نوشته : منيره دادخواه كارشناس ارشد تغذيه و رژيم‌درماني
پاركينسون نوعي بيماري پيش رونده و ناتوان كننده عصبي- عضلاني است كه در اثر تخريب بخش كوچكي از مغز ايجاد مي‌گردد. اين بخش از مغز ماده‌اي به نام دوپامين توليد مي‌كند كه ناقل پيام‌هاي عصبي كنترل كننده حركات طبيعي بدن است.اين بيماري بيش از 200 سال پيش توسط دانشمند انگليسي به نام جيمز پاركينسون شناسايي شد. در اثر اين بيماري، به دليل كم بودن سطح دوپامين در بدن حركات و انعطاف پذيري عضلات كاهش مي‌يابد، مفاصل سخت شده و يك حالت لرزش يا رعشه حتي در زمان استراحت در اندام‌هاي حركتي مشاهده مي‌شود.
راه رفتن غير طبيعي، لرزش در دست‌ها، اشكال در جويدن، بلع غذا و حتي صحبت كردن از علائم رايج پاركينسون است.
سن ابتلا بين 40 تا 70 سالگي و ميزان ابتلا در مردان كمي بيشتر از زنان مي‌باشد.
علل ايجاد پاركينسون بدرستي شناخته نشده، ولي تحقيقات علمي ارتباطي را بين مصرف بالاي چربي، بويژه چربي اشباع و كلسترول با بروز آن نشان داده‌‌اند.
استرس اكسيداتيو يا قرار گرفتن سلول‌هاي بدن در معرض آسيب راديكال‌هاي آزاد و عدم دريافت كافي آنتي اكسيدان‌ها مي‌تواند در شروع تحليل سلول‌هاي عصبي نقش داشته باشد. در اين زمينه مشاهده شده كه گاهي اوقات حتي درمان با آنتي اكسيدان‌ها سرعت پيشرفت بيماري را كاهش مي‌دهد.
درمان پاركينسون:
پاركينسون شايد بطور كامل قابل درمان نباشد، ولي علائم آن با مصرف درست و منظم داروهاي تجويز شده و رعايت پاره‌اي از اصول تغذيه‌اي تخفيف مي‌يابد.
لوودوپا (Levodopa) داروي متداول مصرفي است كه در بدن به دوپامين تبديل مي‌گردد. شكل و مقدار مصرف دارو بايد توسط پزشك متخصص تعيين گردد.
در كنار دارو درماني توجه به كيفيت و كميت الگوي غذايي بيماران نيز حائز اهميت است.
افراد مبتلا به پاركينسون بدليل محدود شدن حركات و انعطاف ناپذيري عضلات، معمولاً در غذا خوردن، جويدن و بلــع، استفاده از قاشــق و چنگــال و نوشيدن مايعات دچــار مشــكل مي‌باشند.
ويتامين B6:
دريافت كافي ويتامين B6 براي تبديل لوودوپا به دوپامين در بدن ضروري است، در شرايطي كه فقط از داروي لوودوپا براي بيماران استفاده مي‌گردد، گنجاندن مواد غذايي كه غني از اين ويتامين (غلات كامل، حبوبات، جوانه گندم، مخمر، شير خشك بي‌چربي و.....) مي‌باشند به بهبود اثربخشي دارو كمك مي‌نمايد، ولي از طرفي مصرف بي‌رويه مكمل‌هاي ويتاميني كه حاوي ويتامين B6 نيز هستند، سبب مي‌گردد داروي دريافتي قبل از ورود به سيستم اعصاب مركزي به دوپامين تبديل گردد، اين مسأله تاثير دارو را در تقليل علائم بيماري كاهش مي‌دهد.
با اين حال براي دسته‌اي از بيماران كه با كمبود دريافت مواد مغذي روبرو هستند، بنابر نظر پزشك از مكمل‌هاي مولتي ويتامين و مينرال استفاده مي‌گردد.
چربي‌هاي دريافتي:
در تهيه غذا بهتر است، مصرف چربي‌هاي اشباع محدود شده و به جاي آن از روغن‌هاي مايع مناسب به مقدار متعادل استفاده گردد.
پروتئين؛ مقدار و نحوه دريافت:
نكته بعدي در اين افراد توجه به مقدار و نحوه دريافت پروتئين است. به عبارتي دريافت پروتئين زياد بخصوص در زمان مصرف دارو، سبب كاهش اثر بخشي دارو خواهد شد. به همين دليل ديده شده، گاهي اوقات محدود كردن پروتئين در وعده صبحانه و ناهار و دريافت آن در وعده شام، سبب كاهش علائم بيماري شده است.
توجه به انرژي دريافتي:
در اين بيماران در حاليكه به دليل اختلال حركتي، لرزش و سفتي عضلات، ميزان مصرف انرژي بيشتر مي‌شود، در مقابل به خاطر اثرات جانبي داروهاي مصرفي (بي‌اشتهايي، تهوع، خشكي دهان، خستگي، اضطراب و...) و مشكلات مربوط به خوردن غذا، دريافت انرژي در بعضي از آنها كمتر از نياز خواهد بود. اين مسأله خود سبب مي‌شود كه اين افراد گاهي با خطر افت وزن و لاغري مفرط روبرو شوند.
پس در درجه اول در تنظيم يك برنامه غذايي مناسب، توجه به ميزان انرژي دريافتي روزانه اهميت خواهد داشت، در اين راستا هدف، دريافت انرژي لازم به منظور حفظ وزن مناسب مي‌باشد. همچنين توصيه مي‌شود در اين بيماران به وجود وعده‌هاي بيشتر در روز و حجم كم غذا در هر وعده نيز توجه گردد.
ساير مشكلات گوارشي:
با در نظر گرفتن اينكه در اين بيماران گاهاً جويدن و بلع غذا مشكل مي‌باشد، براي پيشگيري از ايجاد خفگي بايد به قوام و بافت غذا نيز توجه كرد. در اين مورد مصرف برخي مواد غذايي مثل شير خشك، عدس و ماش پخته، ماست كم چربي و سيب زميني آبپز براي كساني كه از غذاهاي پوره شده و نرم استفاده مي‌كنند، توصيه مي‌شود.
در بيماراني كه مشكل نفخ دارند، بهتر است مصرف مواد غذايي نفاخ مثل برخي از حبوبات و سبزيجات محدود گردد.
رفع يبوست:
يكي از نگراني‌هاي ديگر در بيماران مبتلا به پاركينسون مشكل يبوست است كه براي كاهش بروز آن بايد به دريافت مايعات بويژه آب (6 تا 8 ليوان) در طول روز توجه كرد، اضافه كردن پودر سبوس به بعضي از غذاها، دريافت مقدار كافي فيبر غذايي با مصرف ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه و در نهايت استفاده از آلو و انجير خشك خيسانده در آب، در اين زمينه كمك كننده خواهد بود.
منبع: دنیای تغذیه ش 110
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر