتنوئيدها (كه در گياهان سبز، زرد، قرمز و نارنجي رنگ يافت مي‌شوند)، ويتامين C (كه در مركبات يافت مي‌شود)، ويتامين E (كه در روغن‌هاي گياهي وجود دارد) و نيز اسيدهاي چرب امگا-3 (كه در چربي ماهي‌ها و ديگر غذاهاي دريايي يافت مي‌شود) اشاره كرد. گنجاندن مقادير كافي ماهي، سبزيجات و ميوه‌جات مختلف همراه با مقادير قابل تحملي لبنيات، تخم‌مرغ و ساير گوشت‌ها در رژيم غذايي كمك زيادي به بيمار مي‌كند تا از لاغري مفرط، ضعف و خستگي نجات يابد. يك رژيم‌شناس به خوبي قادر است موارد فوق را در قالب يك رژيم غذايي مناسب طراحي كند.
در مقالات گذشته به نقش مواد غذايي آنتي‌اكسيدان و نيز اسيدهاي چرب امگا-3 در كنترل التهاب اشاره و عنوان شد كه اين دو نوع مواد مغذي مي‌توانند با مكانيسم‌هاي متفاوتي باعث كاهش التهاب در بيماران شوند. براي مطالعه مكانيسم‌هاي اثر اين دو نوع ماده مغذي در كنترل التهاب، توصيه مي‌شود به شماره‌هاي قبلي اين مجله مراجعه كنيد.
منبع: دنیای تغذیه ش 84
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر