نوشته : رستا شرافت کارشناس ارشد تغذیه دانشكده بهداشت دانشگاه تهران
مقدمه:
براي شروع مطلب ابتدا بايد دانست هر فرد سالم بايد 55 درصد از انرژي
غذايي مورد نياز روزانه خود را از طريق كربوهيدرات‌ها تامين نمايد.
كربوهيدرات‌ها به چند دسته يك‌قندي‌ها (مانند گلوكز و فروكتوز)، دو قندي‌ها
(مانند ساكاروز يا همان شكر) و چند قندي‌ها يا كربوهيدرات‌هاي مركب (مانند
نشاسته) تقسيم مي‌شوند. آنچه در بحث ما به عنوان مواد قندي مطرح است در
واقع شامل يك و دو قندي‌ها مي‌باشد، مانند گلوكز يا فروكتوز كه به عنوان
افزودني‌ها در صنايع غذايي استفاده مي‌گردند و نيز قند و شكري كه به صورت
روزانه مصرف مي‌نماييم و مي‌توان آنها را «مواد قندي بد» ناميد. از آنجا كه بسياري از مواد غذايي داراي مواد قندي هستند، پيروي از رژيم غذايي كه عاري از اين مواد باشد كار ساده‌اي نيست، ولي اين امكان وجود دارد كه اشكال غير‌طبيعي و مضر قندها را كه در مواد غذايي فرآيند شده، نوشابه‌ها، آبميوه‌جات صنعتي، دسرها و ساير مواد غذايي شيرين شده وجود دارد، در رژيم غذايي روزانه خود محدود و يا حذف نماييم، كه اگر چنين كنيم از نظر سلامتي به نفع خود عمل كرده‌ايم و اين در حالي است كه بسياري از افراد تنها وقتي به فكر محدود كردن و يا حذف مواد قندي در رژيم خود مي‌افتند كه به ديابت و يا ساير بيماري‌هاي جدي مبتلا شده باشند.
مضرات مواد قندي:
1) چاقي: يكي از ساده‌ترين و مشخص‌ترين اثرات مواد قندي كه همگان نيز از
آن آگاهند چاقي مي‌باشد. برخلاف مواد قندي مركب، تك‌قندي‌ها و دو‌قندي‌ها
انرژي را سريعاً در اختيار بدن ما قرار مي‌دهند و زمانيكه ما نيازي به اين
انرژي نداشته باشيم بدن مازاد آن را براي استفاده بعدي به چربي تبديل
مي‌نمايد، بنابراين مصرف بيش از نياز اين مواد مي‌تواند يكي از دلايل
افزايش وزن باشد. 2) تغييرات در چربي‌هاي خون: تحقيقات متعدد نشان داده‌اند كه مصرف مواد قندي موجب افزايش قابل توجهي در تري گليسيريد و كلسترول بد(LDL) و كاهش در كلسترول خوب(HDL) مي‌گردد.
3) فشار‌خون: در حاليكه نمك را به‌عنوان يكي از عوامل مهم در افزايش فشار‌خون مي‌دانيم، مطالعات نشان داده‌اند كه مصرف مواد قندي نيز با بالا رفتن فشار خون ارتباط دارد.
4) سرطان: سلول‌هاي سرطاني از مواد قندي تغذيه مي‌كنند. ضمناً اين مواد موجب ترشح هورمون‌هايي مي‌شوند كه در رشد سلول‌هاي سرطاني موثرند. مطالعات انجام شده ارتباط مواد قندي را با پيشرفت سرطان‌هايي نظير سرطان سينه، تخمدان، پروستات، ركتوم، پانكراس، ريه، مثانه و معده نشان داده‌اند.
5) توليد راديكال‌هاي آزاد: راديكال‌هاي آزاد اتم‌ها يا مولكول‌هايي هستند كه آخرين لايه الكتروني آنها كامل نبوده و به دليل ناپايداري و تمايل به دريافت الكترون در بروز بسياري از بيماري‌ها از جمله انواع سرطان‌ها، بيماري‌هاي قلب و عروق، كاتاراكت، آرتريت، و همچنين پيري و پيري زودرس نقش دارند. تحقيقات نشانگر آن هستند كه مصرف مواد قندي توليد راديكال‌هاي آزاد را در بدن افزايش مي‌دهد.
6) تغييرات در دستگاه گوارش: مواد قندي مشكلات زيادي را در دستگاه گوارش ايجاد مي‌نمايند كه از آن جمله مي‌توان به سوء‌هضم، سوء‌جذب، ورم و زخم‌معده اشاره كرد.
7) پوسيدگي دندان‌ها: رابطه بين پوسيدگي دندان‌ها و مصرف مواد قندي بر همگان آشكار است.
8) پوكي استخوان: برخي تحقيقات بيانگر ارتباطي بين مصرف مواد قندي با پوكي استخوان مي‌باشند. توجيه اين مطلب آن است كه مواد قندي سبب ايجاد حالت اسيدي در بدن شده و كلسيم كه قسمت عمده ذخاير آن در استخوان‌ها مي‌باشد، براي از بين بردن اين حالت اسيدي و ايجاد حالت تعادل در بدن از استخوان‌ها برداشت مي‌شود. اين عمل به تدريج استخوان‌ها را به سمت پوك شدن سوق مي‌دهد.
9) ساير موارد: مصرف مواد قندي را با بسياري از موارد ديگر نظير آلزايمر، كمبود مس، كاهش جذب كلسيم و منيزيم، سنگ كيسه صفرا، كاتاراكت، بزرگ شدن اندازه كبد و ايجاد كبد چرب، بزرگ شدن اندازه كليه‌ها و بروز سنگ‌هاي كليوي، كاهش قدرت يادگيري در كودكان، افسردگي، برهم خوردن تعادل در هورمون‌ها (مانند بالا رفتن سطح استروژن در مردها و كاهش هورمون رشد) مرتبط مي‌دانند.
پيشنهادات:
همانگونه كه در ابتدا اشاره شد حذف مواد قندي از رژيم‌غذايي كار ساده‌اي نيست، با اين حال مي‌توان اشكالي از قندها را مورد استفاده قرار داد كه براي بدن ضرر كمتري داشته باشند. اين بدين معني است كه سعي كنيم از قندهاي مركب (كربوهيدرات‌هاي مركب) استفاده نماييم كه ما آنها را «مواد قندي خوب» مي‌ناميم. اين مواد كه در ميوه‌ها، سبزيجات، حبوبات و غلات (به‌ويژه نوع كامل آنها) يافت مي‌شوند، ويتامين‌ها، مواد معدني، پروتئين‌ها و فيبر را در اختيار بدن قرار داده و به دليل آنكه سرعت هضم و جذب كمتري دارند، قند خون را به سرعت بالا نمي‌برند و انرژي مورد نياز را در مدت زمان طولاني‌تري در اختيار بدن قرار مي‌دهند.
يادآوري مي‌كنيم كه در مورد مصرف ميوه‌ها بهتر است از خود ميوه به صورت كامل به جاي آب آن (حتي به صورت طبيعي) استفاده شود، چرا كه ميوه كامل داراي فيبر و آنتي‌اكسيدان (ماده‌اي كه از بدن در برابر راديكال‌هاي آزاد محافظت مي‌نمايد) بيشتري بوده و براي بدن بسيار مفيدتر است. ضمناً برخي مواد غذايي مانند نان سفيد اگرچه طعم شيريني ندارند، ولي به دليل پايين بودن ميزان فيبر و سرعت بالاي جذب، قند خون را به سرعت افزايش مي‌دهند.
منبع: دنیای تغذیه ش ۱۰۵
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر