نوشته : دكتر سیدمرتضی صفوی متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكي اصفهان
پوكي استخوان باعث كاهش توده استخواني، شكننده شدن استخوان‌ها و همچنين كوتاهي قد و شكستگي‌هاي دردناك مي‌شود. پوكي استخوان در حال حاضر مشكل بهداشتي جدي بسياري از كشورهاست. مثلا در آمريكا تقريبا 26 ميليون نفر به پوكي استخوان مبتلا هستند كه بيشتر از 5/1 ميليون نفر دچار شكستگي‌هاي ستون فقرات، مچ و لگن در اثر ابتلا به اين بيماري هستند. جالب است بدانيد كه 80 درصد مبتلايان را زنان تشكيل مي‌دهند. پوكي استخوان از علت‌هاي اصلي شكستگي‌هاي استخوان در زنان يائسه و مسن است.
كساني كه به آرتروز التهابي (روماتيسمي) مبتلا هستند و كساني كه داروهاي گلوكوكورتيكوئيدي مصرف مي‌كنند در معرض ابتلا به پوكي استخوان هستند.
توده استخوان در سن 25 سالگي بيشترين ميزان خود را دارد و استخوان‌ها قوي و پرقدرت هستند. در 40 سالگي توده استخواني به مرور كاهش مي‌يابد و در زنان يائسه طي 5 تا 10 سال پس از يائسگي يك سوم توده استخواني از دست مي‌رود. استخوان‌هايي كه توده استخواني كمتري دارند، بيشتر در معرض شكستگي هستند.
كافي است كسي كه پوكي استخوان دارد زمين بخورد و يا بيفتد كه همين امر باعث شكستگي استخوان در اين افراد مي‌شود.
پوكي استخوان به دليل تشخيص سخت، «بيماري خاموش» نام گرفته است. از دست دادن دندان‌ها نيز يك علامت خطر مهم
پوكي استخوان است.
به عنوان متخصص تغذیه به گروه‌هاي زير كه بيشتر در معرض خطر پوكي‌استخوان هستند هشدار مي‌دهیم:
زنان يائسه و زناني كه يائسگي زودرس قبل از 45 سالگي دارند، افرادي كه روزانه ورزش نمي‌كنند، كساني كه از نظر عقلي دچار نارسايي هستند، افراد لاغر با استخوان‌هاي باريك، كساني كه در بزرگسالي دچار شكستگي‌هاي حاصل از ضربه‌ها بوده‌اند، مبتلايان به آرتروز التهابي، معتادين به الكل، افراد سيگاري، كساني كه از غذاهاي حاوي كلسيم مثل لبنيات كمتر مصرف مي‌كنند، مصرف‌كنندگان داروهاي گلوكوكورتيكوئيد و ضدصرع يا هپارين كه باعث كم شدن قدرت استخواني مي‌شوند.
لازم است كساني كه دچار چنين مشكلاتي هستند از راه‌هاي پيشگيري از پوكي استخوان و ساختن استخوان‌هاي قوي و پرقدرت و جلوگيري از كاهش توده استخواني پيروي كنند. چنين افرادي بايد توصيه‌هاي تغذيه‌اي مبني بر مصرف كافي كلسيم را جدي بگيرند.
نياز افراد بالغ به طور روزانه 1000 تا 1500 ميلي گرم كلسيم است كه اين ميزان بايد از طريق غذا و يا مكمل كلسيم به بدن برسد. متاسفانه در كشورمان ايران 6/90 درصد از خانوارها كمتر از نياز روزانه و فقط 1/6 درصد از آنان در حد نياز و 4/3 درصد بيش از نياز كلسيم دريافت مي‌كنند.
متخصصين 1500 ميلي گرم كلسيم در روز را براي نوجوانان و زنان باردار و شيرده توصيه مي‌كنند. دريافت 400 تا 800 واحد بين المللي ويتامين D در روز مفيد است. ويتامين D جذب كلسيم از روده را افزايش مي‌دهد. بدن انسان با تابش نور آفتاب به پوست، ويتامين D مي‌سازد و منابع غذايي ويتامين D شامل جگر، ماهي و روغن ماهي، شيرهاي غني شده با ويتامين D و مكمل‌ها هستند.
براي پيشگيري از پوكي استخوان لازم است مصرف محصولات لبني افزايش يابد. شير، پنير و ماست بالاترين مقدار كلسيم را دارند و يك ليوان شير (240 ميلي‌ليتر) حاوي 300 ميلي گرم كلسيم و تامين‌كننده يك چهارم نياز روزانه است.
براي پيشگيري از اضافه شدن چربي و انرژي به رژيم غذايي روزانه بهتر است از محصولات لبني كم چرب و بدون چربي استفاده شود. اين محصولات همان مقدار كلسيمي را كه در فرآورده‌هاي پرچرب وجود دارد در اختيار فرد قرار مي‌دهند، ولي كاهش چربي به جذب بهتر كلسيم لبنيات كمك مي‌كند.
علاوه بر محصولات لبني ساير موادي كه داراي ميزان بالاي كلسيم هستند شامل سبزي‌هاي برگ دار و سبز رنگ، ماهي ساردين، غذاهاي حاوي سويا، آب پرتقال غني شده با كلسيم و نان و غلات صبحانه غني شده می‌باشند.
كساني كه قادر به خوردن محصولات لبني نيستند و كساني كه اين غذاها را دوست ندارند، بايد از مكمل‌هاي كلسيم استفاده كنند. مكمل‌ها در شكل‌هاي گوناگون از قبيل قرص، شربت و قرص جوشان موجود مي‌باشند.
سيگاري‌ها نسبت به غير سيگاري‌ها در خطر ابتلاي بيشتري به پوكي استخوان مي‌باشند. زناني كه مرتبا" سيگار مي‌كشند، در سنين پايين تري يائسه مي‌شوند و سطح استروژن آنها پايين‌تر خواهد بود. همچنين سيگار كشيدن اثرات مفيد درمان با استروژن بعد از يائسگي را كاهش مي‌دهد.
در پايان تاكيد می شود ورزش و فعاليت‌هاي فيزيكي به حفظ توده استخواني كمك مي‌كنند. اين ورزش‌ها عبارتند از فعاليت‌هاي هوازي، تند راه رفتن، اسكي، بالا رفتن از پله‌ها، تنيس و پياده‌روي. ورزش همچنين به آسان راه رفتن و حفظ تعادل براي جلوگيري از افتادن كمك مي‌كند.
منبع: دتیای تغذیه ش 95
كساني كه به آرتروز التهابي (روماتيسمي) مبتلا هستند و كساني كه داروهاي گلوكوكورتيكوئيدي مصرف مي‌كنند در معرض ابتلا به پوكي استخوان هستند.
توده استخوان در سن 25 سالگي بيشترين ميزان خود را دارد و استخوان‌ها قوي و پرقدرت هستند. در 40 سالگي توده استخواني به مرور كاهش مي‌يابد و در زنان يائسه طي 5 تا 10 سال پس از يائسگي يك سوم توده استخواني از دست مي‌رود. استخوان‌هايي كه توده استخواني كمتري دارند، بيشتر در معرض شكستگي هستند.
كافي است كسي كه پوكي استخوان دارد زمين بخورد و يا بيفتد كه همين امر باعث شكستگي استخوان در اين افراد مي‌شود.
پوكي استخوان به دليل تشخيص سخت، «بيماري خاموش» نام گرفته است. از دست دادن دندان‌ها نيز يك علامت خطر مهم
پوكي استخوان است.
به عنوان متخصص تغذیه به گروه‌هاي زير كه بيشتر در معرض خطر پوكي‌استخوان هستند هشدار مي‌دهیم:
زنان يائسه و زناني كه يائسگي زودرس قبل از 45 سالگي دارند، افرادي كه روزانه ورزش نمي‌كنند، كساني كه از نظر عقلي دچار نارسايي هستند، افراد لاغر با استخوان‌هاي باريك، كساني كه در بزرگسالي دچار شكستگي‌هاي حاصل از ضربه‌ها بوده‌اند، مبتلايان به آرتروز التهابي، معتادين به الكل، افراد سيگاري، كساني كه از غذاهاي حاوي كلسيم مثل لبنيات كمتر مصرف مي‌كنند، مصرف‌كنندگان داروهاي گلوكوكورتيكوئيد و ضدصرع يا هپارين كه باعث كم شدن قدرت استخواني مي‌شوند.
لازم است كساني كه دچار چنين مشكلاتي هستند از راه‌هاي پيشگيري از پوكي استخوان و ساختن استخوان‌هاي قوي و پرقدرت و جلوگيري از كاهش توده استخواني پيروي كنند. چنين افرادي بايد توصيه‌هاي تغذيه‌اي مبني بر مصرف كافي كلسيم را جدي بگيرند.
نياز افراد بالغ به طور روزانه 1000 تا 1500 ميلي گرم كلسيم است كه اين ميزان بايد از طريق غذا و يا مكمل كلسيم به بدن برسد. متاسفانه در كشورمان ايران 6/90 درصد از خانوارها كمتر از نياز روزانه و فقط 1/6 درصد از آنان در حد نياز و 4/3 درصد بيش از نياز كلسيم دريافت مي‌كنند.
متخصصين 1500 ميلي گرم كلسيم در روز را براي نوجوانان و زنان باردار و شيرده توصيه مي‌كنند. دريافت 400 تا 800 واحد بين المللي ويتامين D در روز مفيد است. ويتامين D جذب كلسيم از روده را افزايش مي‌دهد. بدن انسان با تابش نور آفتاب به پوست، ويتامين D مي‌سازد و منابع غذايي ويتامين D شامل جگر، ماهي و روغن ماهي، شيرهاي غني شده با ويتامين D و مكمل‌ها هستند.
براي پيشگيري از پوكي استخوان لازم است مصرف محصولات لبني افزايش يابد. شير، پنير و ماست بالاترين مقدار كلسيم را دارند و يك ليوان شير (240 ميلي‌ليتر) حاوي 300 ميلي گرم كلسيم و تامين‌كننده يك چهارم نياز روزانه است.
براي پيشگيري از اضافه شدن چربي و انرژي به رژيم غذايي روزانه بهتر است از محصولات لبني كم چرب و بدون چربي استفاده شود. اين محصولات همان مقدار كلسيمي را كه در فرآورده‌هاي پرچرب وجود دارد در اختيار فرد قرار مي‌دهند، ولي كاهش چربي به جذب بهتر كلسيم لبنيات كمك مي‌كند.
علاوه بر محصولات لبني ساير موادي كه داراي ميزان بالاي كلسيم هستند شامل سبزي‌هاي برگ دار و سبز رنگ، ماهي ساردين، غذاهاي حاوي سويا، آب پرتقال غني شده با كلسيم و نان و غلات صبحانه غني شده می‌باشند.
كساني كه قادر به خوردن محصولات لبني نيستند و كساني كه اين غذاها را دوست ندارند، بايد از مكمل‌هاي كلسيم استفاده كنند. مكمل‌ها در شكل‌هاي گوناگون از قبيل قرص، شربت و قرص جوشان موجود مي‌باشند.
سيگاري‌ها نسبت به غير سيگاري‌ها در خطر ابتلاي بيشتري به پوكي استخوان مي‌باشند. زناني كه مرتبا" سيگار مي‌كشند، در سنين پايين تري يائسه مي‌شوند و سطح استروژن آنها پايين‌تر خواهد بود. همچنين سيگار كشيدن اثرات مفيد درمان با استروژن بعد از يائسگي را كاهش مي‌دهد.
در پايان تاكيد می شود ورزش و فعاليت‌هاي فيزيكي به حفظ توده استخواني كمك مي‌كنند. اين ورزش‌ها عبارتند از فعاليت‌هاي هوازي، تند راه رفتن، اسكي، بالا رفتن از پله‌ها، تنيس و پياده‌روي. ورزش همچنين به آسان راه رفتن و حفظ تعادل براي جلوگيري از افتادن كمك مي‌كند.
منبع: دتیای تغذیه ش 95
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر