نوشته : برليانت بزرگمهر محقق و مشاور تغذيه و رژيم درماني
يكي
از مشكلاتي كه در فصول سرد سال معمولا گريبانگير كودكان مي‌شود،
سرماخوردگي و عفونت‌هاي تنفسي است كه گاه مدت زمان آن طولاني است و يا به
طور مكرر بروز مي‌نمايد.
اين نوع بيماري علاوه بر آنكه عارضه‌اي ناراحت‌كننده و زجرآور است، با ايجاد التهاب دستگاه تنفس، تب، سرفه و ساير عوارض مربوطه، موجب آزار و شكنجه در كودكان مي‌شود و با بستري كردن و غيرفعال نمودن آنان به افت تحصيلي و عقب ماندن كودكان از درس و مدرسه مي‌انجامد، بنابراين لازم است با اين بيماري آزاردهنده و موذي با تمام قدرت مبارزه شود،
اما نكته‌اي كه جاي ابهام در ذهن افراد به جاي مي‌گذارد، اين است كه اولا به چه علت با وجود پيشرفت علم و كشف داروهاي موثر جديد در درمان امراض، اين دسته از بيماري‌هاي عفوني (يعني عفونت‌هاي تنفسي) ريشه‌كن نشده و يا تخفيف نيافته‌اند؟ و ثانيا چرا بيماري‌هاي تنفسي، هر سال با شدت بيشتر و عوارض وخيم‌تري به خصوص در بين كودكان و سالمندان بروز مي‌نمايند؟
در پاسخ به سوال اول بايد اظهار داشت كه داروهاي جديد صرفا جهت درمان بيماري به كار گرفته مي‌شوند، نه پيشگيري. علاوه بر آن، در اثر استفاده مكرر يا طولاني مدت از اين داروها كه عمدتا از دسته آنتي‌بيوتيك‌ها هستند، بدن انسان نسبت به آنها مقاوم مي‌شود و ديگر پاسخ مثبت به درمان نشان نمي‌دهد، درحالي كه مهم‌ترين گام در حفظ سلامت افراد، پيشگيري از بيماري‌ها است، نه درمان. در مورد سوال دوم، توجه به شدت و تكرر شيوع بسياري از بيماري‌ها از جمله بيماري‌هاي تنفسي در شهرهاي شلوغ و پرجمعيت، ما را بر اين واقعيت واقف مي‌سازد كه چنانچه انسان از وضعيت طبيعي زندگي فاصله بگيرد، در حد وسيعي در معرض امراض و اختلالات مختلف قرار مي‌گيرد. شيوه‌هاي زندگي مدرن امروزي، با وجود آنكه رفاه بيشتري براي مردم فراهم مي‌كنند، اما انسان را در معرض بسياري از بيماري‌هاي وخيم و غيرقابل درمان قرار مي‌دهند.
تغذيه نامناسب، آلودگي هوا، كمبود تحرك و فعاليت جسمي، از عوامل مهمي هستند كه مي‌توانند موجب بروز، شدت و تكرر حمله اين قبيل بيماري‌ها شوند. متاسفانه برخي از اين عوامل، غيرقابل پيشگيري هستند، مثلا شلوغي شهرها و آلودگي هواي اين قبيل جوامع و آلاينده‌هاي محيطي، امري است كه از اختيار و توان شهروندان خارج است و يا گرفتاري‌هاي فراوان زندگي و شلوغي شهرها، فرصت و امكانات كافي جهت ورزش و تحرك جسمي براي افراد فراهم نمي‌سازد، ولي حداقل در حيطه‌هاي مرتبط با سلامت و تقويت سيستم ايمني كه در اختيار ما است و مي‌توانيم بر آنها تسلط داشته باشيم، لازم است تلاش بيشتري در جهت پيشگيري از بيماري‌ها و حفظ سلامتي نماييم.
يكي از مهم‌ترين اين عوامل، تغذيه است. در اينجا بايد فاكتورهاي غذايي را كه در حفظ و تقويت قدرت ايمني موثرند به خوبي بشناسيم، بدين معنا كه بدانيم تغذيه چگونه مي‌تواند ما را از گزند بيماري‌هاي مختلف عفوني، به خصوص عفونت‌هاي تنفسي كه در اين فصل از سال شيوع بيشتري در بين افراد دارند، مصون نگاه دارد. در اينجا لازم به ذكر است كه مسأله قدرت ايمني، يك موضوع چند بعدي است و با عوامل مختلف در ارتباط مي‌باشد كه البته يكي از مهم‌ترين آنها عامل تغذيه‌اي است.
هواي آلوده از عواملي است كه موجب كاهش قدرت مقاومت بدن به خصوص دستگاه تنفسي در برابر عفونت‌ها مي‌شود و افرادي كه در شهرهاي بزرگ با هواي آلوده زندگي مي‌كنند، خيلي بيشتر از ساير افراد در معرض عفونت‌هاي مكرر تنفسي قرار مي‌گيرند.
استرس عامل ديگري است كه در ضعف قدرت ايمني بدن و ابتلاء به بيماري‌ها بسيار موثر است، زيرا به هنگام استرس، موادي در خون ترشح مي‌شوند كه در قدرت ايمني بدن اختلال ايجاد مي‌كنند و به همين علت، بيماري‌ها مي‌توانند بر انسان غلبه كنند.
كمبود تحرك جسمي و ورزش نيز از ديگر علل كاهش مقاومت بدن مي‌باشد. به هنگام تحرك جسمي و ورزش، موادي در بدن ترشح مي‌شوند كه كار دستگاه‌ها و ارگان‌ها را تنظيم مي‌كنند و موجب حفظ سلامت بيشتر در شخص مي‌شوند، ضمنا به هضم بهتر و جذب آسان‌تر مواد غذايي در دستگاه گوارش نيز كمك مي‌كنند.
كم‌خوابي‌هاي مداوم نيز از عوامل تضعيف مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها و در نتيجه ابتلا به انواع امراض مي‌باشند.
اما يكي از مهم‌ترين و قابل توجه‌ترين عوامل در تقويت يا كاهش قدرت ايمني، وضعيت تغذيه شخص است.
به طور كلي تغذيه كافي، متعادل و متنوع، عامل بسيار مهمي در حفظ مقاومت بدن و پيشگيري از بيماري‌ها مي‌باشد، ولي برخي از عوامل، تاثير بيشتر و اختصاصي‌تري بر قدرت ايمني شخص دارند، كه از جمله آنها مي‌توان به فاكتورهاي زير اشاره نمود:
انرژي، پروتئين، ويتامين‌هاي A و C، اسيدهاي چرب امگا-3 و املاحي مانند روي و آهن.
انرژي
براي انجام تمام فعاليت‌هاي خارجي و داخلي فرد، نياز به انرژي مي‌باشد. از جمله، جهت انجام اعمال سيستم ايمني لازم است مقدار كافي انرژي از طريق غذا به بدن انسان برسد، براي بازسازي و فعاليت گلبول‌هاي سفيد و نيز آنتي‌بادي‌ها كه وظيفه دفاع از بدن را در برابر ميكروب‌ها بر عهده دارند هم نياز به انرژي است. منابع عمده انرژي عبارتند از: كربوهيدرات‌ها (مواد قندي – نشاسته‌اي) و چربي‌ها.
پروتئين‌ها
تركيب اصلي و اساسي بدن انسان را بعد از آب، پروتئين‌ها تشكيل مي‌دهند. يكي از وظايف مهم پروتئين، حفظ سلامت انسان از طريق نقشي است كه در تشكيل، بازسازي و فعاليت سلول‌هاي ايمني برعهده دارد. ماده اصلي سازنده گلبول‌هاي سفيد و آنتي‌بادي‌ها را پروتئين تشكيل مي‌دهد، بنابراين كمبود اين ماده مغذي مي‌تواند سيستم ايمني را ضعيف و غيرفعال كند و موجب بروز بيماري‌هاي مختلف در انسان شود. منابع غذايي پروتئين‌ها به دو دسته حيواني (شامل انواع گوشت قرمز، جگر، دل، قلوه، گوشت سفيد مانند مرغ و ماهي، شير و لبنيات و تخم‌مرغ) و گياهي (شامل حبوبات، مغزدانه‌ها و غلات) تقسيم مي‌شوند.
لازم به ذكر است كه منابع حيواني پروتئين، ارزش بيولوژيكي بالاتري نسبت به منابع گياهي آن داشته و كاربرد بيشتري در حفظ سلامت انسان دارند، ولي نبايد در مصرف منابع حيواني پروتئين افراط كرد، زيرا به سلامت شخص لطمه مي‌زنند.
ويتامين A
يكي از اثرات مهم ويتامين A، تاثير آن در عملكرد سيستم ايمني است، ضمنا چون اين ويتامين خاصيت آنتي‌اكسيداني دارد، در پيشگيري از بسياري بيماري‌ها داراي نقش قابل توجهي است و كمبود آن موجب كاهش تعداد سلول‌هاي ايمني و نيز اختلال در غشاءهاي مخاطي مي‌گردد كه مجراي تنفسي، گوارشي و ساير دستگاه‌هاي بدن را در برمي‌گيرد و موجب افزايش آمادگي شخص براي ابتلا به عفونت‌هاي باكتريايي، ويروسي يا انگلي مي‌شود. اين اختلال در مجراي تنفسي شايع‌تر است. قابل توجه آنكه كمبود ويتامين A و عفونت رابطه علت و معلولي دارند، به اين ترتيب كه كمبود ويتامين A موجب بروز عفونت، به خصوص عفونت‌هاي تنفسي و عفونت، موجب تخليه ذخيره ويتامين A از كبد مي‌شود و اين سيكل معيوب آنقدر ادامه پيدا مي‌كند كه شخص را به ورطه نابودي مي‌كشاند. عفونت‌هاي تنفسي ناشي از كمبود ويتامين A در كودكان و سالمندان بسيار خطرناك مي‌باشند و چنانچه به خوبي و سريعا درمان نشوند، مي‌توانند مشكلات مهم و گاه غيرقابل جبراني به بار آورند.
منابع ويتامين A به دو دسته منابع حيواني (شامل جگر، كره و زرده تخم‌مرغ) و منابع گياهي (شامل سبزي‌هاي داراي برگ سبز، سبزي‌هاي زرد و نارنجي مانند هويج، گوجه‌فرنگي و ميوه‌هايي مانند طالبي، زردآلو، هلو و آلو) تقسيم مي‌شوند.
ويتامين C
اين ويتامين نيز مانند ويتامين A خاصيت آنتي‌اكسيداني دارد و در حفظ سلامت انسان بسيار موثر است. نقش ويتامين C در حفظ قدرت ايمني از طريق تاثير در فعاليت لكوسيت‌ها، توليد اينترفرون (كه وظيفه دفاع در برابر ميكروب‌ها و حفظ مقاومت بدن را به عهده دارد) و تاثير در سلامت غشاءهاي مخاطي به خصوص مخاط دستگاه تنفس مي‌باشد و موجب عملكرد مناسب ريه و پيشگيري از عفونت‌هاي تنفسي مي‌شود. منابع غذايي ويتامين C عمدتا مواد گياهي از قبيل سبزي‌هاي داراي برگ سبز و سبزي‌هايي مانند گوجه‌فرنگي، فلفل فرنگي، فلفل دلمه‌اي و نيز ميوه‌هايي مانند انواع مركبات (پرتقال، نارنگي، ليموشيرين، ليموترش، گريپ فروت و نارنج)، توت‌فرنگي و كيوي مي‌باشند.
توجه داشته باشيم كه ويتامين C بسيار آسيب‌پذير است و طي فرآيند آماده‌سازي، طبخ و نگهداري، كاهش قابل توجه مي‌يابد، بنابراين بهتر است منابع اين ويتامين تا حد امكان به صورت خام ميل شود. از پوست كندن، خرد كردن و قراردادن منابع ويتامين C در حرارت محيط بايد خودداري شود. به هنگام آماده‌سازي و طبخ نيز لازم است توجه كافي مبذول گردد تا از اتلاف اين ويتامين جلوگيري شود.
اسيدهاي چرب امگا-3
اين اسيدهاي چرب كه عمدتا در ماهي و محصــولات دريايــي، همچنين در سبزيجات و برخي مغزدانه‌ها وجود دارند، از عوامل بسيار مهم و موثر در حفظ سلامت و پيشــــگيــري از بســـياري از بيماري‌هــاي شايع مي‌باشند. اثر مثبت و مفيد اسيدهاي چرب امگا-3 در پيشگيري از بروز بيماري‌هاي مختلف از جمله بيماري‌هاي عفوني امري ثابت شده است، بنابراين بايد سعي شود در برنامه غذايي خانواده به خصوص كودكان، از منابع اين نوع اسيدهاي چرب به مقدار بيشتري (در مقايسه با چربي‌هاي حيواني) استفاده گردد.
روي
روي از مواد معدني مهم و تاثيرگذار در سلامت انسان به خصوص در حفظ قدرت ايمني است. در كمبود روي، كاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها مشاهده شده است، بنابراين براي حفظ سلامت و پيشگيري از بيماري‌هاي عفوني از جمله عفونت‌هاي تنفسي، لازم است مقدار كافي روي از طريق غذا دريافت گردد.
منابع غني روي شامل پروتئين‌هاي حيواني و پروتئين‌هاي گياهي مي‌باشد.
آهن
اين ماده معدني يكي از مهم‌ترين فاكتورهاي موثر در سلامت است و كمبود آن در اكثر جوامع، به خصوص كشورهاي در حال پيشرفت، شايع است.
اين عنصر در بسياري از واكنش‌هاي بيولوژيكي بدن شركت فعال داشته، در فرآيند تنفس سلولي دخالت دارد و براي عملكرد سلول‌هاي ايمني، وجود آن ضروري مي‌باشد. از بهترين منابع غذايي اين عنصر، مي‌توان به جگر، دل و قلوه، محصولات دريايي، گوشت قرمز كم‌چربي و ماكيان اشاره نمود.
منابع گياهي آهن را حبوبات، سبزيجات، مغزدانه‌ها و ميوه‌هاي خشك تشكيل مي‌دهند.
جذب آهن گياهي بازدهي خوبي ندارد و فقط حدود 5-2 درصد و حداكثر 10 درصد آن قابل جذب در دستگاه گوارش مي‌باشد.
براي افزايش جذب آهن موجود در منابع گياهي، استفاده از منابع ويتامين C (از قبيل مركبات) همراه با آهن گياهي بسيار مفيد است. همچنين وجود منابع حيواني آهن (حتي به ميزان كم) به همراه منابع گياهي، جذب آن را افزايش مي‌دهد.
كلام آخر آنكه با تغذيه صحيح، كافي و متنوع مي‌توانيم مقاومت بدنمان را در برابر عفونت‌ها افزايش دهيم و از شر بيماري‌هاي عفوني شايع در اين فصل درامان بمانيم.
منبع: دنیای تغذیه ش ۹۲
اين نوع بيماري علاوه بر آنكه عارضه‌اي ناراحت‌كننده و زجرآور است، با ايجاد التهاب دستگاه تنفس، تب، سرفه و ساير عوارض مربوطه، موجب آزار و شكنجه در كودكان مي‌شود و با بستري كردن و غيرفعال نمودن آنان به افت تحصيلي و عقب ماندن كودكان از درس و مدرسه مي‌انجامد، بنابراين لازم است با اين بيماري آزاردهنده و موذي با تمام قدرت مبارزه شود،
اما نكته‌اي كه جاي ابهام در ذهن افراد به جاي مي‌گذارد، اين است كه اولا به چه علت با وجود پيشرفت علم و كشف داروهاي موثر جديد در درمان امراض، اين دسته از بيماري‌هاي عفوني (يعني عفونت‌هاي تنفسي) ريشه‌كن نشده و يا تخفيف نيافته‌اند؟ و ثانيا چرا بيماري‌هاي تنفسي، هر سال با شدت بيشتر و عوارض وخيم‌تري به خصوص در بين كودكان و سالمندان بروز مي‌نمايند؟
در پاسخ به سوال اول بايد اظهار داشت كه داروهاي جديد صرفا جهت درمان بيماري به كار گرفته مي‌شوند، نه پيشگيري. علاوه بر آن، در اثر استفاده مكرر يا طولاني مدت از اين داروها كه عمدتا از دسته آنتي‌بيوتيك‌ها هستند، بدن انسان نسبت به آنها مقاوم مي‌شود و ديگر پاسخ مثبت به درمان نشان نمي‌دهد، درحالي كه مهم‌ترين گام در حفظ سلامت افراد، پيشگيري از بيماري‌ها است، نه درمان. در مورد سوال دوم، توجه به شدت و تكرر شيوع بسياري از بيماري‌ها از جمله بيماري‌هاي تنفسي در شهرهاي شلوغ و پرجمعيت، ما را بر اين واقعيت واقف مي‌سازد كه چنانچه انسان از وضعيت طبيعي زندگي فاصله بگيرد، در حد وسيعي در معرض امراض و اختلالات مختلف قرار مي‌گيرد. شيوه‌هاي زندگي مدرن امروزي، با وجود آنكه رفاه بيشتري براي مردم فراهم مي‌كنند، اما انسان را در معرض بسياري از بيماري‌هاي وخيم و غيرقابل درمان قرار مي‌دهند.
تغذيه نامناسب، آلودگي هوا، كمبود تحرك و فعاليت جسمي، از عوامل مهمي هستند كه مي‌توانند موجب بروز، شدت و تكرر حمله اين قبيل بيماري‌ها شوند. متاسفانه برخي از اين عوامل، غيرقابل پيشگيري هستند، مثلا شلوغي شهرها و آلودگي هواي اين قبيل جوامع و آلاينده‌هاي محيطي، امري است كه از اختيار و توان شهروندان خارج است و يا گرفتاري‌هاي فراوان زندگي و شلوغي شهرها، فرصت و امكانات كافي جهت ورزش و تحرك جسمي براي افراد فراهم نمي‌سازد، ولي حداقل در حيطه‌هاي مرتبط با سلامت و تقويت سيستم ايمني كه در اختيار ما است و مي‌توانيم بر آنها تسلط داشته باشيم، لازم است تلاش بيشتري در جهت پيشگيري از بيماري‌ها و حفظ سلامتي نماييم.
يكي از مهم‌ترين اين عوامل، تغذيه است. در اينجا بايد فاكتورهاي غذايي را كه در حفظ و تقويت قدرت ايمني موثرند به خوبي بشناسيم، بدين معنا كه بدانيم تغذيه چگونه مي‌تواند ما را از گزند بيماري‌هاي مختلف عفوني، به خصوص عفونت‌هاي تنفسي كه در اين فصل از سال شيوع بيشتري در بين افراد دارند، مصون نگاه دارد. در اينجا لازم به ذكر است كه مسأله قدرت ايمني، يك موضوع چند بعدي است و با عوامل مختلف در ارتباط مي‌باشد كه البته يكي از مهم‌ترين آنها عامل تغذيه‌اي است.
هواي آلوده از عواملي است كه موجب كاهش قدرت مقاومت بدن به خصوص دستگاه تنفسي در برابر عفونت‌ها مي‌شود و افرادي كه در شهرهاي بزرگ با هواي آلوده زندگي مي‌كنند، خيلي بيشتر از ساير افراد در معرض عفونت‌هاي مكرر تنفسي قرار مي‌گيرند.
استرس عامل ديگري است كه در ضعف قدرت ايمني بدن و ابتلاء به بيماري‌ها بسيار موثر است، زيرا به هنگام استرس، موادي در خون ترشح مي‌شوند كه در قدرت ايمني بدن اختلال ايجاد مي‌كنند و به همين علت، بيماري‌ها مي‌توانند بر انسان غلبه كنند.
كمبود تحرك جسمي و ورزش نيز از ديگر علل كاهش مقاومت بدن مي‌باشد. به هنگام تحرك جسمي و ورزش، موادي در بدن ترشح مي‌شوند كه كار دستگاه‌ها و ارگان‌ها را تنظيم مي‌كنند و موجب حفظ سلامت بيشتر در شخص مي‌شوند، ضمنا به هضم بهتر و جذب آسان‌تر مواد غذايي در دستگاه گوارش نيز كمك مي‌كنند.
كم‌خوابي‌هاي مداوم نيز از عوامل تضعيف مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها و در نتيجه ابتلا به انواع امراض مي‌باشند.
اما يكي از مهم‌ترين و قابل توجه‌ترين عوامل در تقويت يا كاهش قدرت ايمني، وضعيت تغذيه شخص است.
به طور كلي تغذيه كافي، متعادل و متنوع، عامل بسيار مهمي در حفظ مقاومت بدن و پيشگيري از بيماري‌ها مي‌باشد، ولي برخي از عوامل، تاثير بيشتر و اختصاصي‌تري بر قدرت ايمني شخص دارند، كه از جمله آنها مي‌توان به فاكتورهاي زير اشاره نمود:
انرژي، پروتئين، ويتامين‌هاي A و C، اسيدهاي چرب امگا-3 و املاحي مانند روي و آهن.
انرژي
براي انجام تمام فعاليت‌هاي خارجي و داخلي فرد، نياز به انرژي مي‌باشد. از جمله، جهت انجام اعمال سيستم ايمني لازم است مقدار كافي انرژي از طريق غذا به بدن انسان برسد، براي بازسازي و فعاليت گلبول‌هاي سفيد و نيز آنتي‌بادي‌ها كه وظيفه دفاع از بدن را در برابر ميكروب‌ها بر عهده دارند هم نياز به انرژي است. منابع عمده انرژي عبارتند از: كربوهيدرات‌ها (مواد قندي – نشاسته‌اي) و چربي‌ها.
پروتئين‌ها
تركيب اصلي و اساسي بدن انسان را بعد از آب، پروتئين‌ها تشكيل مي‌دهند. يكي از وظايف مهم پروتئين، حفظ سلامت انسان از طريق نقشي است كه در تشكيل، بازسازي و فعاليت سلول‌هاي ايمني برعهده دارد. ماده اصلي سازنده گلبول‌هاي سفيد و آنتي‌بادي‌ها را پروتئين تشكيل مي‌دهد، بنابراين كمبود اين ماده مغذي مي‌تواند سيستم ايمني را ضعيف و غيرفعال كند و موجب بروز بيماري‌هاي مختلف در انسان شود. منابع غذايي پروتئين‌ها به دو دسته حيواني (شامل انواع گوشت قرمز، جگر، دل، قلوه، گوشت سفيد مانند مرغ و ماهي، شير و لبنيات و تخم‌مرغ) و گياهي (شامل حبوبات، مغزدانه‌ها و غلات) تقسيم مي‌شوند.
لازم به ذكر است كه منابع حيواني پروتئين، ارزش بيولوژيكي بالاتري نسبت به منابع گياهي آن داشته و كاربرد بيشتري در حفظ سلامت انسان دارند، ولي نبايد در مصرف منابع حيواني پروتئين افراط كرد، زيرا به سلامت شخص لطمه مي‌زنند.
ويتامين A
يكي از اثرات مهم ويتامين A، تاثير آن در عملكرد سيستم ايمني است، ضمنا چون اين ويتامين خاصيت آنتي‌اكسيداني دارد، در پيشگيري از بسياري بيماري‌ها داراي نقش قابل توجهي است و كمبود آن موجب كاهش تعداد سلول‌هاي ايمني و نيز اختلال در غشاءهاي مخاطي مي‌گردد كه مجراي تنفسي، گوارشي و ساير دستگاه‌هاي بدن را در برمي‌گيرد و موجب افزايش آمادگي شخص براي ابتلا به عفونت‌هاي باكتريايي، ويروسي يا انگلي مي‌شود. اين اختلال در مجراي تنفسي شايع‌تر است. قابل توجه آنكه كمبود ويتامين A و عفونت رابطه علت و معلولي دارند، به اين ترتيب كه كمبود ويتامين A موجب بروز عفونت، به خصوص عفونت‌هاي تنفسي و عفونت، موجب تخليه ذخيره ويتامين A از كبد مي‌شود و اين سيكل معيوب آنقدر ادامه پيدا مي‌كند كه شخص را به ورطه نابودي مي‌كشاند. عفونت‌هاي تنفسي ناشي از كمبود ويتامين A در كودكان و سالمندان بسيار خطرناك مي‌باشند و چنانچه به خوبي و سريعا درمان نشوند، مي‌توانند مشكلات مهم و گاه غيرقابل جبراني به بار آورند.
منابع ويتامين A به دو دسته منابع حيواني (شامل جگر، كره و زرده تخم‌مرغ) و منابع گياهي (شامل سبزي‌هاي داراي برگ سبز، سبزي‌هاي زرد و نارنجي مانند هويج، گوجه‌فرنگي و ميوه‌هايي مانند طالبي، زردآلو، هلو و آلو) تقسيم مي‌شوند.
ويتامين C
اين ويتامين نيز مانند ويتامين A خاصيت آنتي‌اكسيداني دارد و در حفظ سلامت انسان بسيار موثر است. نقش ويتامين C در حفظ قدرت ايمني از طريق تاثير در فعاليت لكوسيت‌ها، توليد اينترفرون (كه وظيفه دفاع در برابر ميكروب‌ها و حفظ مقاومت بدن را به عهده دارد) و تاثير در سلامت غشاءهاي مخاطي به خصوص مخاط دستگاه تنفس مي‌باشد و موجب عملكرد مناسب ريه و پيشگيري از عفونت‌هاي تنفسي مي‌شود. منابع غذايي ويتامين C عمدتا مواد گياهي از قبيل سبزي‌هاي داراي برگ سبز و سبزي‌هايي مانند گوجه‌فرنگي، فلفل فرنگي، فلفل دلمه‌اي و نيز ميوه‌هايي مانند انواع مركبات (پرتقال، نارنگي، ليموشيرين، ليموترش، گريپ فروت و نارنج)، توت‌فرنگي و كيوي مي‌باشند.
توجه داشته باشيم كه ويتامين C بسيار آسيب‌پذير است و طي فرآيند آماده‌سازي، طبخ و نگهداري، كاهش قابل توجه مي‌يابد، بنابراين بهتر است منابع اين ويتامين تا حد امكان به صورت خام ميل شود. از پوست كندن، خرد كردن و قراردادن منابع ويتامين C در حرارت محيط بايد خودداري شود. به هنگام آماده‌سازي و طبخ نيز لازم است توجه كافي مبذول گردد تا از اتلاف اين ويتامين جلوگيري شود.
اسيدهاي چرب امگا-3
اين اسيدهاي چرب كه عمدتا در ماهي و محصــولات دريايــي، همچنين در سبزيجات و برخي مغزدانه‌ها وجود دارند، از عوامل بسيار مهم و موثر در حفظ سلامت و پيشــــگيــري از بســـياري از بيماري‌هــاي شايع مي‌باشند. اثر مثبت و مفيد اسيدهاي چرب امگا-3 در پيشگيري از بروز بيماري‌هاي مختلف از جمله بيماري‌هاي عفوني امري ثابت شده است، بنابراين بايد سعي شود در برنامه غذايي خانواده به خصوص كودكان، از منابع اين نوع اسيدهاي چرب به مقدار بيشتري (در مقايسه با چربي‌هاي حيواني) استفاده گردد.
روي
روي از مواد معدني مهم و تاثيرگذار در سلامت انسان به خصوص در حفظ قدرت ايمني است. در كمبود روي، كاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها مشاهده شده است، بنابراين براي حفظ سلامت و پيشگيري از بيماري‌هاي عفوني از جمله عفونت‌هاي تنفسي، لازم است مقدار كافي روي از طريق غذا دريافت گردد.
منابع غني روي شامل پروتئين‌هاي حيواني و پروتئين‌هاي گياهي مي‌باشد.
آهن
اين ماده معدني يكي از مهم‌ترين فاكتورهاي موثر در سلامت است و كمبود آن در اكثر جوامع، به خصوص كشورهاي در حال پيشرفت، شايع است.
اين عنصر در بسياري از واكنش‌هاي بيولوژيكي بدن شركت فعال داشته، در فرآيند تنفس سلولي دخالت دارد و براي عملكرد سلول‌هاي ايمني، وجود آن ضروري مي‌باشد. از بهترين منابع غذايي اين عنصر، مي‌توان به جگر، دل و قلوه، محصولات دريايي، گوشت قرمز كم‌چربي و ماكيان اشاره نمود.
منابع گياهي آهن را حبوبات، سبزيجات، مغزدانه‌ها و ميوه‌هاي خشك تشكيل مي‌دهند.
جذب آهن گياهي بازدهي خوبي ندارد و فقط حدود 5-2 درصد و حداكثر 10 درصد آن قابل جذب در دستگاه گوارش مي‌باشد.
براي افزايش جذب آهن موجود در منابع گياهي، استفاده از منابع ويتامين C (از قبيل مركبات) همراه با آهن گياهي بسيار مفيد است. همچنين وجود منابع حيواني آهن (حتي به ميزان كم) به همراه منابع گياهي، جذب آن را افزايش مي‌دهد.
كلام آخر آنكه با تغذيه صحيح، كافي و متنوع مي‌توانيم مقاومت بدنمان را در برابر عفونت‌ها افزايش دهيم و از شر بيماري‌هاي عفوني شايع در اين فصل درامان بمانيم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر