نوشته : آزاده نجارزاده دانشجوي دوره دكتراي تخصصي تغذيه
كوآنزيم
كيوتن كه به نام‌هاي يوبي كينون، يوبي دكارنون و كوكيوتن نيز ناميده
مي‌شود، يك شبه ويتامين محلول در چربي است كه در بيشتر سلول‌هاي بدن
موجودات پرسلولي نظير انسان يافت مي‌شود، اما بيشترين غلظت آن را در
ميتوكندري سلول‌ها مي‌توان يافت. اين تركيب يكي از اجزاء زنجيره انتقال
الكترون است و از اين طريق در تنفس هوازي سلول‌ها ايفاي نقش مي‌كند و انرژي
را به فرم ATP (كه فرم قابل استفاده براي سلول‌هاست) در مي‌آورد. در حقيقت
مي‌توان گفت در اندام‌هايي كه به انرژي بيشتري نياز دارند (نظير قلب و
كبد)، غلظت كوكيوتن نيز بيشتر است. حدود 50 سال از كشف اين تركيب مي‌گذرد و امروزه تحقيقات زيادي درخصوص اثرات مفيد آن بر روي سلامتي در حال انجام است. گفته مي‌شود با اينكه اين تركيب در بدن انسان ساخته مي‌شود، غلظت آن در اندام‌هاي داخلي از سن 20 سالگي به بعد كاهش مي‌يابد. به بيان ديگر با افزايش سن، ميزان توليد كوكيوتن در بدن كم مي‌شود. از آنجا كه بخشي از مسير سنتز كوكيوتن در بدن با مسير ساخت كلسترول مشترك است، مصرف استاتين‌ها جهت كاهش كلسترول مي‌تواند باعث كاهش ساخت كوكيوتن توسط سلول‌ها گردد.
برخي از مطالعات، كاهش 40 درصدي توليد كيوتن را با مصرف استاتين‌ها نشان داده‌اند و پيشنهاد مي‌شود در هنگام مصرف چنين داروهايي، از مكمل كوكيوتن نيز استفاده گردد. از آنجا كه اين تركيب، يك ماده محلول در چربي مي‌باشد، جذب آن مانند ويتامين‌هاي محلول در چربي (نظير A، D، K و E) وابسته به حضور چربي است و دفع آن نيز عمدتاً از طريق مدفوع صورت مي‌گيرد. البته امروزه فرم‌هاي مختلفي از كوكيوتن جهت افزايش زيست فراهمي آن ساخته شده است. ساخت نانوذرات اين ماده، يكي از استراتژي‌هايي است كه با كوچك‌كردن ذرات تركيب جذب آن را تسهيل مي‌نمايد. يكي ديگر از روش‌هاي افزايش جذب، استفاده از ژل‌هاي نرم (Soft gel) است كه در آنها ذرات كوكيوتن و روغن به صورت امولسيون درآمده و جذب گوارشي آن را بهبود مي‌بخشد. تحقيقات نشان داده‌اند كه جذب كوكيوتن از
سافت ژل‌ها، حدود 2 برابر ميزان جذب آن از قرص است. البته امروزه فرمولاسيون‌هاي جديدي از اين تركيب به بازار آمده كه با افزايش قدرت حل‌شدن كوكيوتن در آب، ميزان جذب آن را افزايش ميدهند. از آنجا كه كوكيوتن توانايي انتقال الكترون را دارد، مي‌تواند به عنوان يك آنتي‌اكسيدان ايفاي نقش كند. برخي از بررسي‌ها نشان ميدهند كه در افراد مبتلا به حمله قلبي، كارديوميوپاتي، ژنژيويت (التهاب لثه‌ها)، چاقي‌هاي شديد، پرفشاري خون، ديستروفي عضلاني و ديابت، غلظت كوكيوتن در پلاسما كاهش مي‌يابد. نتايج يك مطالعه حاكي از اين است كه در بيماران مبتلا به نارسايي احتقاني قلب، افزودن كوكيوتن به درمان روتين، موجب افزايش 45 درصدي ميزان بقاي بيماران نسبت به كساني كه از اين مكمل استفاده نكرده‌اند مي‌گردد.
در برخي از بيماريهاي تحليل برنده عصبي (نظير پاركينسون و هانتينگتون)، مشاهدات و مطالعات آزمايشگاهي و حيواني حاكي از اثرات مفيد كوكيوتن است و در حال حاضر چندين كارآزمايي باليني براي تشخيص و تعيين اين اثرات در انسان در حال انجام است. مصرف موضعي كوكيوتن بر روي پوست مي‌تواند با نفوذ به لايه سلول‌هاي زنده زيرين، عمق چروك‌هاي ايجاد شده را كاهش دهد. اين تركيب مي‌تواند از تخريب اكسيداتيو DNA در سلول‌هاي كراتينوسيت پيشگيري نمايد.
به نظر مي‌رسد كوكيوتن داراي اثر متوسطي در كاهش پرفشاري خون نيز باشد. چندين كارآزمايي نشان داده است كه مكمل ياري حداقل به مدت 10 هفته با كوآنزيم كيوتن در افراد مبتلا به پرفشاري خون، باعث كاهش معني‌داري در فشارخون شده است. ضمنا گفته مي‌شود كيوتن باعث تقويت سيستم ايمني نيز مي‌گردد.
بيماريهاي لثه، يكي از شايع‌ترين مشكلات دهان و دندان است كه با درد، خونريزي، قرمزي و تورم لثه‌ها همراه است. تعداد كمي بررسي در خصوص ارتباط كيوتن با اين بيماري‌ها انجام‌شده و نشان داده است كه مصرف مكمل كوكيوتن در افراد مبتلا، باعث بهبودي سريع‌تر لثه مي‌گردد.
يافته‌هاي اوليه، حاكي از تأثير مثبت كيوتن در افزايش حركت اسپرم و در نتيجه افزايش قدرت باروري مردان، كاهش وزوز گوش و بهبود فعاليت فيزيكي مي‌باشد كه اظهار نظر در خصوص اين موارد، نياز به بررسي‌هاي بيشتر دارد. منبع اصلي غذايي كوكيوتن، ماهي‌هاي چرب (نظير ماهي سالمون، تن و خالمخالي)، گوشت امعاء و احشاء داخلي (نظير جگر) و غلات كامل مي‌باشد. دوز پيشنهادي بزرگسالان، روزانه 30 تا 200 ميلي‌گرم است و توصيه مي‌شود جهت بهبود جذب حتما همراه با غذا مصرف گردد. در دوز پيشنهادي، معمولا عوارض جانبي ناخواسته‌‌اي مشاهده نمي‌شود، جز اينكه در برخي موارد درد در ناحيه معده گزارش شده است. ضمنا از آنجا كه مطالعاتي در خصوص ايمني مصرف اين مكمل در دوران بارداري و شيردهي انجام نشده است، مصرف آن در اين دوران توصيه نمي‌شود.
منبع: دنیای تغذیه ش ۹۱
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر