نوشته دكتر منصور شهركي دانشيار تغذيه و رژيم درماني مدير گروه تغذيه و صنايع غذايي دانشكده پزشكي زاهدان بيماري‌هاي قلب و عروق يا CVD (Cardiovascular Disease) يكي از علل مهم مرگ و مير در سراسر دنيا مي‌باشند. اين بيماري‌ها در دنيا به ويژه در كشورهاي در حال توسعه رو به افزايش هستند. تحقيقات نشان مي‌دهند از هر دو مرگ يكي به علت بيماري‌هاي قلبي- عروقي است. با اصلاح روش زندگي و جايگزين كردن عادات خوب غذايي مي‌توان تا حد زياد از عوارض و مشكلات اين بيماري كاست. بيماري عروق كرونر يا CHD (Coronary Heart Disease) يكي از شکل‌های اصلي بيماري‌هاي قلبي- عروقي است. عواملي همچون پرفشاري خون، افزايش وزن و چاقي، بالا رفتن سطح چربي‌هاي خون و بي‌تحركي از جمله عوامل مهم و اصلي بيماري‌هاي قلب و عروق مي‌باشند كه خود با رژيم غذايي و نحوه زندگي در ارتباط هستند.
بدون ترديد، رژيم غذايي مناسب مي‌تواند از ابتلا به بيماري‌هاي قلب و عروق بكاهد و در درمان آن نيز موثر باشد. همچنين تغذيه سالم مي‌تواند با پايين آوردن ميزان كلسترول خون، فشار خون و همچنين افزايش كلسترول خوب بدن (HDL)، باعث كاهش ابتلا به بيماري‌هاي قلبي- عروقي گردد. در اين قسمت به عوامل موثر تغذيه‌اي و رفتاري بر بيماري‌هاي قلب و عروق و راهكارهاي مناسب در اين زمينه اشاره مي‌گردد.
1- چربي‌هاي خون و بيماري‌هاي قلب و عروق
افزايش كلسترول خوب بدن (HDL) كه مي‌تواند با ورزش و رژيم غذايي مناسب ايجاد شود، از طريق خارج كردن چربي‌ها از جريان خون خطر بيماري‌هاي قلب و عروق را كاهش و افزايش كلسترول بد (LDL) كه با افزايش وزن و مصرف چربي‌هاي اشباع ايجاد مي‌شود، مي‌تواند بيماري‌هاي قلب و عروق را افزايش دهد. برعكس، مصرف چربي‌هاي غيراشباع باعث كاهش LDL مي‌شود. ضمن اينكه توصيه‌هاي زير در مورد به تعديل رساندن چربي‌هاي خون پيشنهاد مي‌گردد، ورزش كردن و به تعادل رساندن وزن هم از راه‌هاي مهم افزايش HDL و كاهش LDL خون مي‌باشند.
حذف كامل چربي‌هاي مرئي گوشت جايگزين كردن لبنيات كم چرب به جاي لبنيات پر چرب كاهش مصرف و یا در مواردی حذف بعضي از غذاهاي دريايي حاوي كلسترول بالا (مانند ميگو و خاويار) مصرف كمتر كربوهيدرات‌هاي ساده (قند، شكر، مربا، كارامل و ژله) و استفاده از كربوهيدرات‌هاي پيچيده مثل انواع نشاسته تعديل مصرف كيك، كلوچه و انواع شيريني‌جات کاهش شدید و یا حذف آجيل در افراد با تري گليسيريد بالا مصرف روزانه يك عدد سيب با پوست در افراد مبتلا به كلسترول بالا مصرف منابع غذايي حاوي اسيدهاي چرب امگا-3، مثل ماهي‌هاي چرب (از قبيل: قزل‌آلا، ساردين، ماهي آزاد و ماهي تن تازه). لازم به يادآوري است كه امگا-3 به مقدار كمتر در روغن کانولا و بذر کتان، سويا، گردو، روغن زیتون، سبزي‌هاي با برگ تيره و تخم مرغ هم وجود دارد.
2- فشار خون و بيماري‌هاي قلب و عروق
عواملي همچون افزايش وزن و چاقي، رژيم غذايي حاوي نمك يا چربي‌هاي اشباع شده زياد، مصرف الكل، عدم تحرك كافي، استرس و فشارهاي عصبي، سيگار كشيدن، مقاومت در برابر انسولين (بيماري ديابت)، نژاد، جنس مذكر، بيماري مزمن كليه، تنگي سرخرگ آئورت، اختلال در بعضي از غدد درون ريز، تصلب شرائين، مصرف قرص‌هاي ضدبارداري، استروئيدها و بعضي از انواع داروهاي مهار كننده اشتها، در افزايش فشار خون موثرند. توصيه‌هاي غذايي زير، در به تعادل رساندن فشار خون و به تبع آن كاهش ميزان ابتلا به بيماري‌هاي قلب و عروق موثر است:
مصرف مواد غذايي حاوي پتاسيم زياد، مصرف مواد غذايي حاوي سديم كم، مصرف كمتر چربي‌هاي اشباع شده، مصرف بيشتر منابع غذايي داراي ويتامين C،
مصرف بيشتر سبزي‌هاي ريشه‌اي، مصرف زياد منابع غذايي حاوي كلسيم، استفاده مناسب از روغن‌هاي مايع، استفاده نكردن از گوشت‌هاي دودي و انواع كنسرو‌ها، سوسیس، كالباس، برگرها و ساير فرآورده‌هاي گوشتي به علت دارا بودن مقادير بالاي چربی اشباع و سديم، عدم مصرف الكل و به اعتدال رساندن مصرف مواد حاوي كافئين.
3- مصرف آنتي اكسيدان‌ها و بيماري‌هاي قلب و عروق
از نظر علمي، آنتي اكسيدان به ماده‌اي اطلاق مي‌گردد كه مي‌تواند از واكنش راديكال‌هاي آزاد مانند انواع فعال اكسيژن جلوگيري كند. تحقيقات نشان مي‌دهند كه آنتي‌اكسيدان‌ها مي‌توانند از گرفتگي رگ‌ها جلوگيري كنند. مهم‌ترين آنتي اكسيدان‌ها عبارتند از: ويتامين C، ويتامين E، بعضي از كاروتنوئيدها، يوبي كوئينون‌ها و فلاوونوئيدها. منابع غذايي همچون ميوهها، سبزيجات و عسل داراي مقدار زيادي مواد آنتي‌اكسيدان هستند، بنابراين مصرف روزانه آنها مي‌تواند به نوعي از ابتلا به بيماري‌هاي قلب و عروق جلوگيري نمايد.
4- مصرف مواد غذايي حاوي فيبرها و بيماري‌هاي قلب و عروق
مصرف فيبرهاي محلول و نامحلول كه در انواع سبزيجات، ميوهها، حبوبات، نان‌هاي سبوس‌دار و تيره ديده مي‌شوند، نه تنها باعث كاهش وزن مي‌گردد، بلكه عوامل خطرساز بيماري‌هاي قلب و عروق (مانند افزايش قند، كلسترول، تري‌گليسيريد و LDL خون) را نيز كاهش مي‌دهد.
5- سيگار و بيماري‌هاي قلب و عروق
حدود يك پنجم مرگ و ميرها در بيماري‌هاي قلب و عروق، مربوط به سيگار كشيدن مي‌باشد. سيگار كشيدن تشديد كننده بعضي از عوامل خطرزاي بيماري‌هاي قلب و عروق است. سيگار، موجب تنگي عروق در افرادي كه كلسترول خون بالا و پرفشاري خون دارند مي‌شود. سيگار، حامل تري‌گليسيريد خون (VLDL) و قند خون را افزايش مي‌دهد.
6- ديابت و بيماري‌هاي قلب و عروق
هر دو نوع ديابت (نوع I و II)، از جمله فاكتورهاي خطر براي بيماري كرونر قلب مي‌باشند. تحقيقات بيانگر اين مطلب است كه افزايش وزن و چاقي، پرفشاري خون، افزايش تري‌گليسيريد، افزايش LDL و كاهش HDL خون، ميزان بروز CVD در بيماران مبتلا به ديابت را به طور چشمگيري افزايش مي‌دهند.
7- ورزش و بيماري‌هاي قلب و عروق
عدم فعاليت بدني همراه با عوامل خطرزاي بيماري‌هاي قلب و عروق (مثل سيگار كشيدن، افزايش كلسترول، تري‌گليسيريد و LDL خون)، خطر بيماري‌هاي قلب و عروق را تشديد مي‌كند. افزايش فعاليت بدني به ميزان 30 دقيقه سه بار در هفته توصيه مي‌گردد.
8- كاهش وزن و بيماري‌هاي قلب و عروق
حفظ وزن طبيعي از نكات بسيار برجسته و مهم در كنترل عوامل زمينه ساز بيماري‌هاي قلب و عروق مي‌باشد.
به افراد مبتلا به افزايش وزن و چاقي توصيه مي‌گردد در راستاي كاهش وزن خود اقدام نمايند. كاهش وزن مي‌بايست زير نظر متخصصين تغذيه و رژيم درماني صورت پذيرد و به صورت خود سر نباشد.
منبع: دنیای تغذیه ش ۹۰
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر