هر نمکی را نخرید

هشدار دکتر بهروز جنت درباره نمک های قاچاق همه چیز برای مهیا شدن یک سفره رنگین آماده است. سالاد، ماست، یک پارچ آب، نان و از همه مهم تر، غذا که قورمه سبزی است. یک چیزی را فراموش کردم، نمکدان.... اگر نمکدان سر سفره نباشد، بچه ها غذا نمی خورند و می گویند غذا بی مزه است. تازه همسرم هم که اعتقاد به رژیم غذایی سالم دارد، اگر غذا خوش نمک نباشد، لب به آن نمی زند. وقتی برنج را می چشم، احساس می کنم نمکش اندازه نیست، قبل از اینکه شام را بخوریم، به اعضای خانواده ام اعلام می کنم: «برنج کم نمک شده حتما به آن نمک بزنید.» شاید بتوان گفت داستان تغذیه همه ما ایرانی ها همانند سفره شام ماست، یعنی ذائقه مان عادت کرده به خوردن غذاهای خوش نمک و شور. دیگر کمتر کسی است که در مورد زیان های مصرف زیاد نمک اطلاعی نداشته باشد اما همچنان آمار مصرف نمک در کشور بالاست. موضوعی که باعث شد با دکتر بهروز جنت، مدیرکل نظارت بر موادغذایی، آشامیدنی و بهداشتی سازمان غذا و دارو گفت وگو کنیم، نمک های قاچاقی است که در بسته بندی و با عنوان نمک خوراکی در فروشگاه ها عرضه می شوند. ▪ چندی پیش خبری در رسانه ها درج شد، مبنی بر اینکه نمک هایی از طریق قاچاق وارد تهران شده اند که در مراکز زیرزمینی تولید می شوند و هیچ نظارتی بر نحوه تولید آنها وجود ندارد. این خبر چقدر صحت دارد؟ برخی از کارخانه های تولید نمک فقط مجوز تولید نمک صنعتی دارند و نباید نمک خوراکی تولید کنند. بسته های نمکی که در این کارخانه ها تولید می شود، بالای ۵ تا ۶ کیلوگرم است و اجازه تولید بسته های کوچک به اندازه نمک خوراکی را ندارند. متاسفانه برخی از کارخانه ها، نمک صنعتی را با کامیون وارد تهران می کنند و در مکان های زیرپله ای، آن را در ابعاد کوچک تر به اندازه بسته های ۳۰۰ گرمی نمک خوراکی درمی آورند و به عنوان نمک خوراکی می فروشند. از آنجا که سمنان، قطب نمک ایران در نزدیکی تهران است، بیشتر کارخانه هایی که این اقدام غیرمجاز را انجام می دهند، در سمنان واقع شده اند و نمک های قاچاق را به تهران می آورند. ▪ آیا این نمک های صنعتی که در شکل و شمایل نمک های خوراکی در بازار وجود دارد، قابل تشخیص هستند؟ بسته بندی این نمک ها مانند نمک خوراکی است ولی پروانه ساخت و تولید وزارت بهداشت و علامت استاندارد ندارند بنابراین باید زمانی که برای تهیه نمک به فروشگاه ها مراجعه می کنید، حتما به مجوز وزارت بهداشت و عنوان خوراکی، تصفیه شده و یددار روی بسته بندی توجه کنید. متاسفانه نمک های قاچاق در برخی از فروشگاه های معتبر توزیع می شوند و مردم هم آنها را می خرند. ▪ سازمان غذا و دارو چگونه با این اقدام غیرقانونی کارخانه های تولید نمک برخورد می کند؟ اگر بازرسان این گونه نمک ها را در فروشگاه ها ببینند، آنها را ردیابی می کنند ولی چون این افراد جای ثابتی ندارند، نمی توان همه آنها را شناسایی کرد. از این رو، مردم باید در شناسایی آنها به سازمان غذا و دارو کمک کنند. ▪ در حال حاضر چند کارخانه تولید نمک در کشور وجود دارد؟ حداقل ۵ تا ۶ کارخانه بسیار بزرگ تولید نمک در کشور وجود دارد که هر کدام به دلیل وسعتشان و سرمایه گذاری عظیمی که در آنها انجام شده، می توانند نمک کل ایران را تامین کنند. علاوه بر آن، تعداد زیادی کارخانه تولید نمک در کشور فعال هستند که با تکنولوژی متوسط فعالیت می کنند و تعداد آنها به ۱۳۰ کارخانه می رسد. درحقیقت هر کارخانه ای که با مجوز وزارت بهداشت فعالیت می کند، نمک بالای ۹۸ درصد خلوص تولید می کند. ▪ مهم ترین تقلب هایی که در صنعت تولید نمک انجام می شود، چیست؟ خوشبختانه از حدود ۲ تا ۳ سال گذشته، سازمان غذا و دارو اقدام های گسترده ای را برای تفکیک کارخانه های تولید نمک خوراکی و غیرخوراکی آغاز کرده که به نتیجه رسیده و در حال حاضر کارخانه هایی که نمک خوراکی تولید می کنند، اما از کارخانه هایی که نمک صنعتی و غیرخوراکی تولید می کنند، کاملا جدا شده اند، اما مانند سایر کشورهای دنیا، تقلب هایی در تولید این ماده غذایی نیز وجوددارد. همان طور که گفتم، به دلیل نزدیکی سمنان به تهران، افراد سودجو نمک صنعتی را به تهران می رسانند و در تهران این نمک ها را در بسته بندی نمک خوراکی عرضه می کنند. شاید بتوان گفت تقلب رایج در تجارت نمک، تولید نمک قاچاق است. ▪ مصرف نمک های قاچاق چه خطرهایی برای سلامت افراد دارد؟ این نمک ها از چند جهت مشکل زا خواهندبود؛ مهم ترین مشکل این نمک ها، غنی نشدن آنها با ید است. از طرفی ممکن است حاوی فلزات سنگین مانند سرب باشند. همچنین حاوی ناخالصی هستند که همه این موارد سلامت مردم را تهدید خواهند کرد. ▪ در برخی از بسته های نمک نوشته شده «تبلور مجدد» منظور از این اصطلاح چیست؟ تبلور مجدد یعنی همان تصفیه شده، اما تصفیه به منبع نمکی بستگی دارد که از آن استخراج شده. برخی معادن نمک خلوص بالایی دارند و نیازی به تبلور مجدد نیست ولی چون تعداد این معادن زیاد نیست باید تمام نمک های استخراجی مراحل تصفیه را بگذرانند. ▪ به عنوان جمع بندی، مردم هنگام خرید نمک باید به چه نکته هایی توجه کنند؟ اینکه حتما نمک تصفیه شده یددار بخرند و هنگام انتخاب نمک، بسته ای را بردارند که روی آن پروانه ساخت و تولید وزارت بهداشت و علامت استاندارد درج شده باشد. مهدیه آقازمانی روزنامه سلامت ( www.salamat.ir )