نوشته : تحریریه دنیای سلامت
كاملاً مشخص است كه يك رژيم غذايي پر كالري شامل غذاهاي سرخ شده، دسر، نوشيدني‌هاي شيرين، كيك و ... منجر به افزايش وزن مي‌شود. در واقع، وقتي كالري دريافتي فرد از مقدار كالري كه در طول روز مي‌سوزاند، بيشتر باشد، دچار اضافه وزن خواهد شد. اما وقتي كه رژيم غذايي فرد كاملاً سالم است و به‌طور مرتب هم ورزش مي‌كند، علت اضافه وزن چيست؟ در اين مورد علاوه بر كنترل كالري دريافتي و انجام فعاليت جسماني مناسب، نكات ديگري نيز وجود دارد كه منجر به اضافه وزن مي‌شود و بايد به آنها نيز توجه داشت. با افسردگي زندگي نكنيد. علائم افسردگي را مي‌توان از غم ، اندوه ، نااميدي و سردرد تشخيص داد. مسأله افزايش وزن بسيار پيچيده است و عوامل زيادي مي‌توانند روي وزن تاثير بگذارند. دكتر ميشل مي، نويسنده كتاب «آيا من گرسنه هستم» معتقد است كه علت اضافه وزن فقط يك عامل نيست و در اغلب موارد، تركيبي از دلايل مختلف باعث افزايش وزن مي‌شود. افسردگي را از خود دور كنيد و به دنبال راه چاره باشيد، در اينجا به پنج دليل اضافه وزن اشاره خواهيم كرد:
كمبود خواب
دكتر ميشل معتقد است، بدن زماني به خوبي فعاليت مي‌كند كه استراحت كافي داشته باشد. هنگامي كه خواب كافي نداريد، بدن شما دچار استرس فيزيولوژيكي و بيوشيميايي و مستعد ذخيره چربي مي‌شود. وقتي خسته هستيد، نمي‌توانيد استرس را تحمل كنيد و سعي مي‌كنيد با خوردن غذا با آن مكانيسم مقابله كنيد. علاوه بر اين، وقتي شب دير به رختخواب مي‌رويد، ممكن است در آن ساعات، كالري بيشتري دريافت كنيد و در ساعات بيداري خود غذا بخوريد. برخي از مردم تصور مي‌كنند كه با غذا خوردن مي‌توانند راحت‌تر به خواب بروند؛
اما اينگونه نيست. علائمي كه نشان ميدهند استراحت شما كافي نيست، عبارتند از: خستگي، تحريك پذيري، چرت در طي روز، انرژي پايين بدن. حداقل هشت ساعت در شبانه روز بخوابيد. دكتر ميشل توصيه مي‌كند اگر احساس خواب‌آلودگي كرديد، 15 دقيقه بيشتر بخوابيد و تاثير آن‌را در طي روز پي‌گيري كنيد تا متوجه شويد بدن شما به چند ساعت خواب نياز دارد. مي‌توانيد هر روز 15 دقيقه به زمان خواب‌تان اضافه كنيد و نتيجه را ببينيد. وقتي ساعات خواب شما منظم باشد و به‌طور روزانه ورزش كنيد، مي‌توانيد راحت‌تر بخوابيد.
شرايط پزشكي
شايع‌ترين بيماري كه موجب اضافه وزن مي‌شود، كم كاري تيروئيد است. كمبود هورمون تيروئيد مي‌تواند سوخت و ساز بدن و اشتها را كاهش و البته وزن را افزايش دهد. دكتر ميشل توصيه مي‌كند، اگر احساس خستگي، تورم، سستي، خشونت صدا، عدم تحمل سرما، خواب بيش از حد و يا سر درد مي‌كنيد، بهتر است به پزشك مراجعه كنيد و يك آزمايش ساده بدهيد؛ زيرا ممكن است دچار كم‌كاري تيروئيد باشيد. بيماري ناشناخته و نادري به نام سندرم كوشينگ نيز وجود دارد كه موجب افزايش وزن مي‌شود. در اين بيماري اختلال در هورمون كورتيزول به وجود مي‌آيد.
تنش و استرس
در دنياي پيشرفته كنوني، خواسته انسان‌ها روزبه‌روز بيشتر و بيشتر مي‌شود و براي دستيابي به اين خواسته‌ها لازم است بيشتر تلاش كنند و اين مسأله خود استرس را افزايش مي‌دهد و استرس بر خلق و خو و احساسات ما تاثير مي‌گذارد. دكتر ميشل توضيح مي‌دهد كه در مواجهه با استرس يا بايد با آن جنگيد و يا از آن فرار كرد. بنابراين مبارزه با استرس و حس مسئوليت بيش از حد و فشارهاي مالي در زندگي فرايندهاي بيوشيميايي بدن را تغيير مي‌دهد و سرعت متابوليسم بدن كاهش مي‌يابد و تغيير ترشح هورمون‌هايي همچون كورتيزول و لپتنين و ... موجب چاقي (به ويژه چاقي شكم) مي‌شود. برخي از مردم نيز براي رسيدن به آرامش، متوسل به خوردن مواد غذايي مي‌شوند كه البته اين مسأله در درازمدت، كارايي خود را از دست خواهد داد. دكتر ميشل مي‌گويد: از آنجايي كه مواد غذايي به‌طور موقت فكر ما را از استرس منحرف مي‌كنند، تاثير آنها موقت است. دكتر سوزان باورمن، متخصص تغذيه و معاون مركز RD معتقد است، افرادي كه دچار استرس هستند، غذاهاي پر كربوهيدرات را ترجيح ميدهند؛ زيرا اين غذاها موجب افزايش توليد سروتونين در مغز مي‌شوند و اين ماده شيميايي تاثير آرامبخشي دارد. آنها در واقع نوعي خود درماني منفي انجام ميدهند. خوشگذراني بسياري از مردم در مورد خوردن غذاهاي نشاسته‌دار به همين دليل است و آنها با خوردن اين غذاها احساس بهتري پيدا مي‌كنند. دكتر سوزان توصيه مي‌كند، براي رفع و درمان استرس، به جاي خوردن غذا و در نتيجه اضافه وزن، بهتر است به تكنيك‌هاي تمدد اعصاب و ورزش روي بياوريد. با اين روش‌ها مقدار زيادي كالري خواهيد سوزاند و علاوه بر اينكه دچار اضافه وزن نمي‌شويد، منافع بسياري عايدتان خواهد شد.
مصرف دارو
برخي از داروهاي تجويزي براي درمان افسردگي، اختلالات خلقي، تشنج، ميگرن، فشار خون و ديابت مي‌توانند موجب افزايش وزن شوند (حتي مي‌تواند بيش از 5/4 كيلوگرم در ماه شما را چاق كند). برخي از استروئيدها و يا هورمون درماني و قرص‌هاي ضد بارداري نيز به تدريج وزن بدن را افزايش ميدهند. اگر شيوه زندگي‌تان را تغيير ندهيد، حتي قفسه داروي شما مي‌تواند علل چاقي‌تان شود. دكتر ميشل مي‌گويد داروها به اشكال گوناگون روي افراد مختلف تاثير مي‌گذارند و هر دارو به نوعي متفاوت موجب چاقي مي‌شود. برخي از داروها اشتها را افزايش ميدهند، برخي ذخيره چربي را در بدن زياد مي‌كنند و برخي ديگر مقدار انسولين را تغيير ميدهند. البته به اين نكته نيز توجه داشته باشيد كه عوارض جانبي داروها در افراد مختلف، يكسان نيست. در مورد داروهاي ضد افسردگي، افزايش وزن ممكن است حتي به تركيبات دارو نيز مرتبط نباشد، بلكه از آنجا كه با مصرف اين داروها فرد احساس بهتر و سلامتي بيشتري مي‌كند ميل به خوردن غذا نيز در او افزايش مي‌يابد. برخي از داروها مانع دفع آب از بدن مي‌شوند كه البته گر چه اين موضوع به ظاهر موجب افزايش وزن مي‌شود، ولي اين اضافه وزن چون ناشي از وجود چربي در بدن نيست، به سرعت و به راحتي برطرف خواهد شد. برخي از رايج‌ترين انواع داروهايي كه ممكن است موجب اضافه وزن شوند، عبارتند از: استروئيدها، داروهاي ضد افسردگي، داروهاي ضد روان پریشی، داروهاي ديابت، داروهاي جلوگيري از بارداري، داروهاي فشار خون بالا، داروهاي سوزش معده و سردل. البته پزشكان معتقدند، حتي اگر داروها باعث اضافه وزن شوند، با يك رژيم غذايي سالم و ورزش منظم مي‌توان از عوارض جانبي آنها پيشگيري كرد. ضمن اينكه با قطع دارو و رسيدن به سلامتي اين مشكل حل خواهد شد. اگر شما مشكوك هستيد و احتمال مي‌دهيد كه دليل افزايش وزن‌تان داروها هستند، با پزشك خود مشورت كنيد. ممكن است او بتواند داروي ديگري را براي شما تجويز كند. اما هيچ‌گاه بدون مشورت پزشك و سرخود مصرف دارو را قطع نكنيد؛ چرا كه مي‌تواند عواقب بسيار جدي و غير قابل جبراني در پي داشته باشد.
يائسگي
زنان در سنين مختلفي يائسه مي‌شوند؛ ولي به‌طور كلي ميانسالي و زماني كه فعاليت‌شان بسيار كمتر از دوره جواني است، يائسگي را تجربه مي‌كنند. با بالا رفتن سن، روند متابوليسم طبيعي بدن نيز كاهش مي‌يابد. در همين دوران معمولاً افراد زودتر گرسنه مي‌شوند، كمتر مي‌خوابند و احساس افسردگي مي‌كنند. زنان در دوران يائسگي ترشح استروژن ندارند؛ بنابراين شكل ظاهري اندام‌هاي آنها شروع به تغيير مي‌كند. دكتر باور معتقد است كه معمولاً سايز ران و باسن آنها كوچك مي‌شود و سايز شكم‌شان افزايش مي‌يابد و در واقع وسط بدن آنها چاق مي‌شود. دكتر سوزان توضيح مي‌دهد كه استروژن رسوب چربي را در بدن كاهش مي‌دهد و وزن افزايش نمي‌يابد، ولي در زمان يائسگي ترشح اين هورمون متوقف مي‌شود. معمولاً چاقي شما از ناحيه مياني بدن آغاز خواهد شد. چاره اساسي اجتناب از اين چربي اضافي در ناحيه شكم، ورزش است. با افزايش عضلات مقدار توده بدون چربي بدن افزايش مي‌يابد و اين توده به خودي خود سوخت و ساز بدن و مصرف كالري و انرژي را زياد مي‌كند. كارشناسان معتقدند كه انجام حركات بدنسازي، وزنه‌برداري، تمرينات قدرتي، در اين سنين يكي از ضروريات زندگي خانم‌هاست. ورزش از پوكي استخوان كه از بيماري‌هاي رايج اين دوران است نيز پيشگيري مي‌كند. تركيب ورزش و رژيم غذايي سالم و غني از كلسيم و ويتامين‌ها، علاوه بر جلوگيري از پوكي استخوان، مانع اضافه وزن در دوران يائسگي خانم‌ها مي‌شود.
منبع: دنای سلامت ش76
كمبود خواب
دكتر ميشل معتقد است، بدن زماني به خوبي فعاليت مي‌كند كه استراحت كافي داشته باشد. هنگامي كه خواب كافي نداريد، بدن شما دچار استرس فيزيولوژيكي و بيوشيميايي و مستعد ذخيره چربي مي‌شود. وقتي خسته هستيد، نمي‌توانيد استرس را تحمل كنيد و سعي مي‌كنيد با خوردن غذا با آن مكانيسم مقابله كنيد. علاوه بر اين، وقتي شب دير به رختخواب مي‌رويد، ممكن است در آن ساعات، كالري بيشتري دريافت كنيد و در ساعات بيداري خود غذا بخوريد. برخي از مردم تصور مي‌كنند كه با غذا خوردن مي‌توانند راحت‌تر به خواب بروند؛
اما اينگونه نيست. علائمي كه نشان ميدهند استراحت شما كافي نيست، عبارتند از: خستگي، تحريك پذيري، چرت در طي روز، انرژي پايين بدن. حداقل هشت ساعت در شبانه روز بخوابيد. دكتر ميشل توصيه مي‌كند اگر احساس خواب‌آلودگي كرديد، 15 دقيقه بيشتر بخوابيد و تاثير آن‌را در طي روز پي‌گيري كنيد تا متوجه شويد بدن شما به چند ساعت خواب نياز دارد. مي‌توانيد هر روز 15 دقيقه به زمان خواب‌تان اضافه كنيد و نتيجه را ببينيد. وقتي ساعات خواب شما منظم باشد و به‌طور روزانه ورزش كنيد، مي‌توانيد راحت‌تر بخوابيد.
شرايط پزشكي
شايع‌ترين بيماري كه موجب اضافه وزن مي‌شود، كم كاري تيروئيد است. كمبود هورمون تيروئيد مي‌تواند سوخت و ساز بدن و اشتها را كاهش و البته وزن را افزايش دهد. دكتر ميشل توصيه مي‌كند، اگر احساس خستگي، تورم، سستي، خشونت صدا، عدم تحمل سرما، خواب بيش از حد و يا سر درد مي‌كنيد، بهتر است به پزشك مراجعه كنيد و يك آزمايش ساده بدهيد؛ زيرا ممكن است دچار كم‌كاري تيروئيد باشيد. بيماري ناشناخته و نادري به نام سندرم كوشينگ نيز وجود دارد كه موجب افزايش وزن مي‌شود. در اين بيماري اختلال در هورمون كورتيزول به وجود مي‌آيد.
تنش و استرس
در دنياي پيشرفته كنوني، خواسته انسان‌ها روزبه‌روز بيشتر و بيشتر مي‌شود و براي دستيابي به اين خواسته‌ها لازم است بيشتر تلاش كنند و اين مسأله خود استرس را افزايش مي‌دهد و استرس بر خلق و خو و احساسات ما تاثير مي‌گذارد. دكتر ميشل توضيح مي‌دهد كه در مواجهه با استرس يا بايد با آن جنگيد و يا از آن فرار كرد. بنابراين مبارزه با استرس و حس مسئوليت بيش از حد و فشارهاي مالي در زندگي فرايندهاي بيوشيميايي بدن را تغيير مي‌دهد و سرعت متابوليسم بدن كاهش مي‌يابد و تغيير ترشح هورمون‌هايي همچون كورتيزول و لپتنين و ... موجب چاقي (به ويژه چاقي شكم) مي‌شود. برخي از مردم نيز براي رسيدن به آرامش، متوسل به خوردن مواد غذايي مي‌شوند كه البته اين مسأله در درازمدت، كارايي خود را از دست خواهد داد. دكتر ميشل مي‌گويد: از آنجايي كه مواد غذايي به‌طور موقت فكر ما را از استرس منحرف مي‌كنند، تاثير آنها موقت است. دكتر سوزان باورمن، متخصص تغذيه و معاون مركز RD معتقد است، افرادي كه دچار استرس هستند، غذاهاي پر كربوهيدرات را ترجيح ميدهند؛ زيرا اين غذاها موجب افزايش توليد سروتونين در مغز مي‌شوند و اين ماده شيميايي تاثير آرامبخشي دارد. آنها در واقع نوعي خود درماني منفي انجام ميدهند. خوشگذراني بسياري از مردم در مورد خوردن غذاهاي نشاسته‌دار به همين دليل است و آنها با خوردن اين غذاها احساس بهتري پيدا مي‌كنند. دكتر سوزان توصيه مي‌كند، براي رفع و درمان استرس، به جاي خوردن غذا و در نتيجه اضافه وزن، بهتر است به تكنيك‌هاي تمدد اعصاب و ورزش روي بياوريد. با اين روش‌ها مقدار زيادي كالري خواهيد سوزاند و علاوه بر اينكه دچار اضافه وزن نمي‌شويد، منافع بسياري عايدتان خواهد شد.
مصرف دارو
برخي از داروهاي تجويزي براي درمان افسردگي، اختلالات خلقي، تشنج، ميگرن، فشار خون و ديابت مي‌توانند موجب افزايش وزن شوند (حتي مي‌تواند بيش از 5/4 كيلوگرم در ماه شما را چاق كند). برخي از استروئيدها و يا هورمون درماني و قرص‌هاي ضد بارداري نيز به تدريج وزن بدن را افزايش ميدهند. اگر شيوه زندگي‌تان را تغيير ندهيد، حتي قفسه داروي شما مي‌تواند علل چاقي‌تان شود. دكتر ميشل مي‌گويد داروها به اشكال گوناگون روي افراد مختلف تاثير مي‌گذارند و هر دارو به نوعي متفاوت موجب چاقي مي‌شود. برخي از داروها اشتها را افزايش ميدهند، برخي ذخيره چربي را در بدن زياد مي‌كنند و برخي ديگر مقدار انسولين را تغيير ميدهند. البته به اين نكته نيز توجه داشته باشيد كه عوارض جانبي داروها در افراد مختلف، يكسان نيست. در مورد داروهاي ضد افسردگي، افزايش وزن ممكن است حتي به تركيبات دارو نيز مرتبط نباشد، بلكه از آنجا كه با مصرف اين داروها فرد احساس بهتر و سلامتي بيشتري مي‌كند ميل به خوردن غذا نيز در او افزايش مي‌يابد. برخي از داروها مانع دفع آب از بدن مي‌شوند كه البته گر چه اين موضوع به ظاهر موجب افزايش وزن مي‌شود، ولي اين اضافه وزن چون ناشي از وجود چربي در بدن نيست، به سرعت و به راحتي برطرف خواهد شد. برخي از رايج‌ترين انواع داروهايي كه ممكن است موجب اضافه وزن شوند، عبارتند از: استروئيدها، داروهاي ضد افسردگي، داروهاي ضد روان پریشی، داروهاي ديابت، داروهاي جلوگيري از بارداري، داروهاي فشار خون بالا، داروهاي سوزش معده و سردل. البته پزشكان معتقدند، حتي اگر داروها باعث اضافه وزن شوند، با يك رژيم غذايي سالم و ورزش منظم مي‌توان از عوارض جانبي آنها پيشگيري كرد. ضمن اينكه با قطع دارو و رسيدن به سلامتي اين مشكل حل خواهد شد. اگر شما مشكوك هستيد و احتمال مي‌دهيد كه دليل افزايش وزن‌تان داروها هستند، با پزشك خود مشورت كنيد. ممكن است او بتواند داروي ديگري را براي شما تجويز كند. اما هيچ‌گاه بدون مشورت پزشك و سرخود مصرف دارو را قطع نكنيد؛ چرا كه مي‌تواند عواقب بسيار جدي و غير قابل جبراني در پي داشته باشد.
يائسگي
زنان در سنين مختلفي يائسه مي‌شوند؛ ولي به‌طور كلي ميانسالي و زماني كه فعاليت‌شان بسيار كمتر از دوره جواني است، يائسگي را تجربه مي‌كنند. با بالا رفتن سن، روند متابوليسم طبيعي بدن نيز كاهش مي‌يابد. در همين دوران معمولاً افراد زودتر گرسنه مي‌شوند، كمتر مي‌خوابند و احساس افسردگي مي‌كنند. زنان در دوران يائسگي ترشح استروژن ندارند؛ بنابراين شكل ظاهري اندام‌هاي آنها شروع به تغيير مي‌كند. دكتر باور معتقد است كه معمولاً سايز ران و باسن آنها كوچك مي‌شود و سايز شكم‌شان افزايش مي‌يابد و در واقع وسط بدن آنها چاق مي‌شود. دكتر سوزان توضيح مي‌دهد كه استروژن رسوب چربي را در بدن كاهش مي‌دهد و وزن افزايش نمي‌يابد، ولي در زمان يائسگي ترشح اين هورمون متوقف مي‌شود. معمولاً چاقي شما از ناحيه مياني بدن آغاز خواهد شد. چاره اساسي اجتناب از اين چربي اضافي در ناحيه شكم، ورزش است. با افزايش عضلات مقدار توده بدون چربي بدن افزايش مي‌يابد و اين توده به خودي خود سوخت و ساز بدن و مصرف كالري و انرژي را زياد مي‌كند. كارشناسان معتقدند كه انجام حركات بدنسازي، وزنه‌برداري، تمرينات قدرتي، در اين سنين يكي از ضروريات زندگي خانم‌هاست. ورزش از پوكي استخوان كه از بيماري‌هاي رايج اين دوران است نيز پيشگيري مي‌كند. تركيب ورزش و رژيم غذايي سالم و غني از كلسيم و ويتامين‌ها، علاوه بر جلوگيري از پوكي استخوان، مانع اضافه وزن در دوران يائسگي خانم‌ها مي‌شود.
منبع: دنای سلامت ش76
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر