نوشته : گفتگو: فاطمه استيري
دكتر فرزاد شيدفر، عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي ايران، در خصوص مراقبت‌ها و رژيم‌هاي غذايي در افراد سرماخورده گفت: «معمولا بعد از سرماخوردگي، ايمني بدن افراد به شدت كاهش پيدا مي‌كند و نياز به جبران مقاومت بدن است، بنابراين عوامل غذايي نقش بسيار مهمي در افزايش مقاومت و ايمني بدن و كاهش عوارض سرماخوردگي دارند. يكي از عوامل موثر در كاهش عوارض سرماخوردگي ويتامين C است. هر چند تحقيقات ثابت كرده‌اند كه اين ويتامين موجب پيشگيري از سرماخوردگي نمي‌شود، اما در كاهش عوارض سرماخوردگي نقش بسيار مهمي دارد و موجب افزايش مقاومت سيستم ايمني بدن مي‌شود، بنابراين مصرف انواع غذاهاي حاوي ويتامين C از قبيل انواع مركبات (مانند پرتقال، نارنگي و گريپ فروت) و سبزيجات (مانند فلفل سبز و جوانه‌هاي تازه) نقش مهمي در كاهش عوارض سرماخوردگي دارد و مي‌توان از آنها به عنوان يك ميان وعده مناسب براي افزايش مقاومت بدن استفاده كرد».
وي با تأكيد بر اينكه اين رژيم غذايي براي كودكان بالاتر از يكسال هم توصيه مي‌شود، افزود: «براي كودكان سرماخورده هم بايد همين رژيم غذايي را رعايت كرد و به خانواده‌ها توصيه مي‌كنيم مركبات حاوي ويتامين C را به عنوان ميان وعده يا تغذيه مدرسه در برنامه غذايي كودكان خود بگنجانند، مثلا به جاي آبميوه‌هاي مصنوعي، از آبميوه‌هاي طبيعي تهيه شده در منزل به كودكان بدهند. در وعده‌هاي غذايي ناهار و شام نيز از سبزيجات حاوي ويتامين C استفاده كنند.
دكتر شيدفر همچنين در خصوص افراد سيگاري مبتلا به سرماخوردگي اظهار داشت: «افراد سيگاري، بيشتر در معرض ابتلا به سرماخوردگي هستند. از طرف ديگر چون سيگار مي‌كشند، بدنشان به مقدار ويتامين C بيشتري نياز دارد، بنابراين در مقايسه با افراد عادي بايد ويتامين C بيشتري استفاده كنند».
دكتر محمدرضا بلورساز، فوق تخصص بيماري‌هاي عفوني اطفال، ديگر مهمان اين برداشت آزاد دنياي تغذيه بودند. وي در خصوص انواع آنفلوانزا و علايم آن گفت: «دو نوع آنفلوانزا داريم؛ آنفلوانزاي فصلي و آنفلوانزاي نوع A (H1N1).
سردرد، استفراغ، درد عضلاني، دل درد، تب بالا توام با لرز از علايم آنفلوانزاي فصلي است، اما علايم آنفلوانزاي نوع A كه اخيرا شيوع پيدا كرده و تعداد زيادي از افراد به آن مبتلا شده‌اند، عبارتند از: دردهاي استخواني و عضلاني، سردرد، تب، علايم گوارشي مثل اسهال و استفراغ شديد و مشكلات تنفسي. به دليل همين مشكلات تنفسي و گوارشي شديد است كه افراد مبتلا به اين نوع آنفلوانزا در معرض خطر مرگ قرار دارند».
وي ادامه داد: «راه‌هاي انتقال هم بيشتر از طريق تنفس، ترشحات، سرفه و ارتباط با دستهاي آلوده است، بنابراين توصيه اكيد مي‌شود كه حتما در طول روز چندين بار دستهاي خود را بشوييد و از ماسك استفاده كنيد. سازمان بهداشت جهاني هم شعار خود را Hand washing «شستشوي دست‌ها» گذاشته است».
وي در مورد روش‌هاي درمان آنفلوانزا اظهار داشت: «اولين راه درمان براي افراد مبتلا به آنفلوانزا، استراحت مطلق است. فرد بايد در 3 روز اول بيماري كه تب دارد، استراحت كند. بعد از 3 روز كه تب بيمار قطع شد، بيمار بايد شروع به خوردن غذاهاي مقوي حاوي ويتامين C و E، نوشيدن مايعات گرم و نيز استفاده از داروهاي توصيه شده توسط پزشك معالج نمايد. همچنين اگر بيمار تب دارد، حتما از استامينوفن استفاده كند، اما به هيچ عنوان نبايد آسپرين بخورد و مصرف اين دارو در افراد مبتلا به آنفلوانزا اكيدا ممنوع است».
دكتر بلورساز در ادامه در خصوص تفاوت بين آنفلوانزاي جديد و انواع ديگر آن گفت: «آنفلوانزاي نوع A بيشتر مشكلات تنفسي و گوارشي ايجاد مي‌كند و با اسهال، استفراغ، سردرد و مشكلات تنفسي شديد همراه است و حتي موجب بروز مشكلات مغزي مي‌شود و تا دو درصد خطر مرگ وجود دارد».
وي همچنين در پاسخ به اين سوال كه واكسن آنفلوانزا براي چه كساني مفيد است گفت:« در درجه اول پزشكان، خانواده‌ها و دستياران آنها هستند و در مرحله بعد، بيماران مبتلا به مشكلات تنفسي، قلبي، سرطان و ... در اولويت قرار دارند. مثلا در تركيه 70 ميليون واكسن آنفلوانزا تزريق شده است، اما در ايران چون ميزان واكسني كه وارد شده بسيار محدود است، بايد براساس اولويت‌بندي از آن استفاده كرد».
دكتر بلورساز در پاسخ به اين سوال كه آيا بخور براي افراد مبتلا به سرماخوردگي مفيد است، تصريح كرد: «بخور براي افراد سرماخورده مفيد است، اما اثر درماني ندارد».
دكتر سيدضياء‌الدين مظهري، متخصص تغذيه و رژيم درماني هم در خصوص شيوه‌هاي صحيح تغذيه در دوران سرماخوردگي و آنفلوانزا گفت: «بيماري‌ها را نبايد تفكيك كرد. آنچه انسان را در برابر ابتلا به بيماري‌هاي باكتريايي و ويروسي محافظت مي‌كند، سيستم ايمني بدن است. اگر سيستم ايمني بدن قوي باشد، در مقابل تمامي عوامل مهاجم بيماريزا مقاومت خواهد كرد. طبيعتا تغذيه مناسب و صحيح نقش مهمي در تقويت سيستم ايمني بدن دارد و بالعكس، اگر تغذيه نامناسب باشد، سيستم ايمني بدن ضعيف شده و بدن مستعد ابتلا به بيماري‌ها مي‌شود، بنابراين مواد غذايي بايد دربردارنده ويتامين‌هايي باشند كه علاوه بر نقش تغذيه‌اي، به عنوان آنتي‌اكسيدان راديكال‌هاي آزاد را خنثي كنند؛ مثل ويتامين C، ويتامين A و ويتامين‌هايي كه در فرايند ساخت و ساز و ايجاد انرژي، به عنوان فاكتورهاي تأثيرگذار نقش‌آفريني مي‌كنند.
اما اگر مواد غذايي دربردارنده راديكال‌هاي آزاد، چربي‌هاي اشباع شده و يا پراكسيدها باشند، مقاومت سيستم ايمني بدن كاهش پيدا خواهد كرد».
دكتر مظهري افزود: «استفاده از شير يا لبنيات كم چرب، علاوه بر تأمين پروتئين‌هاي با ارزش بيولوژيكي بالا، ويتامين‌هاي گروه B و كلسيم، موجب تقويت سيستم ايمني بدن در برابر بيماري‌ها مي‌شود.
همچنين استفاده از گروه‌هاي غذايي حاوي ويتامين C به خصوص در فصل سرما در افزايش قدرت ايمني بدن بسيار مفيد است».
وي ادامه داد: «مصرف شغلم پخته براي افراد مبتلا به سرماخوردگي و آنفلوانزا، تسكين دهنده است. عسل طبيعي نيز داراي خواص فراواني است. علاوه بر آن، اگر ترب را مقداري بتراشيم و روي آن عسل بريزيم، بعد از مدتي مايعي در آن جمع مي‌شود كه براي مبارزه با بيماري‌هاي مجاري تنفسي بسيار موثر است.
البته اين بدان معنا نيست كه افراد به سمت تغذيه يك بعدي بروند. توصيه ما اين است كه تغذيه بايد متعادل و متناسب باشد. تنها از اين طريق مي‌توان انرژي، پروتئين و ويتامين‌هاي مورد نياز بدن را تأمين كرد، چون فعاليت بدن و سيستم‌هاي آن از هماهنگي و تعادل خاصي برخوردار است و هرگونه كاهش يا افزايش دريافت مواد غذايي، ميتواند به سوء تغذيه منجر شود. مصرف ماست ترش هم با توجه به باكتري‌هايي كه دارد، در حفاظت از دستگاه گوارش موثر است و با كلوني‌هايي كه در مسير لوله گوارش ايجاد مي‌كند، از پرورش و گسترش باكتري‌ها جلوگيري به عمل مي‌آورد».
دكتر مظهري در ادامه در پاسخ به اين سوال كه آيا مصرف ترشي و سركه براي افراد مبتلا به سرماخوردگي و آنفلوانزا مضر است يا خير گفت: «وقتي به فرد سرماخورده توصيه مي‌شود كه ليموترش با آب جوش مصرف كند، نشان دهنده آن است كه مسأله ترش بودن مطرح نيست، بلكه مسأله نوع ترشي است كه استفاده مي‌شود. بعضي از ترشي‌ها مثل سركه و ترشي‌هاي معمولي تحريك كننده هستند. و باعث بروز سرفه‌هاي شديد مي‌شوند، چرا كه اين ترشي‌ها حاوي مقدار زيادي نمك و مواد افزودني هستند و زبان، مري و حنجره را تحريك مي‌كنند و باعث بروز سرفه مي‌شوند و حتي مي‌‌توانند تحريكاتي در مسير عبور جريان هوا ايجاد كنند، بنابراين مصرف ترشي‌هايي توصيه مي‌شود كه حاوي اسيد سيتريك يا اسيدهاي سازنده ويتامين C باشند».
وي با تأكيد بر اينكه افراد در دوران سرماخوردگي از غذاهاي تازه و سبك‌تر استفاده كنند، اظهار داشت: «در دوران سرماخوردگي بايد بار بدن را كم كرد، زيرا در اين دوران بدن در حال مبارزه با ويروس‌هاي مهاجم و ناشناخته است، بنابراين هرچه غذاهاي مصرفي داراي ارزش غذايي بالاتر، تازه‌تر و سبك‌تر باشند، ضريب ايمني بدن بيشتر افزايش مي‌يابد، ولي استفاده از غذاهاي سنگين و حاوي مواد افزودني و رنگ دهنده به هيچ عنوان توصيه نمي‌شود. مصرف كنسروها هم چون طي فرايند كنسرو كردن و قرار گرفتن در معرض حرارت، مقداري از مواد حياتي خود را از دست داده‌اند، كمتر توصيه مي‌شود و فقط در موارد ضروري كه دسترسي به غذاهاي تازه امكان‌پذير نباشد، مي‌توان از آنها استفاده نمود».
دكتر صالحي سورمقي، دكتراي تخصصي فارماكوگنوزي نيز در خصوص گياهاني كه براي تسكين، كاهش و يا درمان سرماخوردگي و آنفلوانزا مفيد هستند، گفت: «زنجفيل يا زنجبيل قسمت زيرزميني (ريزوم) گياهي با نام علمي Zingiber officinalis و با نام عمومي Ginger است كه از زمان باستان به عنوان دارو و غذا مورد استفاده بوده است. زنجفيل داراي طبيعت بسيار گرم بوده و به عنوان فرآورده گياهي محرك و معرق مي‌باشد. اين خواص به همراه اثرات خوب ضدميكروب و ضددرد آن باعث شده كه در تسكين و درمان سرماخوردگي بسيار مفيد باشد. زنجفيل داراي خواص ديگري از جمله ضد تهوع و استفراغ در موارد حاملگي، ماشيني شدن و شيمي درماني است و داراي اثر كاهش تورم مفاصل در آرتروز و دردهاي دست، پا، كمر و گردن مي‌باشد. زنجفيل همچنين داراي خاصيت ضد آلزايمر و كاهش غلظت خون است. اين خواص باعث شده‌اند تا صنايع داروسازي زيادي فرآورده‌هاي متنوعي از آن را به بازار عرضه كنند. جديدا قطره‌اي از زنجفيل به نام آرومين (Arheumin) در ايران توليد شده كه در آينده نزديك در داروخانه‌ها توزيع مي‌گردد و بدون نسخه در اختيار مصرف‌كنندگان قرار مي‌گيرد.
نعناع نيز گياهي خوراكي و دارويي با نام علمي Mentha piperita است كه در ايران به نام نعناع فلفلي مشهور است. اين گونه نعناع در جهان به نام (mint) و يا (Pepper mint) ناميده مي‌شود. اسانس نعناع داراي خاصيت ضدميكروب قوي، ضددرد، ضد احتقان
(گرفتگي بيني)، هضم كننده غذا، آرام‌بخش، ضد تهوع، ضد نفخ و اسپاسم مي‌باشد. از نعناع دو نوع فرآورده در بازار دنيا وجود دارد. نوعي كه به صورت خوراكي مصرف مي‌شود و داراي خاصيت ضد نفخ، درد و اسپاسم است و دوم، فرآورده‌هاي موضعي كه به صورت لوسيون‌هاي پوستي و تنفسي مي‌باشند. از فرآورده‌هاي موضعي موجود در بازار قطره منتول (Menthol) مي‌باشد كه در داروخانه‌ها بدون نسخه عرضه مي‌شود و براي عوارض سرماخوردگي بسيار اثربخش است. موارد استفاده منتول كه از اسانس نعناع تهيه شده است در سردرد، دردهاي اسكلتي، سرفه، گرفتگي بيني، كوفتگي و دردهاي حاصل از سرماخوردگي و تنگي نفس حاصل از آسم و يا حساسيت‌ها مي‌باشد. اين محصول ميتواند به شكل بخور براي فضاهاي بسته با دستگاه بخور و يا بدون وجود دستگاه مورد استفاده قرار گيرد كه در اين حالت گذشته از ضدعفوني كردن محيط، براي برطرف نمودن عوارض سرماخوردگي در محيط‌هاي جمعي بسيار مفيد است».
وي ادامه داد: «آويشن گياهي با نام علمي Thymus vulgaris مي‌باشد كه در جهان به نام Thyme مشهور است. اين گونه گياه در ايران به نام آويشن باغي مشهور است. آويشن به علت وجود اسانس، حاوي تركيبات فنلي با خاصيت بسيار قوي ضد ميكروب به خصوص ميكروب‌هاي تنفسي مي‌باشد. آويشن از قديم به عنوان دارويي براي تسكين و درمان علايم و عوارض سرماخوردگي مصرف مي‌شده و در سال‌هاي اخير به شكل شربت آويشن مصرف مي‌شود. از طرفي، عسل داراي خاصيت ضدسرفه و خلط‌آور خوبي بوده و براي رفع گرفتگي صدا بسيار مفيد است. تحقيقات نشان داده‌اند كه مخلوط آويشن و عسل، اثرات يكديگر را تقويت مي‌كنند و به همين دليل جديدا شربتي از مخلوط اين دو در ايران توليد شده و به نام هاني‌تيم (Honeythyme) نامگذاري شده است. اين شربت داراي خاصيت خلط‌آور، ضد سرفه و رفع گرفتگي صدا مي‌باشد. توزيع اين شربت از آينده نزديك در داروخانه‌ها شروع خواهد شد».
دكتر صالحي افزود: «شلغم گياهي است با نام علمي Brassica napus و نام عمومي Naphew از خانواده شب بو. قسمت مورد استفاده شلغم، ريشه متورم آن است كه در ايران به نام شلغم مشهور مي‌باشد. اين گياه داراي واريته‌هاي مختلف است كه واريته Esculentha از آن خوراكي مي‌باشد».
شلغم داراي خواصي از جمله ادرارآور، حل كننده بعضي سنگ‌هاي ادراري، ضد التهاب مثانه و ضد نقرس مي‌باشد. بعضي از گياهان خانواده شب بو و از جمله شلغم داراي تركيبات گوگردي هستند و به همين دليل داراي خاصيت ضد ميكروب و ويروس مي‌باشند، لذا پختن شلغم در مناطق سربسته باعث تبخير مواد گوگردي آن و در نتيجه كاهش ميكروارگانيزم‌هاي سرماخوردگي و آنفلوانزا مي‌شود. ضمن اينكه مصرف خوراكي آن در زمستان ميتواند در جلوگيري و درمان سرماخوردگي و آنفلوانزا موثر باشد. همچنين مي‌توان از شلغم محصولي تهيه نمود كه به عنوان ضد سرفه و خلط‌آور مفيد باشد. براي اين كار شلغم را رنده مي‌كنند و با هم وزنش عسل، در ظرفي ريخته و مي‌پزند. از اين مخلوط مي‌توان روزي چندين نوبت و هر نوبت يك قاشق غذاخوري مصرف نمود. اين مخلوط براي كودكان نيز مفيد مي‌باشد».
منبع: دنیای تغذیه ش 93
وي با تأكيد بر اينكه اين رژيم غذايي براي كودكان بالاتر از يكسال هم توصيه مي‌شود، افزود: «براي كودكان سرماخورده هم بايد همين رژيم غذايي را رعايت كرد و به خانواده‌ها توصيه مي‌كنيم مركبات حاوي ويتامين C را به عنوان ميان وعده يا تغذيه مدرسه در برنامه غذايي كودكان خود بگنجانند، مثلا به جاي آبميوه‌هاي مصنوعي، از آبميوه‌هاي طبيعي تهيه شده در منزل به كودكان بدهند. در وعده‌هاي غذايي ناهار و شام نيز از سبزيجات حاوي ويتامين C استفاده كنند.
دكتر شيدفر همچنين در خصوص افراد سيگاري مبتلا به سرماخوردگي اظهار داشت: «افراد سيگاري، بيشتر در معرض ابتلا به سرماخوردگي هستند. از طرف ديگر چون سيگار مي‌كشند، بدنشان به مقدار ويتامين C بيشتري نياز دارد، بنابراين در مقايسه با افراد عادي بايد ويتامين C بيشتري استفاده كنند».
دكتر محمدرضا بلورساز، فوق تخصص بيماري‌هاي عفوني اطفال، ديگر مهمان اين برداشت آزاد دنياي تغذيه بودند. وي در خصوص انواع آنفلوانزا و علايم آن گفت: «دو نوع آنفلوانزا داريم؛ آنفلوانزاي فصلي و آنفلوانزاي نوع A (H1N1).
سردرد، استفراغ، درد عضلاني، دل درد، تب بالا توام با لرز از علايم آنفلوانزاي فصلي است، اما علايم آنفلوانزاي نوع A كه اخيرا شيوع پيدا كرده و تعداد زيادي از افراد به آن مبتلا شده‌اند، عبارتند از: دردهاي استخواني و عضلاني، سردرد، تب، علايم گوارشي مثل اسهال و استفراغ شديد و مشكلات تنفسي. به دليل همين مشكلات تنفسي و گوارشي شديد است كه افراد مبتلا به اين نوع آنفلوانزا در معرض خطر مرگ قرار دارند».
وي ادامه داد: «راه‌هاي انتقال هم بيشتر از طريق تنفس، ترشحات، سرفه و ارتباط با دستهاي آلوده است، بنابراين توصيه اكيد مي‌شود كه حتما در طول روز چندين بار دستهاي خود را بشوييد و از ماسك استفاده كنيد. سازمان بهداشت جهاني هم شعار خود را Hand washing «شستشوي دست‌ها» گذاشته است».
وي در مورد روش‌هاي درمان آنفلوانزا اظهار داشت: «اولين راه درمان براي افراد مبتلا به آنفلوانزا، استراحت مطلق است. فرد بايد در 3 روز اول بيماري كه تب دارد، استراحت كند. بعد از 3 روز كه تب بيمار قطع شد، بيمار بايد شروع به خوردن غذاهاي مقوي حاوي ويتامين C و E، نوشيدن مايعات گرم و نيز استفاده از داروهاي توصيه شده توسط پزشك معالج نمايد. همچنين اگر بيمار تب دارد، حتما از استامينوفن استفاده كند، اما به هيچ عنوان نبايد آسپرين بخورد و مصرف اين دارو در افراد مبتلا به آنفلوانزا اكيدا ممنوع است».
دكتر بلورساز در ادامه در خصوص تفاوت بين آنفلوانزاي جديد و انواع ديگر آن گفت: «آنفلوانزاي نوع A بيشتر مشكلات تنفسي و گوارشي ايجاد مي‌كند و با اسهال، استفراغ، سردرد و مشكلات تنفسي شديد همراه است و حتي موجب بروز مشكلات مغزي مي‌شود و تا دو درصد خطر مرگ وجود دارد».
وي همچنين در پاسخ به اين سوال كه واكسن آنفلوانزا براي چه كساني مفيد است گفت:« در درجه اول پزشكان، خانواده‌ها و دستياران آنها هستند و در مرحله بعد، بيماران مبتلا به مشكلات تنفسي، قلبي، سرطان و ... در اولويت قرار دارند. مثلا در تركيه 70 ميليون واكسن آنفلوانزا تزريق شده است، اما در ايران چون ميزان واكسني كه وارد شده بسيار محدود است، بايد براساس اولويت‌بندي از آن استفاده كرد».
دكتر بلورساز در پاسخ به اين سوال كه آيا بخور براي افراد مبتلا به سرماخوردگي مفيد است، تصريح كرد: «بخور براي افراد سرماخورده مفيد است، اما اثر درماني ندارد».
دكتر سيدضياء‌الدين مظهري، متخصص تغذيه و رژيم درماني هم در خصوص شيوه‌هاي صحيح تغذيه در دوران سرماخوردگي و آنفلوانزا گفت: «بيماري‌ها را نبايد تفكيك كرد. آنچه انسان را در برابر ابتلا به بيماري‌هاي باكتريايي و ويروسي محافظت مي‌كند، سيستم ايمني بدن است. اگر سيستم ايمني بدن قوي باشد، در مقابل تمامي عوامل مهاجم بيماريزا مقاومت خواهد كرد. طبيعتا تغذيه مناسب و صحيح نقش مهمي در تقويت سيستم ايمني بدن دارد و بالعكس، اگر تغذيه نامناسب باشد، سيستم ايمني بدن ضعيف شده و بدن مستعد ابتلا به بيماري‌ها مي‌شود، بنابراين مواد غذايي بايد دربردارنده ويتامين‌هايي باشند كه علاوه بر نقش تغذيه‌اي، به عنوان آنتي‌اكسيدان راديكال‌هاي آزاد را خنثي كنند؛ مثل ويتامين C، ويتامين A و ويتامين‌هايي كه در فرايند ساخت و ساز و ايجاد انرژي، به عنوان فاكتورهاي تأثيرگذار نقش‌آفريني مي‌كنند.
اما اگر مواد غذايي دربردارنده راديكال‌هاي آزاد، چربي‌هاي اشباع شده و يا پراكسيدها باشند، مقاومت سيستم ايمني بدن كاهش پيدا خواهد كرد».
دكتر مظهري افزود: «استفاده از شير يا لبنيات كم چرب، علاوه بر تأمين پروتئين‌هاي با ارزش بيولوژيكي بالا، ويتامين‌هاي گروه B و كلسيم، موجب تقويت سيستم ايمني بدن در برابر بيماري‌ها مي‌شود.
همچنين استفاده از گروه‌هاي غذايي حاوي ويتامين C به خصوص در فصل سرما در افزايش قدرت ايمني بدن بسيار مفيد است».
وي ادامه داد: «مصرف شغلم پخته براي افراد مبتلا به سرماخوردگي و آنفلوانزا، تسكين دهنده است. عسل طبيعي نيز داراي خواص فراواني است. علاوه بر آن، اگر ترب را مقداري بتراشيم و روي آن عسل بريزيم، بعد از مدتي مايعي در آن جمع مي‌شود كه براي مبارزه با بيماري‌هاي مجاري تنفسي بسيار موثر است.
البته اين بدان معنا نيست كه افراد به سمت تغذيه يك بعدي بروند. توصيه ما اين است كه تغذيه بايد متعادل و متناسب باشد. تنها از اين طريق مي‌توان انرژي، پروتئين و ويتامين‌هاي مورد نياز بدن را تأمين كرد، چون فعاليت بدن و سيستم‌هاي آن از هماهنگي و تعادل خاصي برخوردار است و هرگونه كاهش يا افزايش دريافت مواد غذايي، ميتواند به سوء تغذيه منجر شود. مصرف ماست ترش هم با توجه به باكتري‌هايي كه دارد، در حفاظت از دستگاه گوارش موثر است و با كلوني‌هايي كه در مسير لوله گوارش ايجاد مي‌كند، از پرورش و گسترش باكتري‌ها جلوگيري به عمل مي‌آورد».
دكتر مظهري در ادامه در پاسخ به اين سوال كه آيا مصرف ترشي و سركه براي افراد مبتلا به سرماخوردگي و آنفلوانزا مضر است يا خير گفت: «وقتي به فرد سرماخورده توصيه مي‌شود كه ليموترش با آب جوش مصرف كند، نشان دهنده آن است كه مسأله ترش بودن مطرح نيست، بلكه مسأله نوع ترشي است كه استفاده مي‌شود. بعضي از ترشي‌ها مثل سركه و ترشي‌هاي معمولي تحريك كننده هستند. و باعث بروز سرفه‌هاي شديد مي‌شوند، چرا كه اين ترشي‌ها حاوي مقدار زيادي نمك و مواد افزودني هستند و زبان، مري و حنجره را تحريك مي‌كنند و باعث بروز سرفه مي‌شوند و حتي مي‌‌توانند تحريكاتي در مسير عبور جريان هوا ايجاد كنند، بنابراين مصرف ترشي‌هايي توصيه مي‌شود كه حاوي اسيد سيتريك يا اسيدهاي سازنده ويتامين C باشند».
وي با تأكيد بر اينكه افراد در دوران سرماخوردگي از غذاهاي تازه و سبك‌تر استفاده كنند، اظهار داشت: «در دوران سرماخوردگي بايد بار بدن را كم كرد، زيرا در اين دوران بدن در حال مبارزه با ويروس‌هاي مهاجم و ناشناخته است، بنابراين هرچه غذاهاي مصرفي داراي ارزش غذايي بالاتر، تازه‌تر و سبك‌تر باشند، ضريب ايمني بدن بيشتر افزايش مي‌يابد، ولي استفاده از غذاهاي سنگين و حاوي مواد افزودني و رنگ دهنده به هيچ عنوان توصيه نمي‌شود. مصرف كنسروها هم چون طي فرايند كنسرو كردن و قرار گرفتن در معرض حرارت، مقداري از مواد حياتي خود را از دست داده‌اند، كمتر توصيه مي‌شود و فقط در موارد ضروري كه دسترسي به غذاهاي تازه امكان‌پذير نباشد، مي‌توان از آنها استفاده نمود».
دكتر صالحي سورمقي، دكتراي تخصصي فارماكوگنوزي نيز در خصوص گياهاني كه براي تسكين، كاهش و يا درمان سرماخوردگي و آنفلوانزا مفيد هستند، گفت: «زنجفيل يا زنجبيل قسمت زيرزميني (ريزوم) گياهي با نام علمي Zingiber officinalis و با نام عمومي Ginger است كه از زمان باستان به عنوان دارو و غذا مورد استفاده بوده است. زنجفيل داراي طبيعت بسيار گرم بوده و به عنوان فرآورده گياهي محرك و معرق مي‌باشد. اين خواص به همراه اثرات خوب ضدميكروب و ضددرد آن باعث شده كه در تسكين و درمان سرماخوردگي بسيار مفيد باشد. زنجفيل داراي خواص ديگري از جمله ضد تهوع و استفراغ در موارد حاملگي، ماشيني شدن و شيمي درماني است و داراي اثر كاهش تورم مفاصل در آرتروز و دردهاي دست، پا، كمر و گردن مي‌باشد. زنجفيل همچنين داراي خاصيت ضد آلزايمر و كاهش غلظت خون است. اين خواص باعث شده‌اند تا صنايع داروسازي زيادي فرآورده‌هاي متنوعي از آن را به بازار عرضه كنند. جديدا قطره‌اي از زنجفيل به نام آرومين (Arheumin) در ايران توليد شده كه در آينده نزديك در داروخانه‌ها توزيع مي‌گردد و بدون نسخه در اختيار مصرف‌كنندگان قرار مي‌گيرد.
نعناع نيز گياهي خوراكي و دارويي با نام علمي Mentha piperita است كه در ايران به نام نعناع فلفلي مشهور است. اين گونه نعناع در جهان به نام (mint) و يا (Pepper mint) ناميده مي‌شود. اسانس نعناع داراي خاصيت ضدميكروب قوي، ضددرد، ضد احتقان
(گرفتگي بيني)، هضم كننده غذا، آرام‌بخش، ضد تهوع، ضد نفخ و اسپاسم مي‌باشد. از نعناع دو نوع فرآورده در بازار دنيا وجود دارد. نوعي كه به صورت خوراكي مصرف مي‌شود و داراي خاصيت ضد نفخ، درد و اسپاسم است و دوم، فرآورده‌هاي موضعي كه به صورت لوسيون‌هاي پوستي و تنفسي مي‌باشند. از فرآورده‌هاي موضعي موجود در بازار قطره منتول (Menthol) مي‌باشد كه در داروخانه‌ها بدون نسخه عرضه مي‌شود و براي عوارض سرماخوردگي بسيار اثربخش است. موارد استفاده منتول كه از اسانس نعناع تهيه شده است در سردرد، دردهاي اسكلتي، سرفه، گرفتگي بيني، كوفتگي و دردهاي حاصل از سرماخوردگي و تنگي نفس حاصل از آسم و يا حساسيت‌ها مي‌باشد. اين محصول ميتواند به شكل بخور براي فضاهاي بسته با دستگاه بخور و يا بدون وجود دستگاه مورد استفاده قرار گيرد كه در اين حالت گذشته از ضدعفوني كردن محيط، براي برطرف نمودن عوارض سرماخوردگي در محيط‌هاي جمعي بسيار مفيد است».
وي ادامه داد: «آويشن گياهي با نام علمي Thymus vulgaris مي‌باشد كه در جهان به نام Thyme مشهور است. اين گونه گياه در ايران به نام آويشن باغي مشهور است. آويشن به علت وجود اسانس، حاوي تركيبات فنلي با خاصيت بسيار قوي ضد ميكروب به خصوص ميكروب‌هاي تنفسي مي‌باشد. آويشن از قديم به عنوان دارويي براي تسكين و درمان علايم و عوارض سرماخوردگي مصرف مي‌شده و در سال‌هاي اخير به شكل شربت آويشن مصرف مي‌شود. از طرفي، عسل داراي خاصيت ضدسرفه و خلط‌آور خوبي بوده و براي رفع گرفتگي صدا بسيار مفيد است. تحقيقات نشان داده‌اند كه مخلوط آويشن و عسل، اثرات يكديگر را تقويت مي‌كنند و به همين دليل جديدا شربتي از مخلوط اين دو در ايران توليد شده و به نام هاني‌تيم (Honeythyme) نامگذاري شده است. اين شربت داراي خاصيت خلط‌آور، ضد سرفه و رفع گرفتگي صدا مي‌باشد. توزيع اين شربت از آينده نزديك در داروخانه‌ها شروع خواهد شد».
دكتر صالحي افزود: «شلغم گياهي است با نام علمي Brassica napus و نام عمومي Naphew از خانواده شب بو. قسمت مورد استفاده شلغم، ريشه متورم آن است كه در ايران به نام شلغم مشهور مي‌باشد. اين گياه داراي واريته‌هاي مختلف است كه واريته Esculentha از آن خوراكي مي‌باشد».
شلغم داراي خواصي از جمله ادرارآور، حل كننده بعضي سنگ‌هاي ادراري، ضد التهاب مثانه و ضد نقرس مي‌باشد. بعضي از گياهان خانواده شب بو و از جمله شلغم داراي تركيبات گوگردي هستند و به همين دليل داراي خاصيت ضد ميكروب و ويروس مي‌باشند، لذا پختن شلغم در مناطق سربسته باعث تبخير مواد گوگردي آن و در نتيجه كاهش ميكروارگانيزم‌هاي سرماخوردگي و آنفلوانزا مي‌شود. ضمن اينكه مصرف خوراكي آن در زمستان ميتواند در جلوگيري و درمان سرماخوردگي و آنفلوانزا موثر باشد. همچنين مي‌توان از شلغم محصولي تهيه نمود كه به عنوان ضد سرفه و خلط‌آور مفيد باشد. براي اين كار شلغم را رنده مي‌كنند و با هم وزنش عسل، در ظرفي ريخته و مي‌پزند. از اين مخلوط مي‌توان روزي چندين نوبت و هر نوبت يك قاشق غذاخوري مصرف نمود. اين مخلوط براي كودكان نيز مفيد مي‌باشد».
منبع: دنیای تغذیه ش 93
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر