مزاج شناسي در طب سنتي ايران


نوشته  : دكتر محمود خدادوست 
تمام جنبه‌هاي زندگي ما تحت تأثير طبيعت بدنمان قرار دارد. نوع غذايي كه مي‌خوريم مي‌تواند تأثيرات بسيار مهمي بر تمامي اعضاي بدن ما داشته باشد. بنابراين براي داشتن زندگي سالم و طبيعي، وزن مناسب و آرامش روحي، همه ما نيازمند به شناختن مزاج يا طبيعت خود هستيم. در شماره پيشين نشريه در مورد تشخيص مزاج‌ها و خصوصيات آنها و  روش صحيح زندگي بحث كرديم در اين شماره در ادامه مطالب پيش، به معرفي مزاج‌هاي ديگر خواهيم پرداخت. اميدواريم مفيد و سودمند واقع شود.

تركيب عناصر
روش زندگي صحيح:   در هواي سرد، خود را گرم و در هواي گرم، خود را سرد نگه‌دارند.  تقريباً از مقادير مساوي ميوه‌، سبزيجات و گوشت استفاده كنند. غذاهاي دريايي براي آنها سودمند است.  حدود 15-30 دقيقه به پياده‌روي يا دويدن صبحگاهي بپردازد.  6-7 ساعت خواب شبانه داشته باشند. براي همه افراد زود خوابيدن و زود بيدار شدن خوب است؛ ولي افراد داراي مزاج گرم و تر، حتي‌المقدور اين دستور را اجرا كنند. در تابستان نيم‌ساعت استراحت يا چرت بعد از غذا بسيار مفيد است. سعي كند بيشتر از 8 ساعت نخوابد.  از غذاهايي با فيبر بالا استفاده كنند تا اجابت مزاج طبيعي داشته باشند.  حجامت براي اين افراد عالي است و بهتر است اين كار در فصل بهار انجام شود.  از هوا، محيط، فعاليت‌ها و حالات رواني افزايش دهنده گرمي و تري پرهيز كنند. به خصوص در هواي مرطوب، فعاليت زياد و ورزش‌هاي سخت براي آنها مفيد نيست.  نگراني، خشم و هيجان بيش از اندازه نداشته باشد.  از مصرف مستمر يا افراط در مصرف مواد گرم و تر بپرهيزد.



 مزاج گرم و تر
خصوصيات جسمي: اين افراد درشت اندام بوده، داراي پوستي سرخ و سفيد و موهاي پرپشت هستند. نبض پر و قوي و خواب خوبي دارند (گر چه تحمل بي‌خوابي هم برايشان راحت است). آنها نه تحمل گرماي زياد را دارند و نه تحمل سرماي زياد؛ ولي در كل تحمل سرما برايشان راحت‌تر است. به خوردن شيريني و ترشي علاقه دارند و تقريباً همه نوع غذا را مي‌خورند. پوست بدن‌شان گرم، مرطوب و نرم است.
خصوصيات رواني: انسان‌هايي شجاع و جسور بوده، معمولاً پيشرو و رهبر گروه مي‌باشند. به‌طور معمول آرام هستند؛ ولي سعي كنيد از ظرفيت آنها سوء استفاده نكنيد؛ چرا كه هنگام عصبانيت ممكن است رفتارهاي مخاطره‌آميز داشته باشند.

 مزاج گرم و تر و احتمال بيماري‌ها
افراد گرم و تر (به اصطلاح غلط، دموي مزاج) در صورت عدم رعايت دستورهاي كلي و اختصاصي، استعداد بيشتري براي مبتلا شدن به بيماري‌هاي زير خواهند داشت: سردرد، پرخوابي، هماچوري، خستگي، ضعف جنسي، چاقي، تپش قلب، سكته و فشار خون.
 

مزاج سرد و خشك
خصوصيات جسمي: اين افراد اندامي لاغر، خواب كم و بيني خشكي دارند. به شيريني و گرمي‌ها تمايل بيشتر دارند. بيشتر تمايل به هواي گرم دارند و در فصل بهار راحت‌ترند. فصل پاييز براي آنها فصل خوبي نيست.
خصوصيات رواني: سوداوي مزاجان افرادي دقيق، منظم، دورانديش و محاسبه‌گر هستند.
روش زندگي صحيح:  از پوست خود در هواي خشك محافظت كنيد.
بدين منظور پوست خود را با روغن زيتون يا روغن كنجد چرب كنند.
 10-15 دقيقه پياده‌روي بعد از شام مفيد است. از مايعات به اندازه كافي استفاده كنند و هر روز يا يك روز در ميان، آب هويج و آب سيب بخورند.  حمام كردن با آب ولرم و ماساژ بدن با روغن‌هاي مناسب براي اين افراد مفيد است.
 هر 12 ساعت، بيني خود را با كمي روغن بادام شيرين طبيعي مرطوب كنند.  به ورزش‌هاي خفيف مانند پياده‌روي بپردازند. سفرهاي كوتاه به خصوص به مناطق مرطوب و معتدل براي آنها  توصيه مي‌شود.  دستور تنفس طبي را صبح زود و بعد از ظهرها انجام دهند.
 حدود ساعت 10 شب به رختخواب بروند.
 حدود 6-7 ساعت استراحت كنند. نيم‌ساعت چرت بعد از ناهار نيز اشكالي ندارد.  از هوا، محيط و فعاليت‌هاي افزايش دهنده سردي و خشكي بپرهيزند.  از مصرف غذاهاي يخ زده، مانده و كنسروشده خودداري ورزند.  از بي‌خوابي و كم‌خوابي خودداري كنند.  از غم، تنهايي، تفكرات دقيق، نگراني بيش از اندازه كه موجب تشديد علائم سوداوي مي‌شوند، بپرهيزند.  از هواي سرد و خشك پاييز اجتناب كنند.  مصرف مواد سرد و خشك را كاهش دهند. البته مصرف زياد مواد گرمي بخش قوي مانند فلفل، سير، پياز، زنجفيل و ... نيز براي آنها مناسب نيست و بهتر است از مركباتي استفاده كنند كه داراي گرمي نيز باشد.
بيماري‌ها: افراد سرد و تر (به اصطلاح غلط، بلغمي مزاج) در صورت عدم رعايت دستورها، استعداد بيشتري براي ابتلا به بيماري‌هاي زير دارند: عطسه، سردرد، كاهش حافظه، صرع، پرخوابي، آسم، سينوزيت، التهاب و بزرگ شدن لوزه‌ها، ضعف هضم، ريفلاكس معده به مري، شب ادراري، دردها و التهاب‌هاي مفصلي، ترشحات زنان، تأخير در پريود.
 

مزاج سرد و تر
خصوصيات جسمي: اين افراد چاق و پرچربي هستند. پوست سفيد و موهاي كم‌پشت دارند. تشنه نمي‌شوند و دهان مرطوبي دارند. خواب‌شان زياد است. تمايل به مصرف گرمي‌ها، مثل شيريني و ادويه دارند و به سردي‌ها از جمله ترشي تمايلي نشان نمي‌دهند. فصل زمستان فصل بدي براي آنهاست.
خصوصيات رواني: اين افراد كم انرژي و كند و معمولاً آرام و صبورند و كمتر عصباني مي‌شوند.
روش زندگي صحيح:  حتي‌المقدور روزانه فقط دو وعده غذا ميل كنند؛ زيرا توانايي دستگاه گوارش آنها كم است و بايد دست كم حدود
10-12 ساعت بين دو وعده غذاي‌شان فاصله باشد. اگر در بين وعده‌هاي غذايي احساس گرسنگي كردند، مقدار كمي ميوه مانند سيب، گلابي و يا سالاد همراه با مقداري روغن زيتون و پودر آويشن ميل كنند. غذاي آنان بايد سرشار از پروتئين و فيبر باشد (تخم‌مرغ، گوشت، ميگو و جگر).
در زمستان و شب‌ها در مصرف غذاهاي سرد احتياط كنند.  از مصرف آب، نيم ساعت قبل از غذا تا 1-2 ساعت پس از غذا خودداري ورزند.  ورزش و فعاليت جسمي منظم براي آنان توصيه مي‌شود.  راه رفتن به مدت 10-15 دقيقه پس از شام براي اين افراد مفيد است.
 حداكثر هشت ساعت خواب برايشان كافي است. اين افراد بايد سعي كنند هنگام سحر از خواب برخيزند تا از توليد بلغم اضافي خودداري شود.  از خواب و استراحت بيش از اندازه و كم‌تحركي كه موجب افزايش سردي و تري مي‌شود، پرهيز كنند. پوشيدن لباس مناسب و گرماي كافي، به خصوص در هواي مرطوب، توصيه مي‌شود.  خوابيدن در طي روز و همچنين يك ساعت قبل از غروب در همه مزاج‌ها، به ويژه در اين افراد بسيار زيان‌آور است و بلغم را افزايش مي‌دهد و موجب سنگيني سر و التهاب سينوس‌ها و كند شدن فعاليت مغزي مي‌گردد.
 مصرف غذاهاي سرد و تر را به خصوص در هواي سرد كاهش دهند.
بيماري‌ها: افراد سرد و خشك (به اصطلاح غلط، سودآوي مزاج) در صورت عدم رعايت دستورها، استعداد بيشتري براي بروز علائم و بيماري‌هاي زير دارند: افسردگي، بي‌خوابي، لخته شدن خون، آترواسكلروز، بواسير، نفخ، درد معده، يبوست، خشكي پوست، ترك پوست.


منبع: دنیای سلامت  ش76

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر