نوشته : سيده سارا حكيم کارشناس ارشد تغذیه
اين
ويتامين جزء ويتامين‌هاي محلول در چربي مي‌باشد كه علاوه بر نقش مهمي كه
در لخته شدن خون (به علت شركت آن در چندين پروتئين مؤثر در لخته شدن خون)
دارد، مشخص شده است كه در استخوان‌سازي و تنظيم چند سيستم آنزيمي هم موثر
مي‌باشد.اشكال ويتامين K:
اشكال طبيعي اين ويتامين عبارتند از فيلوكينون (سري ويتامين K1) كه به‌وسيله گياهان سبز ساخته مي‌شوند و مناكينون (سري ويتامين K2) كه توسط باكتري‌ها توليد مي‌شوند. مناكينون به مقدار زيادي توسط باكتري‌ها سنتز نمي‌شود، اما به نظر مي‌رسد كه اين فرم از ويتامين K در انسان‌ها از فيلوكينون ساخته مي‌شود. همچنين فيلوكينون در كبد از آلكيله شدن مناديون كه فرم صناعي ويتامين K است و فاقد زنجيره جانبي مي‌باشد و ويتامين K3 ناميده مي‌شود، سنتز مي‌گردد. از نظر اثرات بيولوژيكي، مناديون دو برابر قوي‌تر از اشكال طبيعي ويتامين K1 و K2 است.
عملكرد:
مهم‌ترين عمل بيولوژيكي ويتامين K نقشي است كه به عنوان يك كوفاكتور (براي آنزيمي كه كربوكسيله كردن اسيد آمينه اسيد گلوتاميك را كاتاليز مي‌كند) دارد و موجب توليد باقي‌مانده‌هاي گاماكربوكسي گلوتاميك اسيد مي‌شود كه اين باقي‌مانده‌ها با يون كلسيم باند مي‌شوند كه عمل باند شدن يون كلسيم براي فعال‌سازي پروتئين‌هايي كه در لخته شدن نقش دارند بسيار ضروري است.
افرادي كه در ريسك تشكيل لخته خون قرار دارند و اين لخته موجب مسدود كردن جريان خون در رگ‌هاي قلب، مغز و ريه مي‌شود كه نتيجه اين حالت سكته‌هاي قلبي، مغزي و آمبولي ريوي است، از داروهاي ضدانعقادي كوماريني مانند وارفارين و ديكومارول استفاده مي‌كنند كه مانع از عمل انعقادي ويتامين K در بدن مي‌شوند.
سه پروتئين وابسته به ويتامين K در استخوان شناخته شده‌اند كه شامل استئوكلسين، پروتئين s و پروتئين گاماكربوكسي گلوتاميك ماتريكس (MGP) مي‌باشند.
در چندين بررسي انجام‌شده در كشورهاي مختلف، افرادي كه به ميزان كافي دريافت ويتامين K داشتند، ريسك پوكي استخوان در آنها بسيار كمتر از ساير افراد با دريافت كافي ويتامين بود.
همچنين در 11 مطالعه انجام‌شده مشاهده گرديد افرادي كه از داروهاي ضدانعقادي خون مانند وارفارين استفاده مي‌نمودند، دچار كاهش دانسيته استخواني شده بودند.
منابع:
اين ويتامين در بسياري از سبزي‌هاي داراي برگ سبز خصوصاً كلم بروكلي، كلم‌پيچ، شلغم و كاهوي سبز تيره يافت مي‌شود. مقدار ويتامين در محصولات لبني، گوشت و تخم مرغ متفاوت است. شير مادر حاوي ويتامين K كمي است و براي رفع نياز شيرخوار كمتر از 6 ماه كافي نيست. محققين گزارش كرده‌اند محصولاتي كه حاوي روغن‌هاي گياهي هستند مي‌توانند منبع خوب فيلوكينون باشند. گوشت و لبنيات كه منابع خوب ويتامين K نيستند، حاوي مناكينون مي‌باشند كه از نظر فيزيولوژيكي مي‌تواند مهم باشد. فقدان شواهد مبتني بر كمبود مشخص ويتامين K در جمعيت نشانه دريافت كافي اين ويتامين از راه غذا يا توليد آن توسط فلور ميكروبي روده است.
ويتامين K نسبتاً پايدار است و با روش‌هاي پخت معمولي تخريب نمي‌گردد و در آبي كه در آن غذا پخته مي‌شود از بين نمي‌رود، با اين وجود به نور و قليا حساس است.
تداخل اين ويتامين:
دوزهاي بالاي دريافت ويتامين‌هاي A و E مي‌تواند داراي اثرات آنتاگونيست باشد. به نظر مي‌رسد كه افزايش دريافت ويتامين A مي‌تواند موجب كاهش جذب ويتامين K شود و دريافت زياد ويتامين E مي‌تواند موجب مهار عمل كربوكسيله كردن آنزيم‌هاي وابسته به ويتامين K شود.
داروهاي خانواده كومارين مانند وارفارين نيز موجب تداخل عمل ويتامين K مي‌شوند. در نوزادان زنان بارداري كه داروهايي مانند وارفارين، ريفامپين و ايزونيازيد مصرف مي‌كنند ممكن است كاهش سنتز و افزايش خطر كمبود ويتامين K ايجاد گردد. دسته‌اي ديگر از داروها كه موجب كاهش سنتز ويتامين K در درون بدن مي‌شوند، آنتي‌بيوتيك‌ها هستند كه از طريق عملشان روي باكتري‌ها باعث ايجاد تداخل مي‌شوند. كلسترامين، كلستيپل، اورليستات و جانشين‌هاي چربي و اوليسترا نيز مي‌توانند موجب كاهش جذب ويتامين K
شوند.
كمبود:
خونريزي علامت عمده كمبود ويتامين K است كه در موارد شديد مي‌تواند موجب كم‌خوني كشنده شود. كمبود ويتامين K در ميان انسان‌ها نادر است، اما با مواردي مثل سوء جذب چربي، نابودي فلور طبيعي روده و بيماري كبد همراه است. شيرخواران تازه متولدشده، خصوصاً آنان كه نارس بوده يا منحصراً از شير مادر تغذيه شده‌اند مستعد كمبود اين ويتامين هستند، زيرا انتقال جفتي ويتامين K به جنين بسيار كم بوده و هنوز ميكروارگانيسم‌هاي روده‌اي توليدكننده ويتامين K تشكيل نشده‌اند.
مسموميت:
هيچ‌گونه عارضه‌اي براي فيلوكينون و مناكينون ثبت نشده است، اما مناديون مي‌تواند سمي باشد. مقادير بسيار بالاي مناديون در موش‌ها، كم‌خوني هموليتيك و در شيرخواران، يرقان شديد به وجود آورده است.
منبع: دنیای تغذیه ش ۱۰۵
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر