نوشته : دكتر سلطانعلي محبوب استاد و قائم مقام موسسه آموزش عالي ربع رشيدي تبريز مهسا جليلي دانشجوي كارشناسي ا
مقدمه:در چند سال گذشته، مقالات متعددي در مورد خواص شفابخش قسمت‌هاي مختلف انار از جمله آب، روغن دانه، پوسته و عصاره گل انار منتشر شده است كه در مبارزه با بيماري‌هاي عفوني، ديابت و سرطان نقش بسزايي داشته‌اند. كشت انار در كشور ما سابقه چندهزار ساله دارد. ميوه انار به سه قسمت تقسيم مي‌شود: دانه‌ها (حدود 3 درصد وزن ميوه حاوي 20 درصد روغن است)، عصاره ميوه كه تقريبا 30 درصد وزن انار را تشكيل مي‌دهد و پوسته انار كه سفيدي داخل انار را شامل مي‌شود، بقيه وزن ميوه را تشكيل مي‌دهد. ساير بخش‌هاي مفيد درخت انار شامل ريشه‌ها، پوسته درخت انار، برگ‌ها و گل انار مي‌باشد.
تركيبات غذايي:
مواد مغذي انار در 100 گرم ميوه خام، در جدول زير آمده است:
انرژي (كيلوكالري)
چربي كل (گرم)
پروتئين (گرم)
كربوهيدرات (گرم)
قند ساده (گرم)
فيبر غذايي (گرم)
سديم (ميلي‌گرم)
پتاسيم (ميلي‌گرم)
كلسيم (ميلي‌گرم)
آهن (ميلي‌گرم)
منيزيم (ميلي‌گرم)
ويتامين E (ميلي‌گرم) 68
3/0
3/0
17/17
5/16
6/0
3
259
3
3/0
3
6/0
اثرات اجزاي مختلف انار:
آب انار توليد LDL اكسيده را كاهش و سنتز نيتريك اكسايد در سلول‌هاي اندوتليال عروق كرونر را افزايش مي‌دهد. عصاره انار در بيماران ديابتي خواص آنتي‌اكسيدان بر ليپيدهاي سرمي و ماكروفاژهاي التهابي دارد. پلي‌فنول‌هاي انار، بيان ژن‌هاي مولد آندروژن را در سرطان پروستات كاهش مي‌دهند و عصاره انار نيز در بهبود اثرات آنتي‌اكسيداني در سالمندان بهتر از عصاره سيب عمل مي‌كند. عصاره انار عملكرد موش‌هاي دچار آلزايمر را بهبود مي‌بخشد. عصاره گل انار، اثرات آنتي‌اكسيداني قوي دارد و يون‌هاي اكسيدان آهن در اختلالات كبدي موش‌ها را از بين مي‌برد. آب انار، علائم افسردگي و پوكي استخوان را در سندرم قاعدگي موش‌هاي فاقد تخمدان بهبود مي‌بخشد. پوسته سفيد داخل انار، مهاركننده راديكال‌هاي آزاد است و خواص ضدآنزيم تيروزيناز را دارد و از مقاومت به انسولين، پيشگيري مي‌كند. عصاره انار همراه روغن دانه انار بر نيتريك اكسايد عروق موثر است و عملكرد آن را در موش‌هاي چاق بهبود مي‌بخشد. پوسته انار خواص آنتي‌اكسيداني و آنتي موتاژني دارد. مصرف آب انار بر سلامت اسپرم، تراكم سلولي و اثرات آنتي‌اكسيداني تستوسترون در موش‌هاي نر موثر مي‌باشد و قدرت باروري را افزايش مي‌دهد. پلي فنول‌هاي انار، عوامل شيميايي ضدسرطان پروستات هستند. مصرف طولاني مدت آب انار به مدت
3 سال، تنگي عروق كاروتيدي را كاهش مي‌دهد و از پرفشاري خون و اكسيداسيون LDL پيشگيري مي‌كند، پوسته و ريشه انار خواص ضدانگلي دارند. علاوه بر اين، قابض هستند و در درمان اسهال و آفت دهان به كار مي‌روند. عصاره انار تصفيه‌كننده خون است. جوشانده پوسته خشك انار در آب، درمان زخم‌هاست. مخلوط دانه، عصاره و پوسته انار هم از سقط جنين پيشگيري مي‌كند و هم مانع بارداري مي‌گردد. در هندوستان، گل انار در درمان ديابت مليتوس به كار مي‌رفته و امروزه درماني براي ايدز است. انار علاوه بر درمان خوراكي، كاربرد آرايشي نيز دارد و سفيدكننده پوست مي‌باشد. امروزه عصاره انار در كنترل آلرژي، بيماري‌هاي قلبي – عروقي، عفونت دهان و نيز پماد چشمي، توليد صابون، كاهش وزن و افزايش رنگ‌هاي راديوتراپي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
اثر بر التهاب:
التهاب فيزيولوژيك يا حاد، پاسخ طبيعي ميزبان به آسيب بافتي است، اما اگر براي مدت طولاني ادامه يابد، منجر به بيماري‌هاي ايمني مانند آرتريت روماتوئيد، بيماري التهابي روده و سرطان مي‌شود. التهاب مزمن مي‌تواند منجر به تغييرات اوليه سرطان در اثر مواد حد واسط التهاب مانند TNF-α، اينترلوكين‌ها و عوامل محرك رونويسي مانند NF-Kβ و ليپيدهاي فعال زيستي مانند ايكوزانوئيدها (پروستاگلاندين E2 و محصولات حاصل از ليپوكسيژناز) شود. فرآورده‌هاي حاصل از انار مي‌توانند بر روند التهاب اثر بگذارند و به عنوان عامل پيشگيري و درمان التهاب مطرح شوند. عصاره غني از اسيدفنوليك روغن دانه انار به طور محكمي آنزيم‌هاي ليپوكسيژناز و سيكلواكسيژناز را مهار مي‌كند. اثر توام مهاركننده و كمكي در اثر مصرف عصاره و دانه انار افزايش مي‌يابد، اما اگر تركيبي از كل گياه انار باشد، اثراتش قوي‌تر است.
عصاره انار در مقايسه با آب انگور، آب پرتقال و قهوه، بيان پروستاسيكلين را در انسان‌ها بعد از مصرف افزايش مي‌دهد و توليد آن را در سلول‌هاي اندوتليال آئورت بالا مي‌برد. منافع عصاره انار در كاهش فعاليت سيتوكيني در بيماران دچار التهاب لثه ديده شده است. بيماراني كه التهاب دهاني دارند، مي‌توانند با مصرف عصاره پوسته انار بهبود يابند و عصاره انار سيتوكين‌‌هاي التهابي را در دوره بعد از درمان كاهش مي‌دهد.
اثرات آنتي‌اكسيداني:
استرس اكسيداتيو محرك متابوليك غيراختصاصي براي التهاب و افزايش رشد رگ‌ها مي‌باشد، گرچه مي‌تواند عامل شروع و توسعه سرطان باشد. كفايت آنتي‌اكسيداني انار، زيست دسترسي تركيبات فعال را كاهش مي‌دهد. عصاره پوسته انار باعث كاهش 100‑30 درصدي بروز تومور مي‌شود و دوره كمون تومور را كاهش مي‌دهد. روغن دانه انار شدت و تعداد تومورهاي كولوني را كاهش مي‌دهد. تغييرات مفيد چرخه سلولي بعد از مواجهه سلول‌هاي لنف انساني با عصاره پوسته انار ديده شده و سلول‌هاي سرطاني انسان در معرض روغن دانه انار تغييرات مثبتي مي‌يابند. احتمالا اثرات ضدسرطاني عصاره انار در تمايز سلول‌هاست كه در سلول‌هاي پستان و پروستات ديده شده است. رشد رگ‌هاي خوني جديد (آنژيوژنز) براي تامين اكسيژن و مواد مغذي رشد و متاستاز تومور ضروري است. مهار تشكيل رگ خوني تومور، روش غيرتهاجمي است و رويكرد درماني براي بيماران توموري مي‌باشد. تحقيقات اخير نشان داده‌اند كه انار توانايي مهار نمو رگ‌هاي خوني جديد را دارد، بنابراين آنژيوژنزيس به طور موثري توسط عصاره انار مهار مي‌شود. عصاره انار مي‌تواند تكثير فيبروبلاست‌هاي عضله انساني را مهار و از اختلالات حركتي – عصبي پيشگيري كند. بخش‌هاي محلول در آب و محلول در چربي انار مي‌توانند توانايي مرگ انتخابي در سلول‌هاي سرطاني غيروابسته به هورمون داشته باشند. علاوه بر اين، اثر حفاظتي ضداستروژن عصاره انار و عصاره دانه انار در موش‌هاي فاقد تخمدان باعث بهبود تراكم استخواني و كاهش علايم افسردگي شده است كه مي‌تواند به عنوان مكمل غذايي در زنان يائسه دچار پوكي استخوان و افسردگي كاربرد داشته باشد.
نتيجه‌گيري:
انار يك ميوه باستاني همراه با تاريخچه برجسته پزشكي است و در 100 سال گذشته در محافل علمي مورد توجه قرار گرفته است. گرچه تنها در سال‌هاي اخير اهميت فاز روغن دانه انار مطرح شده است، مطالعات اخير شروع به پيشنهاد اثرات هم‌افزايي بين فازهاي آبي و روغني ميوه كرده‌اند كه بين مواد شيميايي مختلف در هر دو فاز بر هم كنش وجود دارد. بدون شك، هنوز نقش انار در جنبه‌هاي شيميايي و پزشكي كاملا شناخته نشده است. اولين استفاده پزشكي مدرن از انار در شيمي درماني سرطان به علت ويژگي‌هاي ضدالتهاب هر دو فاز آبي و روغني انار بوده است. مطالعات باليني التهاب و سرطان با مصرف انار محدود هستند. در 7 سال گذشته، بسياري از تحقيقات، فعاليت آنتي‌اكسيداني تركيبات انار را تاييد كرده‌اند. ارتباط اين فعاليت با بيماري و سلامت فعلا مشخص نشده است، بنابراين تعميم دادن يافته‌ها به شكل توصيه پزشكي امري غيرمنطقي است، زيرا تحقيقات در زمينه انار، نتوانسته‌اند به بسياري از سوالات پاسخ دهند، گرچه اجراي مطالعات بيشتر توصيه مي‌شود، اما مطالعات باليني اهميت توليد محصولات دارويي را نشان داده‌اند. اميد است با مطالعات آينده، اطلاعات بيشتري از فوايد گياه انار به دست آيد.
منبع: دنیای تغذیه ش ۹۱
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر