نوشته : دكتر احمدرضا درستی متخصص تغذیه، عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران
سندرم حلقه كور يا آپانديسيت (به‌دليل رشد بیش از حد باكتری‌ها)
آپانديس يا روده کور (که به‌صورت نيم حلقه‌ای بوده و به روده کور نيز معروف است)، در محل اتصال روده کوچک به روده بزرگ منشعب می‌شود. سندرم حلقه كور يا همان التهاب آپانديس (آپانديسيت)، اختلالی است كه مشخصه آن رشد بیش از حد باكتری‌ها در روده کور به علت اختلال در دستگاه روده‌ای در نتیجه بیماری انسدادی، التهاب روده ناشی از تابش اشعه، تشكیل فیستول یا جراحی روده می‌باشد.
به‌علت عفونت آپانديس، باکتری‌های فراوان موجود در آن به بخش‌های مجاور آن در روده منتقل شده و نمك‌های صفراوی توسط اين باكتری‌ها تجزیه می‌شوند، مواد به دست آمده علاوه بر سمی بودن، ضمنا تاثیر كمتری از خود نمک‌های صفراوی در تشكیل ميسل دارند. در این حال، جذب كم چربی و در نتيجه اسهال چرب يا استئاتوره رخ می‌دهد. سوء‌جذب كربوهیدرات نيز به دلیل آسیب به حاشیه مسواكی (در نتیجه اثرات سمی محصولات كاتابولیسم باكتریایی) و کاهش مقدار آنزیم‌ها، ايجاد می‌شود. درعين حال، افزایش تعداد باكتری‌ها موجب می‌شود که آنها برای رشد خود ویتامین B12 در دسترس را مصرف کنند.
در مراحل اوليه درمان سعی می‌شود که به کمک آنتی‌بيوتيک‌ها، عفونت کنترل شود. در مراحل پيشرفته، آپانديس حلقه كور ملتهب به‌وسيله جراحی برداشته می‌شود.
استفاده از رژیم فاقد لاكتوز همراه با MCT و تزريق ویتامین B12 به‌صورت وریدی، می‌تواند مفید باشد.
فیستول
فیستول در اثر نقص مادرزادی، تروما و یا بیماری بدخیم یا التهابی در روده‌ها ايجاد می‌شود. فیستولِ دستگاه روده‌ای می‌تواند وضعیت تغذیه را به‌طور جدی تهدید كند، زیرا مقادیر زیادی از مایعات و الكترولیت‌ها از دست می‌روند و سوء‌جذب و عفونت می‌تواند بروز نماید.
تعادل مایعات و الكترولیت‌ها باید به حالت اول برگشته و عفونت تحت كنترل درآید. لازم است که فیستول یا زخم به‌طور خودبه‌خودی یا به وسیله جراحی بسته شود.
در بیماران دارای فیستول، تغذيه از راه لوله دهان به معده (TPN) و یا رژیم‌های فرمولای مایع تصفیه شده به طور موفقیت‌آمیز استفاده شده‌اند. میزان موفقیت هر دو روش به محل و علت فیستول و شرایط كلی بیمار بستگی دارد.
ایلئوستومی (برداشت بخشي از ايلئوم روده کوچک) یا كولوستومی (يا کولوکتومی يعنی برداشت بخشی از کولون يا روده بزرگ)
بیماران مبتلا به كولیت اولسراتیو حاد، بیماری كرون، سرطان كولون یا ترومای روده غالباً به درمان از طریق ایجاد یك منفذ از سطح بدن به دستگاه روده‌ای به وسیله جراحی نیاز دارند كه این امر امكان دفع از قسمت سالم روده را فراهم می‌كند. وقتی تمام كولون، ركتوم و مقعد باید برداشته شود، یك ایلئوستومی یا بازكردن راه به ایلئوم انجام می‌شود. اگر فقط ركتوم و مقعد برداشته شود، یك كولوستومی می‌تواند راهی را برای كولون فراهم كند. در بعضی موارد، یك سوراخ موقتی ممكن است ایجاد شود كه اجازه جراحی و بهبود قسمت‌های دیگر دستگاه روده‌ای را بدهد. سوراخ یا استوما، سرانجام به اندازه یك سكه كوچك می‌شود. برون‌ده از سوراخ بستگی به محل آن دارد. قوام مدفوع در ایلئوستومی به‌صورت مایع در می‌آيد، در صورتی كه در كولوستومی از نرم تا نسبتاً خوب فرم گرفته، خواهد بود. مدفوع حاصل از كولوستومی در ناحیه چپ كولون سفت‌تر از مدفوع حاصل از كولوستومی در ناحیه راست كولون است. بو، نگرانی عمده بیمار دارای ایلئوستومی یا كولوستومی است. به هرحال، یك مدفوع ایلئوستومی معمولاً بوی اسیدی ضعیفی دارد كه ناخوشایند نیست.
بیماران با كولوستومی و ایلئوستومی دائمی، نیاز به درك و همدردی اطرافيان و تمام افراد تیم مراقبت درمانی دارند. پذیرش شرایط و مشكلات موجود در ایجاد نظم در روده معمولاً دشوار است. پرسنل پرستاری و همچنين جراح مربوطه، نقش مهمی در حمایت و آموزش بیماران دارای استومی دارند. ملاقات این بیماران با افرادی كه قبلاً جراحی مشابه را داشته‌اند، به سازگاری آنها كمك می‌كند. سرانجام آنها ممكن است با فهم این نكته كه در آینده بستری شدن‌های متعدد در بیمارستان یا ناتوانی‌های مزمن مرتبط با بیماری روده‌ای‌شان نخواهند داشت، دلگرم شوند.
مدفوع بدبو معمولاً در نتیجه استئاتوره یا عمل باكتری‌ها روی غذاهای خاص است كه منجر به تولید گازهای بودار می‌شود. چون هر فرد بیمار ممكن است فلورای متفاوتی داشته باشد، انواع و مقادیر گازها و بوها ممكن است در بین بیماران و با رژیم‌های غذایی مختلف، متفاوت باشد. بیماران یاد می‌گیرند كه مدفوعشان را بررسی كرده و تعیین كنند كه كدام غذا را باید حذف نمایند و این امر از یك بیمار به بیمار دیگر فرق می‌كند.
غذاهایی كه موجب ایجاد بو در كولوستومی می‌شوند عبارتند از: حبوبات، پیاز، سیر، كلم، غذاهای پرادویه، ماهی، آنتی‌بیوتیك‌ها و بعضی از مكمل‌های ویتامینی و مواد معدنی. بوی دائمی ممكن است به خاطر پایین بودن بهداشت سوراخ محل ورود روده و یا عوارض مربوط به جراحی ايلئوم (ایلئوستومی) باشد كه اجازه رشد بیش از حد باكتری‌ها را در ایلئوم می‌دهد.
امروزه خوش بوكننده‌ها (دئودورانت‌ها) در دسترس هستند و وسایل كیسه‌ای جدید نيز ضد‌بو می‌باشند. تولید گاز ممكن است موجب كشیده و متورم شدن كیسه و بیرون راندن اتفاقی آن شود. توصیه‌های تغذیه‌ای جهت كاهش نفخ، برای بیماران دارای كولوستومی می‌تواند مفید باشد.
میزان برون‌ده طبیعی در دستگاه معدی- روده‌ای سالم، 750 میلی لیتر تا 5/1 لیتر است. بعد از كولوكتومی و يا ایلئوستومی، سازش در طی 1 تا 2 هفته انجام می‌گیرد. در این حالت برون‌ده مدفوع كمتر شده و مدفوع كمتر مایع خواهد بود. البته ممکن است که كاهش در حجم مدفوع در اين بيماران رخ ندهد. بسته به مقدار ایلئوم برداشته شده، برون‌ده ایلئوم ممكن است 5/1 تا 5 بار بیش از بیمارانی باشد كه برداشت كولون داشته‌اند. نیاز به آب و نمك در بیمارانِ دارای ایلئوستومی بیش از معمول است، چرا كه باید از دست رفتن آنها در مدفوع را جبران نماید. دریافت ناكافی آب می‌تواند به كاهش حجم ادرار و گرایش به تشكیل سنگ‌های كلیوی منجرشود.
یك رژیم طبیعی، سدیم كافی را تأمین می‌كند و به بیماران باید توصيه شود كه روزانه حداقل یك لیتر بیشتر از برون ده پس از جراحی، مايعات بنوشند.
بیمار دارای ایلئوستومی با عملكرد طبیعی، معمولاً از نظر تغذیه‌ای دچار نقصان و كاهش نمی‌شود. پس از عمل‌های جراحی مانند ایلئوستومی با عملكرد طبیعی، معمولاً فرد از نظر تغذیه‌ای دچار نقصان و کمبودی نمی‌شود. با اين حال، عمل‌های جراحی مانند ایلئوستومی ممكن است به تغییرات ویژه در رژیم غذایی و نه دریافت انرژی بیشتر نیاز داشته باشند. مصرف انرژی در این بیماران مشابه افراد طبیعی است. افرادی كه قسمت انتهایی ایلئوم آنها برداشته می‌شود، نیاز به تزریق داخل وریدی B12 دارند. میزان دریافت ویتامین C
و فولات در بیماران دارای ایلئوستومی به دلیل كاهش مصرف سبزی‌ها و میوه‌های تازه پایین بوده و نیاز به مكمل دارند. بیماران دارای ایلئوستومی از نظر عدم تحمل غذا باید براساس دلایل فیزیولوژیك و نه براساس احساسات سطحی كه نشان می‌دهند، راهنمایی شوند. از آنجا كه ممكن است در نقطه‌ای كه ایلئوم وارد دیواره شكمی شده و باریك می‌شود، یك توده غذایی گیر كند، مهم است كه به بیمار آگاهی داده شود تا از مصرف سبزیجات خیلی پرفیبر بپرهیزد و همه غذاها را به خوبی بجود. علاوه بر این، بیماران دارای ایلئوستومی یا كولوستومی باید تشویق شوند كه رژیم معمول خود را ادامه داده و فقط غذاهای مشكل‌زایی كه ایجاد مشكل می‌كنند را از رژیم خود حذف نمايند.
دريافت كم غذا می‌تواند موجب جذب بیشتر مواد مغذی و ايجاد سفتی در مدفوع شود. مدفوع سفت در عرض كولون می‌تواند موجب یبوست شود. حركات زیاد می‌تواند موجب كاهش جذب شود كه به اسهال یا مدفوع شل منجر می‌گردد.
منبع: دنیای تغذیه ش 105
آپانديس يا روده کور (که به‌صورت نيم حلقه‌ای بوده و به روده کور نيز معروف است)، در محل اتصال روده کوچک به روده بزرگ منشعب می‌شود. سندرم حلقه كور يا همان التهاب آپانديس (آپانديسيت)، اختلالی است كه مشخصه آن رشد بیش از حد باكتری‌ها در روده کور به علت اختلال در دستگاه روده‌ای در نتیجه بیماری انسدادی، التهاب روده ناشی از تابش اشعه، تشكیل فیستول یا جراحی روده می‌باشد.به‌علت عفونت آپانديس، باکتری‌های فراوان موجود در آن به بخش‌های مجاور آن در روده منتقل شده و نمك‌های صفراوی توسط اين باكتری‌ها تجزیه می‌شوند، مواد به دست آمده علاوه بر سمی بودن، ضمنا تاثیر كمتری از خود نمک‌های صفراوی در تشكیل ميسل دارند. در این حال، جذب كم چربی و در نتيجه اسهال چرب يا استئاتوره رخ می‌دهد. سوء‌جذب كربوهیدرات نيز به دلیل آسیب به حاشیه مسواكی (در نتیجه اثرات سمی محصولات كاتابولیسم باكتریایی) و کاهش مقدار آنزیم‌ها، ايجاد می‌شود. درعين حال، افزایش تعداد باكتری‌ها موجب می‌شود که آنها برای رشد خود ویتامین B12 در دسترس را مصرف کنند.
در مراحل اوليه درمان سعی می‌شود که به کمک آنتی‌بيوتيک‌ها، عفونت کنترل شود. در مراحل پيشرفته، آپانديس حلقه كور ملتهب به‌وسيله جراحی برداشته می‌شود.
استفاده از رژیم فاقد لاكتوز همراه با MCT و تزريق ویتامین B12 به‌صورت وریدی، می‌تواند مفید باشد.
فیستول
فیستول در اثر نقص مادرزادی، تروما و یا بیماری بدخیم یا التهابی در روده‌ها ايجاد می‌شود. فیستولِ دستگاه روده‌ای می‌تواند وضعیت تغذیه را به‌طور جدی تهدید كند، زیرا مقادیر زیادی از مایعات و الكترولیت‌ها از دست می‌روند و سوء‌جذب و عفونت می‌تواند بروز نماید.
تعادل مایعات و الكترولیت‌ها باید به حالت اول برگشته و عفونت تحت كنترل درآید. لازم است که فیستول یا زخم به‌طور خودبه‌خودی یا به وسیله جراحی بسته شود.
در بیماران دارای فیستول، تغذيه از راه لوله دهان به معده (TPN) و یا رژیم‌های فرمولای مایع تصفیه شده به طور موفقیت‌آمیز استفاده شده‌اند. میزان موفقیت هر دو روش به محل و علت فیستول و شرایط كلی بیمار بستگی دارد.
ایلئوستومی (برداشت بخشي از ايلئوم روده کوچک) یا كولوستومی (يا کولوکتومی يعنی برداشت بخشی از کولون يا روده بزرگ)
بیماران مبتلا به كولیت اولسراتیو حاد، بیماری كرون، سرطان كولون یا ترومای روده غالباً به درمان از طریق ایجاد یك منفذ از سطح بدن به دستگاه روده‌ای به وسیله جراحی نیاز دارند كه این امر امكان دفع از قسمت سالم روده را فراهم می‌كند. وقتی تمام كولون، ركتوم و مقعد باید برداشته شود، یك ایلئوستومی یا بازكردن راه به ایلئوم انجام می‌شود. اگر فقط ركتوم و مقعد برداشته شود، یك كولوستومی می‌تواند راهی را برای كولون فراهم كند. در بعضی موارد، یك سوراخ موقتی ممكن است ایجاد شود كه اجازه جراحی و بهبود قسمت‌های دیگر دستگاه روده‌ای را بدهد. سوراخ یا استوما، سرانجام به اندازه یك سكه كوچك می‌شود. برون‌ده از سوراخ بستگی به محل آن دارد. قوام مدفوع در ایلئوستومی به‌صورت مایع در می‌آيد، در صورتی كه در كولوستومی از نرم تا نسبتاً خوب فرم گرفته، خواهد بود. مدفوع حاصل از كولوستومی در ناحیه چپ كولون سفت‌تر از مدفوع حاصل از كولوستومی در ناحیه راست كولون است. بو، نگرانی عمده بیمار دارای ایلئوستومی یا كولوستومی است. به هرحال، یك مدفوع ایلئوستومی معمولاً بوی اسیدی ضعیفی دارد كه ناخوشایند نیست.
بیماران با كولوستومی و ایلئوستومی دائمی، نیاز به درك و همدردی اطرافيان و تمام افراد تیم مراقبت درمانی دارند. پذیرش شرایط و مشكلات موجود در ایجاد نظم در روده معمولاً دشوار است. پرسنل پرستاری و همچنين جراح مربوطه، نقش مهمی در حمایت و آموزش بیماران دارای استومی دارند. ملاقات این بیماران با افرادی كه قبلاً جراحی مشابه را داشته‌اند، به سازگاری آنها كمك می‌كند. سرانجام آنها ممكن است با فهم این نكته كه در آینده بستری شدن‌های متعدد در بیمارستان یا ناتوانی‌های مزمن مرتبط با بیماری روده‌ای‌شان نخواهند داشت، دلگرم شوند.
مدفوع بدبو معمولاً در نتیجه استئاتوره یا عمل باكتری‌ها روی غذاهای خاص است كه منجر به تولید گازهای بودار می‌شود. چون هر فرد بیمار ممكن است فلورای متفاوتی داشته باشد، انواع و مقادیر گازها و بوها ممكن است در بین بیماران و با رژیم‌های غذایی مختلف، متفاوت باشد. بیماران یاد می‌گیرند كه مدفوعشان را بررسی كرده و تعیین كنند كه كدام غذا را باید حذف نمایند و این امر از یك بیمار به بیمار دیگر فرق می‌كند.
غذاهایی كه موجب ایجاد بو در كولوستومی می‌شوند عبارتند از: حبوبات، پیاز، سیر، كلم، غذاهای پرادویه، ماهی، آنتی‌بیوتیك‌ها و بعضی از مكمل‌های ویتامینی و مواد معدنی. بوی دائمی ممكن است به خاطر پایین بودن بهداشت سوراخ محل ورود روده و یا عوارض مربوط به جراحی ايلئوم (ایلئوستومی) باشد كه اجازه رشد بیش از حد باكتری‌ها را در ایلئوم می‌دهد.
امروزه خوش بوكننده‌ها (دئودورانت‌ها) در دسترس هستند و وسایل كیسه‌ای جدید نيز ضد‌بو می‌باشند. تولید گاز ممكن است موجب كشیده و متورم شدن كیسه و بیرون راندن اتفاقی آن شود. توصیه‌های تغذیه‌ای جهت كاهش نفخ، برای بیماران دارای كولوستومی می‌تواند مفید باشد.
میزان برون‌ده طبیعی در دستگاه معدی- روده‌ای سالم، 750 میلی لیتر تا 5/1 لیتر است. بعد از كولوكتومی و يا ایلئوستومی، سازش در طی 1 تا 2 هفته انجام می‌گیرد. در این حالت برون‌ده مدفوع كمتر شده و مدفوع كمتر مایع خواهد بود. البته ممکن است که كاهش در حجم مدفوع در اين بيماران رخ ندهد. بسته به مقدار ایلئوم برداشته شده، برون‌ده ایلئوم ممكن است 5/1 تا 5 بار بیش از بیمارانی باشد كه برداشت كولون داشته‌اند. نیاز به آب و نمك در بیمارانِ دارای ایلئوستومی بیش از معمول است، چرا كه باید از دست رفتن آنها در مدفوع را جبران نماید. دریافت ناكافی آب می‌تواند به كاهش حجم ادرار و گرایش به تشكیل سنگ‌های كلیوی منجرشود.
یك رژیم طبیعی، سدیم كافی را تأمین می‌كند و به بیماران باید توصيه شود كه روزانه حداقل یك لیتر بیشتر از برون ده پس از جراحی، مايعات بنوشند.
بیمار دارای ایلئوستومی با عملكرد طبیعی، معمولاً از نظر تغذیه‌ای دچار نقصان و كاهش نمی‌شود. پس از عمل‌های جراحی مانند ایلئوستومی با عملكرد طبیعی، معمولاً فرد از نظر تغذیه‌ای دچار نقصان و کمبودی نمی‌شود. با اين حال، عمل‌های جراحی مانند ایلئوستومی ممكن است به تغییرات ویژه در رژیم غذایی و نه دریافت انرژی بیشتر نیاز داشته باشند. مصرف انرژی در این بیماران مشابه افراد طبیعی است. افرادی كه قسمت انتهایی ایلئوم آنها برداشته می‌شود، نیاز به تزریق داخل وریدی B12 دارند. میزان دریافت ویتامین C
و فولات در بیماران دارای ایلئوستومی به دلیل كاهش مصرف سبزی‌ها و میوه‌های تازه پایین بوده و نیاز به مكمل دارند. بیماران دارای ایلئوستومی از نظر عدم تحمل غذا باید براساس دلایل فیزیولوژیك و نه براساس احساسات سطحی كه نشان می‌دهند، راهنمایی شوند. از آنجا كه ممكن است در نقطه‌ای كه ایلئوم وارد دیواره شكمی شده و باریك می‌شود، یك توده غذایی گیر كند، مهم است كه به بیمار آگاهی داده شود تا از مصرف سبزیجات خیلی پرفیبر بپرهیزد و همه غذاها را به خوبی بجود. علاوه بر این، بیماران دارای ایلئوستومی یا كولوستومی باید تشویق شوند كه رژیم معمول خود را ادامه داده و فقط غذاهای مشكل‌زایی كه ایجاد مشكل می‌كنند را از رژیم خود حذف نمايند.
دريافت كم غذا می‌تواند موجب جذب بیشتر مواد مغذی و ايجاد سفتی در مدفوع شود. مدفوع سفت در عرض كولون می‌تواند موجب یبوست شود. حركات زیاد می‌تواند موجب كاهش جذب شود كه به اسهال یا مدفوع شل منجر می‌گردد.
منبع: دنیای تغذیه ش 105
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر