نوشته : تحریریه دنیای سلامت
در حالي كه همه ما از خطرات مصرف، داروها، سيگار و ساير موادمخدر آگاهيم، نمي‌دانيم اعتياد به غذاهايي كه به شدت به آنها علاقه داريم نيز مي‌تواند بسيار خطرناك باشد؛ از تغييرات مهمي كه در مواد شيميايي مغز ايجاد مي‌كنند تا افزايش ميل به خوردن بيشتر آنها. برخي از اعتيادآورترين مواد غذايي عبارتند از:
شكلات كاكائويي
افراد زيادي هستند كه ادعا مي‌كنند شكلات‌خور هستند؛ اما آنها در واقع به خوردن شكلات اعتياد دارند؛ زيرا در شكلات كاكائويي تركيبات شيميايي مثل تئوبرومين، فنيتيلامين، آنانداميد و تريپتوفان وجود دارد كه ايجاد لذت مي‌كنند؛ چيزي شبيه تأثيري كه داروها روي مغز دارند. در ضمن شكلات كاكائويي حاوي آلكالوئيد است و اين ماده در الكل نيز وجود دارد. پژوهش‌هاي بسياري نشان مي‌دهند كه مواد شيميايي موجود در شكلات‌هاي كاكائويي در ساير مواد غذايي نيز وجود دارند؛ ولي ممكن است هوس خوردنشان به سر شما نزند. مواد شيميايي موجود در شكلات آنقدر زياد نيست كه منجر به اعتياد شود. از طرفي شكلات‌هاي كاكائويي در تمام دنيا بيشترين طرفدار را هم به دلايل رواني و هم اعتياد جسمي دارند.
برگرها و ساير گوشت‌هاي فرآوري شده
تا به حال تحقيقات زيادي در مورد گوشت‌هاي فرآوري شده و مضرات آنها به عمل آمده است كه نشان مي‌دهند غذاهاي بي‌ارزش فرآوري شده كه بسيار هم چرب هستند (مثل برگرها)، واقعاً اعتيادآورند. تركيبات چربي، نمك و شكر موجود در اين مواد غذايي باعث مي‌شود كه هوس خوردن آنها را كنيم. بررسي‌هايي كه روي موش‌هاي آزمايشگاهي انجام شد، نشان داد پاسخ مغز به اين دسته از غذاها و گوشت‌هاي فرآوري شده چرب، همان پاسخي است كه مغز هنگام مصرف كوكائين و هروئين از خود نشان مي‌دهد. اين گوشت‌ها نيز همانند شكلات، پنير و شكر باعث آزاد شدن ماده‌اي شبيه اُپي‌ايت در حين گوارش مي‌شوند و به همين دليل است كه هوس خوردنشان را مي‌كنيم.
قهوه
افراد زيادي مي‌گويند كه هيچ‌گاه نمي‌توانند روز خود را بدون يك فنجان قهوه شروع كنند. بعضي از آنها به شدت به نوشيدن قهوه اعتياد دارند. تاكنون تحقيقات زيادي در مورد اعتيادآور بودن يا نبودن كافئين شده است. بي‌شك بسياري از ما نمي‌توانيم اين حقيقت را انكار كنيم كه گاهي اوقات هوس نوشيدن يك فنجان قهوه چنان به سرمان مي‌زند كه حاضريم مبلغ زيادي به خاطر آن هزينه كنيم. يكي از دلايلي كه باعث ميل شديد به مصرف كافئين مي‌شود، علائم شديد ترك آن است. سردرد، زودرنجي، پرخاشگري و حتي افسردگي از اين علائم هستند. اما اين وابستگي و اعتياد بيشتر از آنكه مربوط به جسم باشد، مربوط به باور فرد است و اينكه بدون آن نمي‌‌تواند روز خود را شروع كند! چاي و ساير نوشيدني‌هاي كافئين‌دار از برنامه‌هاي عادي و روزانه تقريباً تمام افراد مي‌باشد.
پنير
از پنير پيتزا گرفته تا پنير كپك‌زده، از مواد اصلي غذاهايي مثل انواع ساندويچ‌ها و پيتزاهاست. پژوهش‌هاي بسياري نشان مي‌دهند كه «اُپي ايت» موجود در پنير، نوعي مورفين اعتيادآور است كه باعث مي‌شود بيشتر هوس خوردن آن را داشته باشيد. مقدار مورفين موجود در پنير بسيار كم و احتمالاً آنقدر اندك است كه ايجاد اعتياد نمي‌كند؛ اما پژوهشگران بيشتر نگران كاسئين موجود در پنير هستند. كاسئين، پروتئين اصلي پنير است كه مي‌تواند نوعي تركيب مورفين مانند به نام «گازومورفين» در حين گوارش به وجود آورد. پنير، حاوي فنيل اتيل آمين نيز مي‌باشد و فنيل اتيل آمين ماده‌اي است كه اثر محرك و براساس پژوهش‌ها، خاصيت اعتيادآور نيز دارد.
شكر
همه ما مي‌دانيم كه شكر براي سلامت ما مضر است. بنابر تحقيقات به عمل آمده، شكر مي‌تواند اعتيادآور باشد. پژوهشگران مي‌گويند، با مصرف شكر، برخي مواد شيميايي به نام اُپيود از مغز ترشح مي‌شود كه ايجاد احساس لذت بيشتر مي‌كند. همين احساس است كه باعث مي‌شود نبود شكر را در مواد غذايي تشخيص دهيم و هوس آن را كنيم. براساس پژوهش‌هايي كه گروهي از روانشناسان دانشگاه پرينستون در مورد تأثير اعتيادآور شكر روي موش‌هاي آزمايشگاهي انجام دادند، دريافتند كه بعد از دادن رژيم غذايي پر شكر به موش‌ها، آنها حسي نظير مصرف داروها دارند و در صورت عدم استفاده از شكر در غذاي موش‌ها، برخي تغييرات شيميايي در مغز آنها به وجود مي‌آيد.
مقابله با مصرف قند و شكر
با آنكه خوردن مواد غذايي بسيار شيرين انرژي فراواني ايجاد مي‌كند، اما اين انرژي به سرعت رو به اتمام مي‌رود و فرد دوباره هوس خوردن آنها را مي‌كند. اما چگونه مي‌توان بر اين حس غلبه كرد. طعم شيريني، طعمي است كه انسان از همان لحظه شروع حيات با آن آشناست. كربوهيدرات‌ها باعث ترشح مواد شيميايي در مغز و ايجاد احساس سرخوشي مي‌شوند. قند نيز يك كربوهيدرات است. طعم شيريني باعث ترشح اندورفين نيز مي‌شود كه ما را آرام و راحت مي‌كند. مردم روزانه شكر بسيار زيادي مصرف مي‌كنند (حدود 22 قاشق چايخوري مازاد بر نياز روزانه)، در حالي كه براي خانم‌ها روزانه 6 قاشق چايخوري و براي آقايان روزانه 9 قاشق چايخوري شكر كافي است.
سعي كنيد از هر چيزي كه هوس خوردنش را مي‌كنيد، فقط يك تكه كوچك بخوريد. مثلاً يك برش كوچك شيريني كافي است و با همان مقدار كم نيز مي‌توانيد خوشحال باشيد. اگر نخوردن شيريني يا شكلات و آبنبات به نظرتان غيرممكن است، اين مواد را با ساير مواد غذايي سالم تركيب كنيد. مثلاً در شكلات خود مقداري بادام يا موز بريزيد و با هم مصرف كنيد تا هم در مصرف مواد پر شكر زياده‌روي نكرده باشيد و هم از خواص مواد غذايي سالم نيز بهره‌مند شويد. بيشتر آدامس بجويد. پژوهش‌ها نشان مي‌دهند كه جويدن آدامس باعث مي‌شود هوس خوردن غذاهاي اعتيادآور كمتر به سرتان بزند. هميشه مقداري ميوه و آجيل در دسترس داشته باشيد. اين ميوه‌ها و آجيل‌ها باعث مي‌شوند كه كمتر هوس كنيد سراغ غذاهاي اعتيادآور برويد. وقتي كه هوس خوردن يك غذاي شيرين را مي‌كنيد، از جاي‌تان بلند شويد، كمي تغيير موقعيت دهيد و راه برويد تا فكر خوردن آنها از ذهن‌تان دور شود. كيفيت را به كميت ترجيح دهيد. اگر ميل به خوردن يك غذاي شيرين داريد، بهتر است آن غذا يك تكه كاكائوي سياه باشد و مستقيم سراغ آبنبات نرويد. به چيزي كه هوسش را مي‌كنيد، به طور كامل پشت نكنيد؛ چرا كه دوباره به سمت آن مي‌رويد و ديگر به يك تكه كوچك قانع نخواهيد شد. گنجاندن مقدار كمي از چيزي كه دوست داريد، در برنامه غذايي‌تان عاقلانه‌تر از انباشتن ناگهاني شكم از آنهاست. از شيرينكنندههاي غيرطبيعي بپرهيزيد. اين شيرينكنندههاي مصنوعي ميل به مصرف شكر را در شما كاهش نمي‌دهند و باعث چاقي هم مي‌شوند. گاهي اوقات خود را تشويق كنيد و به خودتان جايزه بدهيد. براي آنكه ميل به خوردن مواد شيرين را در خود كنترل و مديريت كنيد، هر بار كه موقعيتي به دست آورديد، به خودتان جايزه بدهيد. آهسته حركت كنيد به مدت يك هفته روي هوس خوردن اين مواد غذايي و در مورد آنچه كه مي‌خوريد، فكر كرده و بعد شروع به برنامه‌ريزي كنيد. با اين كار بهتر مي‌فهميد كه چه چيزهايي را بايد بخوريد و چه چيزهايي را كمتر بخوريد.
برخي افراد عادت دارند هنگام عصبانيت، افسردگي و استرس به سراغ مواد غذايي شيرين بروند؛ اما غذاهاي شيرين مسائل روحي و رواني شما را حل نمي‌كنند. شايد كمي زمان نياز باشد تا عادت كاهش مصرف مواد شيرين را در خود تقويت كنيد. هر تغيير سيستمي، سخت است؛ چه در مورد اقتصاد جهاني و چه در مورد تغذيه!
منبع: دنیای سلامت ش 76
شكلات كاكائويي
افراد زيادي هستند كه ادعا مي‌كنند شكلات‌خور هستند؛ اما آنها در واقع به خوردن شكلات اعتياد دارند؛ زيرا در شكلات كاكائويي تركيبات شيميايي مثل تئوبرومين، فنيتيلامين، آنانداميد و تريپتوفان وجود دارد كه ايجاد لذت مي‌كنند؛ چيزي شبيه تأثيري كه داروها روي مغز دارند. در ضمن شكلات كاكائويي حاوي آلكالوئيد است و اين ماده در الكل نيز وجود دارد. پژوهش‌هاي بسياري نشان مي‌دهند كه مواد شيميايي موجود در شكلات‌هاي كاكائويي در ساير مواد غذايي نيز وجود دارند؛ ولي ممكن است هوس خوردنشان به سر شما نزند. مواد شيميايي موجود در شكلات آنقدر زياد نيست كه منجر به اعتياد شود. از طرفي شكلات‌هاي كاكائويي در تمام دنيا بيشترين طرفدار را هم به دلايل رواني و هم اعتياد جسمي دارند.
برگرها و ساير گوشت‌هاي فرآوري شده
تا به حال تحقيقات زيادي در مورد گوشت‌هاي فرآوري شده و مضرات آنها به عمل آمده است كه نشان مي‌دهند غذاهاي بي‌ارزش فرآوري شده كه بسيار هم چرب هستند (مثل برگرها)، واقعاً اعتيادآورند. تركيبات چربي، نمك و شكر موجود در اين مواد غذايي باعث مي‌شود كه هوس خوردن آنها را كنيم. بررسي‌هايي كه روي موش‌هاي آزمايشگاهي انجام شد، نشان داد پاسخ مغز به اين دسته از غذاها و گوشت‌هاي فرآوري شده چرب، همان پاسخي است كه مغز هنگام مصرف كوكائين و هروئين از خود نشان مي‌دهد. اين گوشت‌ها نيز همانند شكلات، پنير و شكر باعث آزاد شدن ماده‌اي شبيه اُپي‌ايت در حين گوارش مي‌شوند و به همين دليل است كه هوس خوردنشان را مي‌كنيم.
قهوه
افراد زيادي مي‌گويند كه هيچ‌گاه نمي‌توانند روز خود را بدون يك فنجان قهوه شروع كنند. بعضي از آنها به شدت به نوشيدن قهوه اعتياد دارند. تاكنون تحقيقات زيادي در مورد اعتيادآور بودن يا نبودن كافئين شده است. بي‌شك بسياري از ما نمي‌توانيم اين حقيقت را انكار كنيم كه گاهي اوقات هوس نوشيدن يك فنجان قهوه چنان به سرمان مي‌زند كه حاضريم مبلغ زيادي به خاطر آن هزينه كنيم. يكي از دلايلي كه باعث ميل شديد به مصرف كافئين مي‌شود، علائم شديد ترك آن است. سردرد، زودرنجي، پرخاشگري و حتي افسردگي از اين علائم هستند. اما اين وابستگي و اعتياد بيشتر از آنكه مربوط به جسم باشد، مربوط به باور فرد است و اينكه بدون آن نمي‌‌تواند روز خود را شروع كند! چاي و ساير نوشيدني‌هاي كافئين‌دار از برنامه‌هاي عادي و روزانه تقريباً تمام افراد مي‌باشد.
پنير
از پنير پيتزا گرفته تا پنير كپك‌زده، از مواد اصلي غذاهايي مثل انواع ساندويچ‌ها و پيتزاهاست. پژوهش‌هاي بسياري نشان مي‌دهند كه «اُپي ايت» موجود در پنير، نوعي مورفين اعتيادآور است كه باعث مي‌شود بيشتر هوس خوردن آن را داشته باشيد. مقدار مورفين موجود در پنير بسيار كم و احتمالاً آنقدر اندك است كه ايجاد اعتياد نمي‌كند؛ اما پژوهشگران بيشتر نگران كاسئين موجود در پنير هستند. كاسئين، پروتئين اصلي پنير است كه مي‌تواند نوعي تركيب مورفين مانند به نام «گازومورفين» در حين گوارش به وجود آورد. پنير، حاوي فنيل اتيل آمين نيز مي‌باشد و فنيل اتيل آمين ماده‌اي است كه اثر محرك و براساس پژوهش‌ها، خاصيت اعتيادآور نيز دارد.
شكر
همه ما مي‌دانيم كه شكر براي سلامت ما مضر است. بنابر تحقيقات به عمل آمده، شكر مي‌تواند اعتيادآور باشد. پژوهشگران مي‌گويند، با مصرف شكر، برخي مواد شيميايي به نام اُپيود از مغز ترشح مي‌شود كه ايجاد احساس لذت بيشتر مي‌كند. همين احساس است كه باعث مي‌شود نبود شكر را در مواد غذايي تشخيص دهيم و هوس آن را كنيم. براساس پژوهش‌هايي كه گروهي از روانشناسان دانشگاه پرينستون در مورد تأثير اعتيادآور شكر روي موش‌هاي آزمايشگاهي انجام دادند، دريافتند كه بعد از دادن رژيم غذايي پر شكر به موش‌ها، آنها حسي نظير مصرف داروها دارند و در صورت عدم استفاده از شكر در غذاي موش‌ها، برخي تغييرات شيميايي در مغز آنها به وجود مي‌آيد.
مقابله با مصرف قند و شكر
با آنكه خوردن مواد غذايي بسيار شيرين انرژي فراواني ايجاد مي‌كند، اما اين انرژي به سرعت رو به اتمام مي‌رود و فرد دوباره هوس خوردن آنها را مي‌كند. اما چگونه مي‌توان بر اين حس غلبه كرد. طعم شيريني، طعمي است كه انسان از همان لحظه شروع حيات با آن آشناست. كربوهيدرات‌ها باعث ترشح مواد شيميايي در مغز و ايجاد احساس سرخوشي مي‌شوند. قند نيز يك كربوهيدرات است. طعم شيريني باعث ترشح اندورفين نيز مي‌شود كه ما را آرام و راحت مي‌كند. مردم روزانه شكر بسيار زيادي مصرف مي‌كنند (حدود 22 قاشق چايخوري مازاد بر نياز روزانه)، در حالي كه براي خانم‌ها روزانه 6 قاشق چايخوري و براي آقايان روزانه 9 قاشق چايخوري شكر كافي است.
سعي كنيد از هر چيزي كه هوس خوردنش را مي‌كنيد، فقط يك تكه كوچك بخوريد. مثلاً يك برش كوچك شيريني كافي است و با همان مقدار كم نيز مي‌توانيد خوشحال باشيد. اگر نخوردن شيريني يا شكلات و آبنبات به نظرتان غيرممكن است، اين مواد را با ساير مواد غذايي سالم تركيب كنيد. مثلاً در شكلات خود مقداري بادام يا موز بريزيد و با هم مصرف كنيد تا هم در مصرف مواد پر شكر زياده‌روي نكرده باشيد و هم از خواص مواد غذايي سالم نيز بهره‌مند شويد. بيشتر آدامس بجويد. پژوهش‌ها نشان مي‌دهند كه جويدن آدامس باعث مي‌شود هوس خوردن غذاهاي اعتيادآور كمتر به سرتان بزند. هميشه مقداري ميوه و آجيل در دسترس داشته باشيد. اين ميوه‌ها و آجيل‌ها باعث مي‌شوند كه كمتر هوس كنيد سراغ غذاهاي اعتيادآور برويد. وقتي كه هوس خوردن يك غذاي شيرين را مي‌كنيد، از جاي‌تان بلند شويد، كمي تغيير موقعيت دهيد و راه برويد تا فكر خوردن آنها از ذهن‌تان دور شود. كيفيت را به كميت ترجيح دهيد. اگر ميل به خوردن يك غذاي شيرين داريد، بهتر است آن غذا يك تكه كاكائوي سياه باشد و مستقيم سراغ آبنبات نرويد. به چيزي كه هوسش را مي‌كنيد، به طور كامل پشت نكنيد؛ چرا كه دوباره به سمت آن مي‌رويد و ديگر به يك تكه كوچك قانع نخواهيد شد. گنجاندن مقدار كمي از چيزي كه دوست داريد، در برنامه غذايي‌تان عاقلانه‌تر از انباشتن ناگهاني شكم از آنهاست. از شيرينكنندههاي غيرطبيعي بپرهيزيد. اين شيرينكنندههاي مصنوعي ميل به مصرف شكر را در شما كاهش نمي‌دهند و باعث چاقي هم مي‌شوند. گاهي اوقات خود را تشويق كنيد و به خودتان جايزه بدهيد. براي آنكه ميل به خوردن مواد شيرين را در خود كنترل و مديريت كنيد، هر بار كه موقعيتي به دست آورديد، به خودتان جايزه بدهيد. آهسته حركت كنيد به مدت يك هفته روي هوس خوردن اين مواد غذايي و در مورد آنچه كه مي‌خوريد، فكر كرده و بعد شروع به برنامه‌ريزي كنيد. با اين كار بهتر مي‌فهميد كه چه چيزهايي را بايد بخوريد و چه چيزهايي را كمتر بخوريد.
برخي افراد عادت دارند هنگام عصبانيت، افسردگي و استرس به سراغ مواد غذايي شيرين بروند؛ اما غذاهاي شيرين مسائل روحي و رواني شما را حل نمي‌كنند. شايد كمي زمان نياز باشد تا عادت كاهش مصرف مواد شيرين را در خود تقويت كنيد. هر تغيير سيستمي، سخت است؛ چه در مورد اقتصاد جهاني و چه در مورد تغذيه!
منبع: دنیای سلامت ش 76
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر