نوشته : رستا شرافت کارشناس ارشد تغذیه
تــاريخــچــه:گياه زنجبيل (Zingiber officinale) از خانواده Zingiberaceae گياه بومي آسياي جنوب‌شرقي است كه بيش از 4000 سال است كه به عنوان چاشني و افزودني در مواد غذايي و بيشتر از 2500 سال است كه براي اهداف پزشكي مورد استفاده قرار گرفته و از قرن 13 ميلادي مصرف گسترده‌اي در سراسر اروپا يافته است. اگرچه معمولاً از زنجبيل به عنوان ريشه آن گياه نام برده مي‌شود، ولي در اصل قسمت مورد استفاده اين گياه ساقه تورم يافته زيرزميني آن است كه ريزوم نام دارد.
زنجبيل در كشورهايي چون استراليا، چين، مصر، بريتانياي كبير، هندوستان، ژاپن و سوئيس كاربرد داشته و در ايالات متحده آمريكا به عنوان يك مكمل رژيمي مصرف مي‌گردد.
خــــواص زنـجبيــل :
پيش از آنكه به ويژگي‌هاي زنجبيل اشاره نماييم، بهتر است يادآور شويم با وجود آنكه اداره غذا و داروي آمريكا (FDA) زنجبيل را جزو مكمل‌هاي بي‌خطر معرفي مي‌كند، ولي از آنجا كه تمامي مضرات يا مزاياي اين گياه شناخته شده نيست در مصرف آن بايد تعادل و دقت لازم رعايت شود و در صورت لزوم، مشاوره پزشكي انجام پذيرد.
زنجبيل و معده:
اين گياه مي‌تواند در بهبود درد، سوءهاضمه، قولنج، اسپاسم و نفخ معده مؤثر باشد.
زنجبيل و رقت خون:
تحقيقات اوليه بر روي حيوانات و در محيط آزمايشگاه نشان داده‌اند كه زنجبيل مانع تجمع پلاكت‌ها شده و بنابراين مي‌تواند در ممانعت از لخته‌شدن خون مؤثر باشد. به همين دليل مصرف زنجبيل در افرادي كه داروهاي ضدانعقاد نظير «وارفارين» يا مشابه آن مصرف مي‌كنند و همچنين در افرادي كه دچار خونريزي هستند و يا استعداد خونريزي دارند، صلاح نمي‌باشد.
خاصيت ضدتهوع زنجبيل:
از زنجبيل به عنوان يك درمان گياهي جهت پيشگيري و از بين بردن حالت تهوع ناشي از حركت ماشين، كشتي و هواپيما و تهوع شيمي درماني استفاده مي‌شود.
ضددرد و التهاب:
گزارش‌هايي مبني بر تأثير زنجبيل در كاهش دردهاي عضلاني، آرتريت روماتوييد، سردرد، دندان‌درد و ميگرن وجود دارد.
زنجبيل و سرطان:
يافته‌هاي اوليه در مورد حيوانات نشان داده‌اند زنجبيل ممكن است در طي شيمي‌درماني با جلوگيري از رشد سلول‌هاي سرطاني در بهبود اين بيماري مفيد واقع شود. تست‌هاي آزمايشگاهي نشان داده‌اند عصاره زنجبيل موجب نابودي سلول‌هاي سرطاني تخمدان شده و همچنين مطالعه ديگري نيز حكايت از توانايي زنجبيل در جلوگيري از پيشرفت سرطان كولون داشته است.
اشكال مختلف زنجبيل :
اين گياه به اشكال مختلف پودر، كريستال، گياه تازه، مكمل، نوشيدني (مانند چاي) قابل دسترس مي‌باشد. توصيه مي‌شود اين اشكال به طور همزمان با يكديگر مصرف نگردند.
تهيه چاي زنجبيل:
براي تهيه چاي زنجبيل بهتر است از گياه تازه پوست‌كنده كه به شكل ورقه‌هاي بسيار نازك در آمده استفاده شود و به آب جوش آمده اضافه گشته و بعد از 15 تا 20 دقيقه ماندن در حرارت ملايم و صاف نمودن آن ميل شود. براي ايجاد طعم بهتر مي‌توان به آن عسل و ليموترش نيز اضافه نمود.
موارد منع مصرف زنجبيل:
ابتدا متذكر مي‌شويم كه مصرف اين گياه به عنوان چاشني و فرآورده غذايي داراي مزايا و همچنين عوارض جانبي كمتري در مقايسه با شكل مكمل آن است. اگرچه در شكل غذايي نيز بايد تعادل رعايت شود و در حالات خاص كه در زير به پاره‌اي از آنها اشاره مي‌شود، حتماً با پزشك مشورت گردد.
در افرادي كه داروهاي ضدانعقاد مانند «وارفارين» و داروهايي از اين قبيل مصرف مي‌كنند.
افرادي كه دچار خونريزي هستند و يا داراي استعداد خونريزي مي‌باشند.
هنگام جراحي.
ابتلا به ديابت يا مصرف داروهاي كنترل‌كننده قندخون.
داشتن مشكلات قلبي و دريافت هرگونه داروي قلبي، فشار خون و چربي.
وجود سنگ‌هاي صفراوي و يا ساير بيماري‌هاي مربوط به كيسه صفرا.
مصرف داروهاي ضدالتهاب غيراستروئيدي مانند ايبوپروفن، ديكلوفناك، ايندومتاسين، پيروكسيكام، ناپروكسن و ساير داروهايي از اين گروه.
مصرف داروها يا مكمل‌هاي گياهي، آنتي‌اكسيدان‌ها و غيره (بويژه انواعي كه بر رقت خون تأثير مي‌گذارند).
آلرژي.
در دوران بارداري و شيردهي كه تأثير زنجبيل هنوز ناشناخته است.
زنجبيل و فشار خون:
به نظر مي‌رسد زنجبيل با بهبود و تحريك جريان خون و شل كردن عضلات اطراف رگ‌هاي خوني عبور جريان خون را سهولت مي‌بخشد و اين امر احتمالاً به كاهش فشار خون كمك مي‌كند.
شايان ذكر است براي تأييد اثرات زنجبيل بر بدن انسان و ميزان مصرف آن مطالعات باليني بيشتري مورد نياز مي‌باشد.
احتياط:
در مصرف گياه زنجبيل بايد اعتدال رعايت شود و در صورت وجود بيماري يا مصرف داروهايي كه ممكن است با آن تداخل نمايند، حتماً مشاوره پزشكي انجام پذيرد.
ضمناً استفاده از زنجبيل نبايد جايگزين مصرف داروهاي تجويزشده توسط پزشك گردد.
منبع: دنیای تغذیه ش 110
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر