نوشته : تحریریه دنیای سلامت
اگرچه در مورد مس زياد بحث نمي‌شود، اما بايد بدانيد كه بدون اين ماده معدني ضروري زنده نخواهيد ماند. مس يكي از مواد مغذي است كه بدن به آن نياز بسيار كمي دارد؛ اما نقش آن در سلامتي به اندازه مواد ديگر است. مس از لحاظ فراواني سومين عنصر در بدن بعد از آهن و روي مي‌باشد كه قبل از هر ماده در كبد ذخيره و سپس با غلظت كمتر وارد مغز، قلب، كليه و عضلات مي‌شود. مس در سوخت و ساز بدن بسيار مؤثر است و نقش مهمي در صحت كار آنزيم‌ها و تقريباً تمام سيستم‌هاي بدن دارد.
منابع غذايي مس
بهترين منبع مس، صدف است و در غذاهاي مختلف از جمله گوشت (به خصوص جگر)، غذاهاي دريايي، لوبيا، آجيل و دانه‌ها يافت مي‌شود. غذا خوردن در ظروف مسي و يا نوشيدن آب از لوله‌هاي مسي نيز مس مورد نياز بدن را تأمين ميكند. مكمل‌هاي مس نيز در انواع مختلف همچون «اكسيد مس»، «گلوكونات مس»، «سولفات مس» و املاح اسيدآمينه وجود دارند. اگر غذاهاي حاوي مس براي مدت طولاني در قوطي حلبي ذخيره شوند، مقدار مس آنها كاهش مي‌يابد. دانه كنجد، فندق، كشمش، حبوبات و قارچ سرشار از مس هستند. به افراد توصيه مي‌شود با توجه به سن، روزانه مقدار مشخصي مس مصرف كنند:
نقش مس در سوخت و ساز بدن
كمك به جذب آهن: كمبود مس در بدن علائمي همچون كم‌خوني و فقر آهن دارد، زيرا مس نقش مهمي در جذب، ذخيره و متابوليسم آهن و تشكيل سلول‌هاي قرمز خون (گلبول‌هاي قرمز) ايفا ميكند.
سلامت تيروئيد: مس در سلامت تيروئيد و توليد هورمون مؤثر است و با كنترل مقدار كلسيم مانع از جذب بيش از حد سلول‌هاي T4 در خون مي‌شود.
كمك به توليد ملانين: ملانين، تعيين‌كننده رنگ پوست و مو است و مس يكي از مواد مغذي است كه نقش بسيار مهمي در توليد ملانين دارد.
حفظ سلامت استخوان‌ها: اگرچه كلسيم، به عنوان ماده مغذي براي سلامت استخوان‌ها شناخته شده است، اما فقط حدود 25 درصد به از بين رفتن آنها كمك و از آن پيشگيري ميكند. منيزيم، منگنز، روي و مس نيز به همين اندازه براي سلامت استخوان‌ها مهم هستند. روي و مس اثربخشي ويتامين D را كه به جذب كلسيم كمك ميكند، افزايش مي‌دهند.
تضمين سلامت بافت همبند: كلاژن و الاستين، دو نوع از پروتئين‌هاي ضروري هستند كه در ساختار استخوان‌ها و بافت همبند نقش مهمي دارند و مس نيز بر سنتز كلاژن و الاستين كمك بسياري ميكند.
حذف راديكال‌هاي آزاد: راديكال‌هاي آزاد موجود در بدن يكي از عمده‌ترين دلايل آسيب بافت‌هاي بدن و بسياري از بيماري‌ها هستند و مس يكي از آنتي‌اكسيدان‌هايي است كه عملكرد راديكال‌هاي آزاد را در بدن خنثي ميكند.
كاهش مقدار كلسترول: مس، يكي از مواد مغذي است كه مقدار كلسترول خون را كاهش مي‌دهد. به‌طور كلي ميتوان گفت براي رشد طبيعي و سلامت بدن بسيار ضروري است و در 50 آنزيم متفاوت، يكي از اصلي‌ترين مواد است و براي عملكرد صحيح اين آنزيم‌ها، بدن به مس نياز دارد. مس ضدالتهاب است و علائم آرتريت را كاهش مي‌دهد.
علائم كمبود مس
فقر مس، به طور نادر ديده مي‌شود؛ اما در شرايط خاصي رخ مي‌دهد. علائم كمبود مس شامل كم‌خوني، حرارت پايين بدن، پوكي استخوان، عفونت مكرر، مشكلات مفصلي، اتساع رگ‌ها، كاهش گلبول‌هاي سفيد خون، ضربان نامنظم قلب، كلسترول بالا، نقايص مادرزادي، اختلالات تيروئيد، كاهش رنگدانه پوست و مو در بدن مي‌باشد. افراد دچار كمبود و فقر مس، هميشه دچار ضعف و خستگي مفرط هستند. دو بيماري به نام سندرم «Menkes» كه از هر 000/50 نفر 1 نفر به آن مبتلا مي‌شود، فرد به طور موروثي دچار كمبود مس است و توانايي جذب مس را ندارد؛ در نتيجه به شدت دچار كمبود مس مي‌شود؛ مگر اينكه در همان سال‌هاي اوليه زندگي تحت درمان پزشكي قرار گيرد.
بيماري ويلسون نيز يك اختلال ژنتيكي و ارثي است كه در آن مقدار مس در بدن، بيش از اندازه زياد مي‌شود و به كبد و سيستم عصبي آسيب مي‌رساند و بافت‌هاي بدن را تحت تأثير قرار مي‌دهد. اگرچه اين بيماري، بسيار نادر است، اما اگر هر دو والدين ژن غيرطبيعي بيماري ويلسون را داشته باشند، احتمال ابتلاي نوزاد به اين بيماري 25 درصد افزايش خواهد يافت. در اين بيماري مس در كبد، مغز، كليه، چشم و ساير بافت‌ها رسوب كرده و موجب مرگ و جلوگيري از فعاليت صحيح آن بافت مي‌شود. اين بيماري معمولاً افراد زير 40 سال را مبتلا ميكند و بيشتر در كشورهاي اروپاي شرقي و ايتاليا ديده مي‌شود. علائم آن، بزرگ شدن شكم، اشكال در راه رفتن، تغييرات رفتاري، سردرگمي و هذيان، حالت غيرطبيعي پاها و استفراغ خون، ضعف، زردي پوست و سفيدي چشم، لرزش دست و پا و اختلال در گفتار است. درمان اين بيماري بايد به صورت مادام‌العمر ادامه داشته باشد و هدف از درمان كاهش مقدار مس در بافت‌ها است كه با استفاده از روش‌هايي براي حذف مس و كمك به دفع و حذف آن از طريق كليه‌ها و دل و روده انجام مي‌شود. گاهي اوقات حتي به اين افراد توصيه مي‌شود از آب مقطر استفاده كنند؛ زيرا بيشتر آب‌هاي لوله‌كشي طي عبور از لوله‌هاي مسي حاوي مس هستند و براي سلامت اين افراد مضرند. ورزش و عدم استفاده از ظروف پخت و پز مسي و غذاهاي حاوي مس (كه به آن اشاره كرديم) نيز به درمان بيمار كمك ميكند. ژن مسؤول اين بيماري «ATP7B» نام دارد كه از طريق آزمايش DNA ميتوان به آن پي برد. البته توجه داشته باشيد كه تغيير و جهش ژني نيز مي‌تواند موجب اين بيماري بشود. قبل از مصرف هرگونه مكمل‌هاي خوراكي مس، توصيه مي‌شود با پزشك خود مشورت كنيد؛ زيرا وجود مس بيش از حد در بدن موجب مسموميت مي‌شود كه علائم آن عبارتند از: درد شكم، تهوع، اسهال و استفراغ، سرگيجه، معده درد، عصبانيت و افسردگي، آسيب كبدي شديد، نارسايي كليه، كما و بيماري‌هاي قلبي، زردي و حتي مرگ.
علائم كمبود روي در بدن
كندي رشد، فشار خون پايين، كاهش اشتها، كاهش حس بويايي و چشايي، خشكي پوست، كاهش وزن، رنگ پريدگي، اسهال، ريزش مو، خستگي و لكه‌هاي سفيد زيرناخن.
فوايد
روي يكي از ديگر مواد مهم و عناصر اساسي بدن است كه نقش مهمي در سلامتي انسان داد. منابع غذايي بسياري حاوي روي هستند مهم‌ترين آنها صدف، شلغم، نخود، جوي دوسر، بادام زميني، دانه سبوس گندم، تخم كدو و زنجفيل و گردو است. خواص روي: افزايش عملكرد ايمني بدن، هضم، كنترل ديابت و استرس، درمان آكنه و التيام زخم، مراقبت از مو، كاهش وزن، درمان شب‌كوري، بهبود بينايي و ... . روي از جمله موادي است كه نقش بسيار حياتي در سنتز پروتئين دارد و به تنظيم سلول‌ها در سيستم ايمني بدن كمك ميكند. اين ماده عمدتاً در عضلات قوي بدن و به‌خصوص در سلول‌هاي سفيد و قرمز خون، شبكيه چشم، پوست، كبد، كليه، استخوان و پانكراس يافت مي‌شود. مايع مني و غده پروستات در مردان حاوي مقدار زيادي روي است. بيش از 300 آنزيم بدن براي عملكرد صحيح به روي نياز دارد. پژوهشگران معتقدند يكي از اصلي‌ترين موارد براي درمان آكنه و جوش، روي است كه حتي از بسياري آنتي‌بيوتيك‌ها و دارونماها مؤثرتر مي‌باشد. روي، عفونت‌هاي مزمن را بهبود مي‌بخشد و كمبود آن بهبود و درمان زخم‌ها را با تأخير مواجه ميكند. افزون بر اين، با سنتز كلاژن و كنترل مقدار هورمون تستوسترون، آكنه را درمان ميكند. كمبود روي، موجب بزرگ شدن غده پروستات مي‌شود و احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزايش مي‌دهد. شايد تعجب كنيد، اما روي در كاهش وزن و كنترل اشتها نيز بسيار تأثيرگذار است. بيشتر پزشكان به خانم‌هاي باردار توصيه مي‌كنند براي رشد سريع سلول‌هاي جنين و شكل‌گيري اجزاي بدن در طول بارداري، از مكمل روي استفاده كنند. روي نقش بسيار حياتي در بسياري از عملكردهاي بيولوژيكي، مانند توليدمثل، كنترل ديابت، استرس، اشتها، بو، مزه و رشد فيزيكي دارد. مصرف روي، فرد را در برابر اختلالات عفوني و عفونت‌هاي قارچي همچون ذات‌الريه و ورم ملتحمه مصون ميكند. مصرف 150 الي 450 ميلي‌گرم روي در روز به بينايي كمك كرده و شب‌كوري را بهبود مي‌بخشد. پزشكان معمولاً به افرادي كه از خستگي مزمن رنج مي‌برند، توصيه مي‌كنند از مواد غذايي سرشار از روي استفاده كنند. روي جزئي از هيدروكسي آپاتيت است كه ماتريكس استخوان را قوي و سخت ميكند؛ بنابراين كمبود آن موجب ضعيف و شكننده شدن استخوان‌ها مي‌شود.
منبع: دنياي سلامت ش 74
منابع غذايي مس
بهترين منبع مس، صدف است و در غذاهاي مختلف از جمله گوشت (به خصوص جگر)، غذاهاي دريايي، لوبيا، آجيل و دانه‌ها يافت مي‌شود. غذا خوردن در ظروف مسي و يا نوشيدن آب از لوله‌هاي مسي نيز مس مورد نياز بدن را تأمين ميكند. مكمل‌هاي مس نيز در انواع مختلف همچون «اكسيد مس»، «گلوكونات مس»، «سولفات مس» و املاح اسيدآمينه وجود دارند. اگر غذاهاي حاوي مس براي مدت طولاني در قوطي حلبي ذخيره شوند، مقدار مس آنها كاهش مي‌يابد. دانه كنجد، فندق، كشمش، حبوبات و قارچ سرشار از مس هستند. به افراد توصيه مي‌شود با توجه به سن، روزانه مقدار مشخصي مس مصرف كنند:
نقش مس در سوخت و ساز بدن
كمك به جذب آهن: كمبود مس در بدن علائمي همچون كم‌خوني و فقر آهن دارد، زيرا مس نقش مهمي در جذب، ذخيره و متابوليسم آهن و تشكيل سلول‌هاي قرمز خون (گلبول‌هاي قرمز) ايفا ميكند.
سلامت تيروئيد: مس در سلامت تيروئيد و توليد هورمون مؤثر است و با كنترل مقدار كلسيم مانع از جذب بيش از حد سلول‌هاي T4 در خون مي‌شود.
كمك به توليد ملانين: ملانين، تعيين‌كننده رنگ پوست و مو است و مس يكي از مواد مغذي است كه نقش بسيار مهمي در توليد ملانين دارد.
حفظ سلامت استخوان‌ها: اگرچه كلسيم، به عنوان ماده مغذي براي سلامت استخوان‌ها شناخته شده است، اما فقط حدود 25 درصد به از بين رفتن آنها كمك و از آن پيشگيري ميكند. منيزيم، منگنز، روي و مس نيز به همين اندازه براي سلامت استخوان‌ها مهم هستند. روي و مس اثربخشي ويتامين D را كه به جذب كلسيم كمك ميكند، افزايش مي‌دهند.
تضمين سلامت بافت همبند: كلاژن و الاستين، دو نوع از پروتئين‌هاي ضروري هستند كه در ساختار استخوان‌ها و بافت همبند نقش مهمي دارند و مس نيز بر سنتز كلاژن و الاستين كمك بسياري ميكند.
حذف راديكال‌هاي آزاد: راديكال‌هاي آزاد موجود در بدن يكي از عمده‌ترين دلايل آسيب بافت‌هاي بدن و بسياري از بيماري‌ها هستند و مس يكي از آنتي‌اكسيدان‌هايي است كه عملكرد راديكال‌هاي آزاد را در بدن خنثي ميكند.
كاهش مقدار كلسترول: مس، يكي از مواد مغذي است كه مقدار كلسترول خون را كاهش مي‌دهد. به‌طور كلي ميتوان گفت براي رشد طبيعي و سلامت بدن بسيار ضروري است و در 50 آنزيم متفاوت، يكي از اصلي‌ترين مواد است و براي عملكرد صحيح اين آنزيم‌ها، بدن به مس نياز دارد. مس ضدالتهاب است و علائم آرتريت را كاهش مي‌دهد.
علائم كمبود مس
فقر مس، به طور نادر ديده مي‌شود؛ اما در شرايط خاصي رخ مي‌دهد. علائم كمبود مس شامل كم‌خوني، حرارت پايين بدن، پوكي استخوان، عفونت مكرر، مشكلات مفصلي، اتساع رگ‌ها، كاهش گلبول‌هاي سفيد خون، ضربان نامنظم قلب، كلسترول بالا، نقايص مادرزادي، اختلالات تيروئيد، كاهش رنگدانه پوست و مو در بدن مي‌باشد. افراد دچار كمبود و فقر مس، هميشه دچار ضعف و خستگي مفرط هستند. دو بيماري به نام سندرم «Menkes» كه از هر 000/50 نفر 1 نفر به آن مبتلا مي‌شود، فرد به طور موروثي دچار كمبود مس است و توانايي جذب مس را ندارد؛ در نتيجه به شدت دچار كمبود مس مي‌شود؛ مگر اينكه در همان سال‌هاي اوليه زندگي تحت درمان پزشكي قرار گيرد.
بيماري ويلسون نيز يك اختلال ژنتيكي و ارثي است كه در آن مقدار مس در بدن، بيش از اندازه زياد مي‌شود و به كبد و سيستم عصبي آسيب مي‌رساند و بافت‌هاي بدن را تحت تأثير قرار مي‌دهد. اگرچه اين بيماري، بسيار نادر است، اما اگر هر دو والدين ژن غيرطبيعي بيماري ويلسون را داشته باشند، احتمال ابتلاي نوزاد به اين بيماري 25 درصد افزايش خواهد يافت. در اين بيماري مس در كبد، مغز، كليه، چشم و ساير بافت‌ها رسوب كرده و موجب مرگ و جلوگيري از فعاليت صحيح آن بافت مي‌شود. اين بيماري معمولاً افراد زير 40 سال را مبتلا ميكند و بيشتر در كشورهاي اروپاي شرقي و ايتاليا ديده مي‌شود. علائم آن، بزرگ شدن شكم، اشكال در راه رفتن، تغييرات رفتاري، سردرگمي و هذيان، حالت غيرطبيعي پاها و استفراغ خون، ضعف، زردي پوست و سفيدي چشم، لرزش دست و پا و اختلال در گفتار است. درمان اين بيماري بايد به صورت مادام‌العمر ادامه داشته باشد و هدف از درمان كاهش مقدار مس در بافت‌ها است كه با استفاده از روش‌هايي براي حذف مس و كمك به دفع و حذف آن از طريق كليه‌ها و دل و روده انجام مي‌شود. گاهي اوقات حتي به اين افراد توصيه مي‌شود از آب مقطر استفاده كنند؛ زيرا بيشتر آب‌هاي لوله‌كشي طي عبور از لوله‌هاي مسي حاوي مس هستند و براي سلامت اين افراد مضرند. ورزش و عدم استفاده از ظروف پخت و پز مسي و غذاهاي حاوي مس (كه به آن اشاره كرديم) نيز به درمان بيمار كمك ميكند. ژن مسؤول اين بيماري «ATP7B» نام دارد كه از طريق آزمايش DNA ميتوان به آن پي برد. البته توجه داشته باشيد كه تغيير و جهش ژني نيز مي‌تواند موجب اين بيماري بشود. قبل از مصرف هرگونه مكمل‌هاي خوراكي مس، توصيه مي‌شود با پزشك خود مشورت كنيد؛ زيرا وجود مس بيش از حد در بدن موجب مسموميت مي‌شود كه علائم آن عبارتند از: درد شكم، تهوع، اسهال و استفراغ، سرگيجه، معده درد، عصبانيت و افسردگي، آسيب كبدي شديد، نارسايي كليه، كما و بيماري‌هاي قلبي، زردي و حتي مرگ.
علائم كمبود روي در بدن
كندي رشد، فشار خون پايين، كاهش اشتها، كاهش حس بويايي و چشايي، خشكي پوست، كاهش وزن، رنگ پريدگي، اسهال، ريزش مو، خستگي و لكه‌هاي سفيد زيرناخن.
فوايد
روي يكي از ديگر مواد مهم و عناصر اساسي بدن است كه نقش مهمي در سلامتي انسان داد. منابع غذايي بسياري حاوي روي هستند مهم‌ترين آنها صدف، شلغم، نخود، جوي دوسر، بادام زميني، دانه سبوس گندم، تخم كدو و زنجفيل و گردو است. خواص روي: افزايش عملكرد ايمني بدن، هضم، كنترل ديابت و استرس، درمان آكنه و التيام زخم، مراقبت از مو، كاهش وزن، درمان شب‌كوري، بهبود بينايي و ... . روي از جمله موادي است كه نقش بسيار حياتي در سنتز پروتئين دارد و به تنظيم سلول‌ها در سيستم ايمني بدن كمك ميكند. اين ماده عمدتاً در عضلات قوي بدن و به‌خصوص در سلول‌هاي سفيد و قرمز خون، شبكيه چشم، پوست، كبد، كليه، استخوان و پانكراس يافت مي‌شود. مايع مني و غده پروستات در مردان حاوي مقدار زيادي روي است. بيش از 300 آنزيم بدن براي عملكرد صحيح به روي نياز دارد. پژوهشگران معتقدند يكي از اصلي‌ترين موارد براي درمان آكنه و جوش، روي است كه حتي از بسياري آنتي‌بيوتيك‌ها و دارونماها مؤثرتر مي‌باشد. روي، عفونت‌هاي مزمن را بهبود مي‌بخشد و كمبود آن بهبود و درمان زخم‌ها را با تأخير مواجه ميكند. افزون بر اين، با سنتز كلاژن و كنترل مقدار هورمون تستوسترون، آكنه را درمان ميكند. كمبود روي، موجب بزرگ شدن غده پروستات مي‌شود و احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزايش مي‌دهد. شايد تعجب كنيد، اما روي در كاهش وزن و كنترل اشتها نيز بسيار تأثيرگذار است. بيشتر پزشكان به خانم‌هاي باردار توصيه مي‌كنند براي رشد سريع سلول‌هاي جنين و شكل‌گيري اجزاي بدن در طول بارداري، از مكمل روي استفاده كنند. روي نقش بسيار حياتي در بسياري از عملكردهاي بيولوژيكي، مانند توليدمثل، كنترل ديابت، استرس، اشتها، بو، مزه و رشد فيزيكي دارد. مصرف روي، فرد را در برابر اختلالات عفوني و عفونت‌هاي قارچي همچون ذات‌الريه و ورم ملتحمه مصون ميكند. مصرف 150 الي 450 ميلي‌گرم روي در روز به بينايي كمك كرده و شب‌كوري را بهبود مي‌بخشد. پزشكان معمولاً به افرادي كه از خستگي مزمن رنج مي‌برند، توصيه مي‌كنند از مواد غذايي سرشار از روي استفاده كنند. روي جزئي از هيدروكسي آپاتيت است كه ماتريكس استخوان را قوي و سخت ميكند؛ بنابراين كمبود آن موجب ضعيف و شكننده شدن استخوان‌ها مي‌شود.
منبع: دنياي سلامت ش 74
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر