بـيمه سلامـت با نـسخه تغذيه

نوشته  : برليانت بزرگمهر 
در فصل زيباي بهار هستيم. فصل شكوفايي طبيعت و نو شدن زندگي. در اينجا اين سوال در ذهن‌مان مطرح مي‌شود كه در اين فصل زيبا، چه اقداماتي جهت شكوفايي و نوسازي جسم و روان خود انجام داده‌ايم؟ گرفتاري‌ها و خستگي‌هاي روزانه ممكن است موجب غافل شدن ما از جسم و روح خود و در نتيجه بروز فرسودگي و اختلالات مختلف بشود. سلامت جسمي و رواني ارتباط نزديك و تنگاتنگ با يكديگر دارند، بنابراين لازم است در هر فرصتي و به هر مناسبتي، يك بازنگري دقيق در شيوه زندگي خود و عوامل تأثيرگذار بر سلامت خويش انجام دهيم. همه افراد اعم از زن و مرد، بزرگ و كوچك و پير و جوان، جهت تأمين سلامت هر چه بيشتر، شادي و نشاط افزون‌تر و تحرك و انرژي زيادتر، نياز به تغذيه صحيح و برنامه غذايي كافي، متنوع و متعادل دارند. هر انساني در طي روز با ميليون‌ها عامل بيماري‌زا، يعني انواع ميكروب‌ها و ويروس‌ها در تماس است.
به خصوص در شهرهاي بزرگ و جوامع شلوغ و پرجمعيت اين امر افزايش بيشتري دارد. انواع ميكروب‌ها و ويروس‌ها مي‌توانند عامل بيماري‌هاي خطرناك و گاه غيرقابل علاج باشند كه حتي در صورت مداوا، خسارات و زيان‌هاي مهم و قابل توجهي به سلامت انسان وارد مي‌سازند و موجب كاهش مقاومت در برابر بيماري‌ها مي‌‌شوند. علاوه بر آن، گذراندن دوران بيماري و نقاهت، به علت بستري شدن انسان، لطمات زيادي از نظر تحصيلي، كاري و اجتماعي به شخص وارد مي‌سازد و خسارت اقتصادي آن نيز مزيد بر علت خواهد بود.
 

چـاره چــيـســت؟
در قبال اين همه آسيب‌هاي موجود در محيط زندگي چه بايد بكنيم؟ آيا لازم است براي پيشگيري از بيماري‌ها، به طور مكرر واكسن تزريق كنيم؟ و يا از سرم‌هايي كه ما را در برابر امراض مختلف مصون نگاه مي‌دارد استفاده نماييم؟ آيا اين اعمال موجب كاهش مقاومت بدن در مقابله با بيماري‌ها نمي‌شود؟
آيا اصولاً تزريق مكرر و مداوم واكسن و سرم امكان‌پذير است؟ و يا به سلامت انسان لطمه وارد نمي‌سازد؟
پس راه صحيح، اساسي و عملي مقابله با ميكروب‌ها چيست؟ و چگونه مي‌توانيم با ترفندي سالم، مناسب و قابل اجرا، اثرات مخرب اين ميكروارگانيسم‌ها را خنثي كنيم؟
بهترين و عملي‌ترين راه جهت مقابله و مبارزه با انواع بيماري‌ها و اختلالات زيان‌آور و مخرب، آن است كه بدنمان را در برابر اين عوامل مضر و خطرناك مقاوم نماييم، به گونه‌اي كه در برابر حمله ميكروب‌ها، عفونت‌ها و انواع امراض از پا در نيامده و به بستر بيماري نيفتيم.


انرژي، پروتئين و ويتامين‌ها
 انرژي بايد به‌ ميزان كافي به شخص برسد تا بدن بتواند واكنش‌هاي ضروري خود را به خوبي انجام دهد. پروتئين ماده مغذي ديگري است كه جهت حفظ مقاومت بدن بسيار ضروري ‌است. ويتامين‌ها در عملكرد سيستم ايمني بدن و افزايش مقاومت در برابر بيماري‌ها تأثير زيادي دارند و ميوه‌ها و سبزي‌ها از منابع غني ويتامين‌ها محسوب مي‌شوند. از بين ويتامين‌ها، ويتامين A و ويتامين C از مهم‌ترين عوامل مؤثر بر فعاليت سلول‌هاي ايمني و در نتيجه حفظ مقاومت بدن در برابر امراض و اختلالات مختلف مي‌باشند.
ميوه‌هايي كه از منابع غني ويتامين C محسوب مي‌شوند شامل مركبات (پرتقال، نارنگي، گريپ فروت، ليموشيرين، ليموترش و نارنج) و همچنين كيوي و توت‌فرنگي مي‌باشند. خوشبختانه در فصل بهار مي‌توانيم به آساني به ميوه‌هاي حاوي ويتامين C دسترسي داشته باشيم. البته مركبات در فصل بهار وفور زيادي ندارند، ولي هنوز در دسترس هستند، اما ساير منابع ويتامين C را مي‌توان به آساني در اين فصل خريداري و مصرف نمود. ميوه‌هاي غني از ويتامين A عبارتند از: طالبي، آلو، هلو، زردآلو و خرمالو. فصل بهار مصادف است با به بازار آمدن تعدادي از ميوه‌هاي حاوي اين ويتامين (يعني طالبي، زردآلو و آلو)، البته ساير ميوه‌هاي غني از ويتامين A متعلق به فصل تابستان و پاييز هستند. لازم به ذكر است كه منابع گياهي ويتامين A (سبزي‌ها و ميوه‌ها) داراي پيش‌ساز اين ويتامين هستند كه كاروتنوئيدها ناميده مي‌شوند و در بدن طي واكنش‌هايي تبديل به ويتامين A مي‌شوند. در اينجا بهتر است نگاهي داشته باشيم بر چگونگي عمل ويتامين‌هاي A و C بر سيستم ايمني بدن.

مكانيسم تأثير ويتامين A بر سيستم ايمني بدن
اين ويتامين در فعاليت، سلامت و ترشح سلول‌هاي مخاطي مؤثر است كه از وظايف مهم سلول‌هاي مخاطي، مقابله با ميكروب‌ها و حفظ مقاومت بدن در برابر آنها است و هنگامي كه سلول‌هاي مخاطي به هر دليلي نتوانند وظايف خود را به خوبي انجام دهند، ميكروب‌ها به دستگاه مربوطه حمله كرده و شخص را مبتلا به عفونت و عوارض ناگوار ناشي از آن خواهند نمود.
بسيار آسان، عملي و لذتبخش
حتماً تعجب مي‌كنيد و با ناباوري به كلمه لذتبخش مي‌نگريد. چگونه مي‌توان با سلاحي لذتبخش به جنگ بيماري‌ها رفت؟
انواع ميوه‌‌ها و سبزيجات، مانند بمب‌هاي موثر و مفيد هستند كه با آفات سلامتي (يعني ميكروب‌ها و ويروس‌ها) مبارزه مؤثر مي‌كنند. حتماً در اينجا اين سوال در ذهن خوانندگان علاقه‌مند مجله مطرح مي‌شود كه چگونه اين دسته از مواد غذايي (يعني ميوه‌ها و سبزي‌ها) مي‌توانند بدن انسان را در برابر بيماري‌ها مصون نگاه‌دارند. چرا برخي از افراد به آساني بيمار مي‌شوند، بيشتر در معرض امراض مختلف قرار مي‌گيرند و پس از ابتلا به بيماري، خيلي دير بهبود مي‌يابند؟ و برعكس، عده‌اي ديگر مقاومت بسيار خوبي در برابر اختلالات و عوارض مختلف دارند و از گزند امراض، در حد قابل توجهي به دور هستند. توجه داشته باشيد كه دارو نمي‌تواند از بيماري‌ها پيشگيري كند، بلكه بيشتر جهت درمان بيماري مفيد است. يكي از مهم‌ترين و مؤثرترين راه‌هاي افزايش مقاومت بدن و مصون ماندن در برابر آفات سلامتي، تغذيه كافي، متنوع و مناسب است. به طور كلي جهت حفظ تندرستي و پيشگيري از بيماري‌ها، برخورداري از تغذيه صحيح بهترين و مؤثرترين عامل است. استفاده از مواد مغذي مختلف مي‌تواند سلامت انسان را در حد وسيعي تأمين كند.

چگونگي اثر ويتامين C در افزايش مقاومت بدن
 

ويتامين C در ساختمان بافت پيوندي دخالت دارد و سنتز (ساخته شدن)كلاژن كه پروتئين عمده بافت پيوندي است در حضور ويتامين C انجام مي‌شود. بافت پيوندي در استحكام سلول‌ها در درون بافت‌ها و عمل ترميم و فعاليت ايمني بدن نقش دارد و در غياب ويتامين C، بافت پيوندي از بين رفته و فعاليت سلول‌هاي ايمني مختل خواهد شد. ويتامين C
 با تحريك فعاليت‌ گلبول‌هاي سفيد و با توليد موادي كه در ايمني بدن مؤثرند موجب افزايش مقاومت در برابر بيماري‌ها مي‌شود. حال اين سوال پيش مي‌آيد كه در فصولي كه به ميوه‌هاي حاوي اين دو ويتامين (ويتامين‌هاي A و C) دسترسي كافي نداريم چه كنيم؟ و چگونه مي‌توانيم نيازمان را به اين دو ماده حياتي و مؤثر در افزايش قدرت ايمني، تأمين نماييم؟
در چنين موقعيتي بهتر است از جانشين‌هاي ميوه‌ها كه از نظر اين دو ويتامين غني هستند استفاده كنيم. بهترين جانشين‌هاي ميوه‌ها، گروه سبزيجات هستند. سبزي‌ها علاوه بر آنكه منابع بسيار خوب ويتامين‌هاي A و C هستند، مقداري هم ويتامين‌هاي گروه B دارند، مهم‌‌تر آنكه از منابع غني فيبر محسوب مي‌شوند، به خصوص چنانچه به صورت خام ميل شوند داراي مقدار بيشتري فيبر هستند. با پختن سبزيجات فيبر موجود در آنها كاهش مي‌يابد. از منابع بسيار خوب و غني ويتامين A (البته پيش‌ساز اين ويتامين) سبزي‌هاي داراي برگ سبز است. بطور كلي ويتامين A در گياهان، متناسب با كلروفيل موجود در گياه است و هر چه ميزان كلروفيل گياهان بيشتر باشد مقدار ويتامين A موجود در آنها نيز زيادتر خواهد بود. همچنين در سبزيجات نارنجي و نارنجي مايل به قرمز نيز ميزان پيش‌ساز ويتامين A بالا است، مانند گوجه‌فرنگي و هويج. ويتامين ديگري كه در حفظ مقاومت بدن و پيشگيري از بيماري‌ها مؤثر است همان‌گونه كه گفته شد، ويتامين C است. در بين سبزيجات، سبزي‌هاي برگي و همچنين ساير انواع سبزيجات از قبيل گوجه‌فرنگي، فلفل فرنگي و فلفل دلمه‌اي از منابع غني اين ويتامين هستند.

ميوه‌ها و سبزي‌ها، معجزه‌هاي طبيعت
نقش ميوه‌ها و سبزي‌ها فقط به افزايش قدرت ايمني خلاصه نمي‌شود، بلكه اين معجزه‌هاي طبيعت، با غني بودن در ويتامين‌هاي A و C و گروه B وظايف مهم ديگري نيز در بدن انسان به عهده دارند، از جمله آنكه در رشد كودكان و نوجوانان مؤثرند. در تقويت بينايي (ديد در شب و روز) تأثير دارند. در سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها نقش دارند. در عملكرد سيستم عصبي مؤثرند و در نتيجه به رفع عوارض عصبي مانند نگراني و اضطراب، افسردگي، بي‌حوصلگي، خستگي و ساير اختلالات عصبي كمك مي‌كنند و موجب آرامش اعصاب، شادابي و نشاط بيشتر و خواب آرام‌تر مي‌شوند. سبزي‌ها و ميوه‌ها به علت داشتن فيبر بالا، به خصوص چنانچه به صورت خام ميل شوند در سلامت انسان اثرات بسيار مهمي دارند، از جمله آنكه از بروز يبوست يعني بلاي قرن كه امروزه مبتلا به اكثر افراد به خصوص در جوامع شلوغ و شهرهاي بزرگ است پيشگيري و بعلاوه، اين اختلال زيان‌آور را درمان مي‌كنند. همچنين موجب كاهش چربي‌هاي نامطلوب خون و تنظيم تعادل فشار خون مي‌شوند، در سلامت قلب و عروق و پيشگيري از اختلالات قلبي- عروقي تأثير مهم دارند.
مصرف ميوه‌ها و سبزيجات به مقدار كافي، به سلامت پوست و مخاط‌ها كمك كرده و به علت دارا بودن انواع ويتامين و نيز آب زياد، در افزايش كارآيي شخص موثرند. ضمناً اين گروه مفيد از مواد غذايي، به خصوص چنانچه به طور تازه و خام ميل شوند به علت دارا بودن تركيبات مفيد، از جمله مواد آنتي‌اكسيداني، در پيشگيري از بسياري از بيماري‌ها، از جمله اختلالات قلبي-عروقي، سكته، سرطان و شمار زيادي از بيماري‌هاي شايع قرن مؤثرند. بنابراين لازم است در اين فصل زيباي بهاري و در آستانه شكوفايي طبيعت، از ميوه‌ها و سبزي‌هاي غني از تركيبات مفيد، به ميزان كافي استفاده نموده و با بهره‌گيري از خواص معجزه‌آساي آنها، خود را در برابر بيماري‌ها بيمه نماييم.



منبع: دنیای تغذیه  ش 119

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر