نوشته : دکتر تیرنگ نیستانی
خانم مریم ب. مادری است جوان که در مورد وضع تغذیه و سلامت کودک 4 ساله خود، اميد، وسواس بسیاری دارد. اميد خیلی زود از 15 ماهگی دچار نوعی ضعف بینایی شد. پزشک به مریم توصیه کرد خوب است روزی 1 لیوان آب هویج به کودک بدهد. مریم شنیده بود که هویج، ویتامين A دارد که برای سلامت چشم و بینایی مفید است. مریم خانمِ وسواسی، به هر زحمتی بود روزی یک لیوان آب هویج به کودک خوراند. او منتظر معجزه ای بود که هیچگاه رخ نداد!
آقای علی م. سال‌ها است دچار فربهی مي‌باشد، در واقع از وقتی به یاد دارد چاق بوده است. دوستی به او توصیه کرد هر وقت هوس «خوردن» به سرش زد، چند تا هویج خام بخورد. علی فکر کرد که این کار به امتحانش مي‌ارزد. بالاخره هویج جزو سبزی‌ها است و پزشکان و متخصصان تغذیه هم که به مصرف آنها توصیه مي‌کنند. علی روزی 12-10 عدد هویج را با آرزوی کاهش وزن، به دندان کشید. پس از یک ماه حتی اندکی هم کاهش وزن نیافت، مایوسانه اندیشید: فایده‌ای ندارد، دیگر به حرف دکترها هم نمي‌شود اعتماد کرد!!!
خانم اعظم ع. یک سالی است که به دیابت دچار شده است. پزشک به او داروهای خوراکی کاهنده قند خون به انضمام فهرستی از «غذاهای بد»، که نباید بخورد و چند توصیه تغذیه ای از جمله مصرف سبزی‌ها همراه با غذا کرده است. اعظم، 3-2 سالی است که با مشکل درد معده نیز دست به گریبان است به همين خاطر ترجیح مي‌دهد ظرف غذای خود را با سبزی‌های پخته مزین کند. هرچند پس از درمان، قندِ خون اعظم، کاهش چشمگیری یافت، اما هیچگاه به حد دلخواه نرسید وحتی، با کمال تعجب، قند خونِ 2 ساعته او افزایش ناخوشایندی را نشان داد. مایوسانه اندیشید: فایده‌ای ندارد، دیگر به حرف دکترها هم نمي‌شود اعتماد کرد!!!
به هر حال هويج هم مقداری کالری دارد:
مصرف هویج خام به عنوان ميان وعده عادت پسندیدهای است، اما همانگونه که پیشتر گفته شد، به هر حال این ماده غذایی مقداری کالری دارد. در افرادی که مشکل پُروزنی یا فربهی دارند، خوردن هیچ ماده غذایی یا غیر غذایی هیچ معجزه‌ای نخواهد کرد، این شیوه زندگی و نحوه تغذیه است که مي‌باید دستخوش تغییر شود. علی آقای داستان ما هم با مصرف تعداد زیادی هویج در روز و عدم تغییر شیوه تغذیه خود تنها چیزی حدود 500-400 کیلوکالری در روز را وارد بدن خود کرده است!
هويج و بينايي:
هویج یک ماده غذایی است که به دلیل داشتن حدود 10 درصد کربوهیدرات شامل 5/3 درصد سوکروز (همان کربوهیدراتی که در قند و شکر هست) و 5/1 درصد نشاسته، با سبزی‌های دیگر مثلاً سبزی خوردن فرق دارد، چون هر 100 گرم آن حدود 40 کیلوکالری انرژی دارد. رنگ زرد هویج عمدتاً به دلیل رنگدانه‌ای از خانواده «کاروتنوئیدها» است که در این ميان، مقدار بتا- کاروتن هویج از دیگر کاروتنوئیدها بیشتر است. بتا-کاروتن ماده اولیه ویتامين A است و بدن انسان این توان را دارد که از بتا-کاروتن، ویتامين A بسازد. بتا-کاروتن هم مانند سایر کاروتنوئیدها و ویتامين A، محلول در چربی است و ثانیاً بر اثر پختن، جذب آن بهبود مي‌یابد. هرگاه که مجال گفتن بود و فرصت مناسب، هميشه تاکید کرده‌ام که اولاً در عالم مادی هیچ چیزی کاملاً خوب یا کاملاً بد نیست و ثانیاً هیچگاه نمي‌توان از تنها یک ماده غذایی انتظار معجزه داشت.
پس مادران گرامي‌نظیر مریم خانم ما باید بدانند که عادت دادن ذائقه کودک به مصرف ماده غذایی سالمي‌چون آب هویج، کار بسیار پسندیدهای مي‌باشد، اما چه خوب است که در کنار ظرف غذای کودک، هویج پخته که در مقداری روغن زیتون یا اندکی کره تفت داده شده است (و بنابراین جذب بتا-کاروتن آن بیشتر خواهد بود) هم در کنار سایر سبزی‌ها گذارده شود.
ضمن آنکه، هر چند این کار به بهبود وضعیت ویتامين A ِ کودک کمک مي‌کند، در صورتی که مشکل بینایی، ناشی از کمبود این ویتامين نباشد تنها به عنوان یک درمانِ کمکی و مراقبت تغذیه‌ای به کار مي‌آید و انتظار بیشتری نباید از آن داشت.
ديابتي‌ها در مصرف هويج اعتدال را رعايت كنند:
همانطور که قبلاً گفتم، هویج مقداری قند دارد و این مساله به ویژه برای افرادی که دچار مشکل قندِخون هستند مهم است. در تغذیه افراد مبتلا به دیابت، غذاها را بر مبنای معیاری به نام «نمایه گلیسمي» (گلیسمي‌یعنی قندخون) دسته‌بندی مي‌کنند که در واقع اندازه‌ای است که نشان مي‌دهد خوردن مقداری از یک ماده غذایی که حاوی مثلاً 50 گرم قند باشد، در مقایسه با یک استاندارد (معمولاً نان سفید) چقدر مي‌تواند قند خون را افزایش دهد. غذاهایی که نمایه گلیسمي پایین دارند (کمتر از 45)، کمتر و آهسته‌تر از غذاهایی با نمایه گلیسمي بالا (بیش از 60) قند خون را افزایش مي‌دهند، بنابراین مصرفشان برای افراد مبتلا به بیماری قند، بهتر است.
نمایه گلیسمي‌هویج خام، متوسط است (حدود 49). حرارت طبخ هرچند موجب افزایش قابلیت جذب بتا‑کاروتن مي‌شود، اما نمایه گلیسمي آن را هم افزایش مي‌دهد (حدود 85)! بنابراین برای افراد مبتلا به دیابت مصرف هویج (به ویژه در حالت پخته) مي‌باید در حد متعادل و با توصیه متخصص تغذیه باشد.
و کلام پایانی اینکه:
حتماً به دستورهای پزشک خود اعتماد کنید و برای مشکل تغذیه ای خود به یک متخصص تغذیه مراجعه فرمایید.
منبع : دنیای تغذیه ش 112
آقای علی م. سال‌ها است دچار فربهی مي‌باشد، در واقع از وقتی به یاد دارد چاق بوده است. دوستی به او توصیه کرد هر وقت هوس «خوردن» به سرش زد، چند تا هویج خام بخورد. علی فکر کرد که این کار به امتحانش مي‌ارزد. بالاخره هویج جزو سبزی‌ها است و پزشکان و متخصصان تغذیه هم که به مصرف آنها توصیه مي‌کنند. علی روزی 12-10 عدد هویج را با آرزوی کاهش وزن، به دندان کشید. پس از یک ماه حتی اندکی هم کاهش وزن نیافت، مایوسانه اندیشید: فایده‌ای ندارد، دیگر به حرف دکترها هم نمي‌شود اعتماد کرد!!!
خانم اعظم ع. یک سالی است که به دیابت دچار شده است. پزشک به او داروهای خوراکی کاهنده قند خون به انضمام فهرستی از «غذاهای بد»، که نباید بخورد و چند توصیه تغذیه ای از جمله مصرف سبزی‌ها همراه با غذا کرده است. اعظم، 3-2 سالی است که با مشکل درد معده نیز دست به گریبان است به همين خاطر ترجیح مي‌دهد ظرف غذای خود را با سبزی‌های پخته مزین کند. هرچند پس از درمان، قندِ خون اعظم، کاهش چشمگیری یافت، اما هیچگاه به حد دلخواه نرسید وحتی، با کمال تعجب، قند خونِ 2 ساعته او افزایش ناخوشایندی را نشان داد. مایوسانه اندیشید: فایده‌ای ندارد، دیگر به حرف دکترها هم نمي‌شود اعتماد کرد!!!
به هر حال هويج هم مقداری کالری دارد:
مصرف هویج خام به عنوان ميان وعده عادت پسندیدهای است، اما همانگونه که پیشتر گفته شد، به هر حال این ماده غذایی مقداری کالری دارد. در افرادی که مشکل پُروزنی یا فربهی دارند، خوردن هیچ ماده غذایی یا غیر غذایی هیچ معجزه‌ای نخواهد کرد، این شیوه زندگی و نحوه تغذیه است که مي‌باید دستخوش تغییر شود. علی آقای داستان ما هم با مصرف تعداد زیادی هویج در روز و عدم تغییر شیوه تغذیه خود تنها چیزی حدود 500-400 کیلوکالری در روز را وارد بدن خود کرده است!
هويج و بينايي:
هویج یک ماده غذایی است که به دلیل داشتن حدود 10 درصد کربوهیدرات شامل 5/3 درصد سوکروز (همان کربوهیدراتی که در قند و شکر هست) و 5/1 درصد نشاسته، با سبزی‌های دیگر مثلاً سبزی خوردن فرق دارد، چون هر 100 گرم آن حدود 40 کیلوکالری انرژی دارد. رنگ زرد هویج عمدتاً به دلیل رنگدانه‌ای از خانواده «کاروتنوئیدها» است که در این ميان، مقدار بتا- کاروتن هویج از دیگر کاروتنوئیدها بیشتر است. بتا-کاروتن ماده اولیه ویتامين A است و بدن انسان این توان را دارد که از بتا-کاروتن، ویتامين A بسازد. بتا-کاروتن هم مانند سایر کاروتنوئیدها و ویتامين A، محلول در چربی است و ثانیاً بر اثر پختن، جذب آن بهبود مي‌یابد. هرگاه که مجال گفتن بود و فرصت مناسب، هميشه تاکید کرده‌ام که اولاً در عالم مادی هیچ چیزی کاملاً خوب یا کاملاً بد نیست و ثانیاً هیچگاه نمي‌توان از تنها یک ماده غذایی انتظار معجزه داشت.
پس مادران گرامي‌نظیر مریم خانم ما باید بدانند که عادت دادن ذائقه کودک به مصرف ماده غذایی سالمي‌چون آب هویج، کار بسیار پسندیدهای مي‌باشد، اما چه خوب است که در کنار ظرف غذای کودک، هویج پخته که در مقداری روغن زیتون یا اندکی کره تفت داده شده است (و بنابراین جذب بتا-کاروتن آن بیشتر خواهد بود) هم در کنار سایر سبزی‌ها گذارده شود.
ضمن آنکه، هر چند این کار به بهبود وضعیت ویتامين A ِ کودک کمک مي‌کند، در صورتی که مشکل بینایی، ناشی از کمبود این ویتامين نباشد تنها به عنوان یک درمانِ کمکی و مراقبت تغذیه‌ای به کار مي‌آید و انتظار بیشتری نباید از آن داشت.
ديابتي‌ها در مصرف هويج اعتدال را رعايت كنند:
همانطور که قبلاً گفتم، هویج مقداری قند دارد و این مساله به ویژه برای افرادی که دچار مشکل قندِخون هستند مهم است. در تغذیه افراد مبتلا به دیابت، غذاها را بر مبنای معیاری به نام «نمایه گلیسمي» (گلیسمي‌یعنی قندخون) دسته‌بندی مي‌کنند که در واقع اندازه‌ای است که نشان مي‌دهد خوردن مقداری از یک ماده غذایی که حاوی مثلاً 50 گرم قند باشد، در مقایسه با یک استاندارد (معمولاً نان سفید) چقدر مي‌تواند قند خون را افزایش دهد. غذاهایی که نمایه گلیسمي پایین دارند (کمتر از 45)، کمتر و آهسته‌تر از غذاهایی با نمایه گلیسمي بالا (بیش از 60) قند خون را افزایش مي‌دهند، بنابراین مصرفشان برای افراد مبتلا به بیماری قند، بهتر است.
نمایه گلیسمي‌هویج خام، متوسط است (حدود 49). حرارت طبخ هرچند موجب افزایش قابلیت جذب بتا‑کاروتن مي‌شود، اما نمایه گلیسمي آن را هم افزایش مي‌دهد (حدود 85)! بنابراین برای افراد مبتلا به دیابت مصرف هویج (به ویژه در حالت پخته) مي‌باید در حد متعادل و با توصیه متخصص تغذیه باشد.
و کلام پایانی اینکه:
حتماً به دستورهای پزشک خود اعتماد کنید و برای مشکل تغذیه ای خود به یک متخصص تغذیه مراجعه فرمایید.
منبع : دنیای تغذیه ش 112
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر