نوشته : سارا حكيم كارشناس ارشد تغذيه، دانشگاه علوم پزشكي تهران
راهكارهاي تغذيه‌اي براي تعادل هورمون‌ها
هورمون‌ها از غدد يا سلول‌هاي تخصص‌يافته‌اي به درون گردش خون مي‌ريزند و نقش كليدي در تنظيم تقريباً تمام اعمال بدن از جمله متابوليسم، رشد و تكامل، تعادل آب و الكتروليت، توليدمثل و رفتار دارند.
عدم تعادل هورمون‌ها وضعيتي است كه امروزه نه‌تنها در زن‌ها بلكه در مردها نيز بسيار شايع شده است. هورمون‌ها نقش مهمي در سلامت فيزيكي و رواني افراد دارند و نيز در پردازش ذهني، حافظه، متابوليسم، رشد و بسياري ديگر از عملكردها موثر مي‌باشند.
عوامل مؤثر در عدم تعادل هورمون‌ها:
1- مواد سمي موجود در محيط: علت اوليه عدم تعادل هورمون‌ها در زنان و مردان مواد سمي موجود در محيط مي‌باشد. مواد شيميايي كه امروزه در خانه، محل كار، آب، پلاستيك، لوازم شخصي، مواد آرايشي و مواد شوينده وجود دارند، داراي سم‌هايي به نام مختل‌كننده عمل هورمون‌ها مي‌باشند. اين سم‌ها عملكرد طبيعي هورمون‌ها را تغيير مي‌دهند.
يكي از اين مواد مختل‌كننده عمل هورمون‌ها Xenoestrogens نام دارد كه عمل طبيعي استروژن‌ها را در بدن به حداقل مي‌رساند و يا از عملكرد صحيح هورمون‌ها جلوگيري مي‌نمايد. آنها همچنين مسير طبيعي را كه هورمون‌ها سنتز يا متابوليز مي‌شوند تغيير مي‌دهند.
وقتي چنين وضعيتي در بدن ايجاد مي‌شود، فعاليت‌هاي غيرعادي در بدن اتفاق مي‌افتد و موجب عدم تعادل هورمون‌ها، سيستم عصبي، سيستم ايمني، سيستم متابوليك و دستگاه توليدمثل مي‌شود.
هنگامي كه اين عوامل مختل‌كننده وارد بدن مي‌شوند خروج آنها از بدن مشكل مي‌باشد، چون بدن نمي‌تواند آنها را تجزيه نمايد و آنها در بافت‌ها تجمع مي‌يابند و در تمام بدن گردش مي‌كنند.
2- رژيم غذايي: عامل دوم و بسيار مهمي كه موجب عدم تعادل هورمون‌ها مي‌شود، رژيم غذايي مي‌باشد.
رژيم غذايي كه حاوي كربوهيدرات‌هاي تصفيه‌شده، قندهاي ساده، كافئين، چربي زياد و به‌خصوص چربي‌هاي اشباع مي‌باشد، عملكرد سيستم اندوكرين و سيستم متابوليسم بدن را تغيير مي‌دهد.
هورمون‌ها توسط سيستم اندوكرين در بدن تنظيم مي‌شوند. همچنين هورمون‌ها، سيستم اندوكرين و ساير ارگان‌هاي بدن به تغذيه مناسب براي عملكرد صحيح خود نياز دارند.
غذاهايي كه حاوي مقدار بسيار زيادي قند ساده مي‌باشند، مواد مغذي مورد نياز فرد را براي عملكرد درست ارگان‌هاي او فراهم نمي‌كنند، اما اگر در تهيه آنها از مواد غذايي ارگانيك استفاده نمايند اين مشكل حل مي‌شود.
اما متأسفانه امروزه بخشي از غذاهايي كه ما مصرف مي‌كنيم به آفت‌كش‌ها آلوده مي‌باشند و گوشتي كه مي‌خوريم و ساير فرآورده‌هاي آن (مانند شير و ماست) نيز مي‌توانند موجب اختلال در هورمون‌ها شوند، چون به حيوانات نيز هورمون تزريق مي‌شود تا سريع‌تر رشد نمايند.
3- نوروترانسميترها: پيامبرهاي شيميايي هستند كه رابط سيستم عصبي و ساير ارگان‌هاي بدن مي‌باشند.
كمبود نوروترانسميترها يا عدم تعادل آنها در جوامع امروز بسيار شايع مي‌باشد كه علت آن سم‌هاي موجود در محيط، مصرف قندهاي ساده، كافئين، نيكوتين، الكل و كمبود پروتئين در رژيم غذايي مي‌باشد. هنگامي كه عدم تعادل يا كمبود نوروترانسميترها ايجاد مي‌شود بدن نمي‌تواند به ميزان كافي در بدن هورمون توليد نمايد.
4- استرس شديد: هنگامي كه فردي تحت تأثير استرس شديد قرار مي‌گيرد، سيستم اندوكرين تحت تأثير قرار مي‌گيرد و موجب تخليه نوروترانسميترها مي‌شود.
هنگامي كه عملكرد سيستم اندوكرين و نوروترانسميترها كافي نباشد، هورمون‌ها به ميزان كافي سنتز و تنظيم نمي‌شوند.
پيشگيري از عدم تعادل هورمون‌ها:
1- دوري از سم‌هاي محيطي: اين مهم‌ترين فاكتور مي‌باشد. استفاده از غذاهاي ارگانيك و بدون هورمون و آنتي‌بيوتيك بسيار قابل اهميت است.
2- عدم مصرف شكر، كافئين و الكل، ورزش منظم و استفاده از روش‌هاي كنترل استرس مانند مديتيشن.
3- استفاده از دانه‌ها و غلات كه غني از مواد مغذي مي‌باشند و تصفيه‌نشده هستند.
مواد غذايي مناسب در درمان مننژيت
به التهاب پرده مننژ مغز، مننژيت مي‌گويند كه معمولاً توسط عفونت‌هاي ويروسي يا باكتريايي كه به سيستم عصبي نفوذ مي‌كند ايجاد مي‌شود، اما عامل اصلي ايجادكننده آن ويروسي مي‌باشد و تشخيص نوع عفونت بسيار مهم است.
چون مننژيت ناشي از باكتري بسيار خطرناك مي‌باشد و موجب آسيب به مغز، كاهش قدرت يادگيري و نيز كاهش قدرت شنوايي و يا حتي مرگ مي‌شود، بنابراين نياز به درمان فوري دارد.
افرادي كه دچار مننژيت شده‌اند، معمولاً دچار تب، سردرد شديد، سفت شدن و درد در گردن مي‌باشند و تقريباً هرگونه حركت در آنها مي‌تواند درد در ناحيه گردن آنها را شديدتر نمايد و حتي ممكن است درد آنقدر شديد باشد كه فرد نتواند چانه خود را پايين بياورد.
در وضعيت حاد بيماري حملات ناگهاني وجود دارد. ساير علايم اين بيماري شامل حالت تهوع، استفراغ، گيجي، حساس شدن به نور، واكنش‌هاي پوستي و احساس ضعف است.
نوزادان و افراد مسن كمتر دچار سفتي گردن مي‌شوند. نوزادان اشتهاي خود را نيز از دست مي‌دهند و گريه‌اي شبيه به جيغ كشيدن دارند.
چه افرادي بيشتر در ريسك مننژيت قرار دارند؟
1- افرادي كه در مكان‌هاي شلوغ مانند خوابگاه‌ها و يا در مهدكودك‌ها زندگي مي‌كنند.
2- سن: بچه‌ها، نوجوانان و افراد مسن بيشتر در ريسك اين بيماري قرار دارند.
3- آسيب شديد و جدي به سر، ضربه به جمجمه
4- عدم فعاليت مناسب سيستم ايمني
5- افرادي كه با خرگوش يا موش در آزمايشگاه در تماس هستند.
نقش تغذيه در مننژيت:
تحقيقات در اين زمينه هنوز در مرحله ابتدايي قرار دارد، هر چند كه در چندين بررسي انجام شده نقش مواد مغذي ضدالتهاب و داراي آنتي‌اكسيدان مورد توجه قرار گرفته است. مواد مغذي كه موجب كاهش التهاب مي‌شوند، مي‌توانند به كاهش التهاب ناشي از مننژيت كمك نمايند. اين مواد مغذي عبارتند از:
1- اسيدهاي چرب ضروري: اسيدهاي چرب ضروري شامل امگا-3 و امگا-6 مي‌باشند كه داراي اثر ضدالتهابي بسيار قوي مي‌باشند. نسبت مناسب امگا-3 به امگا-6 در سلامتي بسيار مهم است. در مطالعات زيادي اثرات ضدالتهابي امگا-3 از طريق كاهش پروستاگلاندين E كه موجب التهاب مي‌شود به اثبات رسيده است.
2- آنتي‌اكسيدان‌ها: بررسي‌ها نشان دادهاند كه افراد دچار مننژيت در معرض استرس اكسيداتيو ناشي از فعاليت باكتري‌هايي كه موجب مننژيت مي‌شوند قرار مي‌گيرند. در يك مطالعه به موش‌هايي كه به مننژيت دچار شده بودند، آنتي‌اكسيدان سوپراكسيد دسموتاز را تزريق نمودند و نشان داده شد كه اين موش‌ها قادر به محدود نمودن استرس اكسيداتيوي كه باعث آسيب به شنوايي مي‌شود، بودند.
همچنين ويتامين C مانع آسيب راديكال‌هاي آزاد به بدن مي‌شود و آزمايشات نشان دادهاند كه افراد دچار مننژيت باكتريايي سطح ويتامين C كمتري دارند.
ملاتونين نيز ماده مغذي ديگري است كه داراي اثرات تعديل ايمني در مقابل مننژيت ويروسي است. دانشمندان پيشنهاد نموده‌اند كه مصرف ملاتونين حتي موجب حفظ بدن در مقابل عفونت مي‌شود.
همچنين ويتامين‌هاي A، C و E و نيز منيزيم، كلسيم، روي و سلنيوم و سبزيجاتي مانند قارچ و سير با فعال كردن سيستم ايمني از ورود به عفونت به بدن جلوگيري مي‌نمايند.
3- جنسينگ: جنسينگ حاوي يك ايزوفلاون و فيتواستروژن مي‌باشد كه فعاليت آنزيم تيروزين كيناز را كه مستقيماً در التهاب ناشي از مننژيت و توانايي عبور باكتري به سد خوني- مغزي موثر مي‌باشد، مهار مي‌كند.
منبع: دنیای تغذیه ش 102
هورمون‌ها از غدد يا سلول‌هاي تخصص‌يافته‌اي به درون گردش خون مي‌ريزند و نقش كليدي در تنظيم تقريباً تمام اعمال بدن از جمله متابوليسم، رشد و تكامل، تعادل آب و الكتروليت، توليدمثل و رفتار دارند.
عدم تعادل هورمون‌ها وضعيتي است كه امروزه نه‌تنها در زن‌ها بلكه در مردها نيز بسيار شايع شده است. هورمون‌ها نقش مهمي در سلامت فيزيكي و رواني افراد دارند و نيز در پردازش ذهني، حافظه، متابوليسم، رشد و بسياري ديگر از عملكردها موثر مي‌باشند.
عوامل مؤثر در عدم تعادل هورمون‌ها:
1- مواد سمي موجود در محيط: علت اوليه عدم تعادل هورمون‌ها در زنان و مردان مواد سمي موجود در محيط مي‌باشد. مواد شيميايي كه امروزه در خانه، محل كار، آب، پلاستيك، لوازم شخصي، مواد آرايشي و مواد شوينده وجود دارند، داراي سم‌هايي به نام مختل‌كننده عمل هورمون‌ها مي‌باشند. اين سم‌ها عملكرد طبيعي هورمون‌ها را تغيير مي‌دهند.
يكي از اين مواد مختل‌كننده عمل هورمون‌ها Xenoestrogens نام دارد كه عمل طبيعي استروژن‌ها را در بدن به حداقل مي‌رساند و يا از عملكرد صحيح هورمون‌ها جلوگيري مي‌نمايد. آنها همچنين مسير طبيعي را كه هورمون‌ها سنتز يا متابوليز مي‌شوند تغيير مي‌دهند.
وقتي چنين وضعيتي در بدن ايجاد مي‌شود، فعاليت‌هاي غيرعادي در بدن اتفاق مي‌افتد و موجب عدم تعادل هورمون‌ها، سيستم عصبي، سيستم ايمني، سيستم متابوليك و دستگاه توليدمثل مي‌شود.
هنگامي كه اين عوامل مختل‌كننده وارد بدن مي‌شوند خروج آنها از بدن مشكل مي‌باشد، چون بدن نمي‌تواند آنها را تجزيه نمايد و آنها در بافت‌ها تجمع مي‌يابند و در تمام بدن گردش مي‌كنند.
2- رژيم غذايي: عامل دوم و بسيار مهمي كه موجب عدم تعادل هورمون‌ها مي‌شود، رژيم غذايي مي‌باشد.
رژيم غذايي كه حاوي كربوهيدرات‌هاي تصفيه‌شده، قندهاي ساده، كافئين، چربي زياد و به‌خصوص چربي‌هاي اشباع مي‌باشد، عملكرد سيستم اندوكرين و سيستم متابوليسم بدن را تغيير مي‌دهد.
هورمون‌ها توسط سيستم اندوكرين در بدن تنظيم مي‌شوند. همچنين هورمون‌ها، سيستم اندوكرين و ساير ارگان‌هاي بدن به تغذيه مناسب براي عملكرد صحيح خود نياز دارند.
غذاهايي كه حاوي مقدار بسيار زيادي قند ساده مي‌باشند، مواد مغذي مورد نياز فرد را براي عملكرد درست ارگان‌هاي او فراهم نمي‌كنند، اما اگر در تهيه آنها از مواد غذايي ارگانيك استفاده نمايند اين مشكل حل مي‌شود.
اما متأسفانه امروزه بخشي از غذاهايي كه ما مصرف مي‌كنيم به آفت‌كش‌ها آلوده مي‌باشند و گوشتي كه مي‌خوريم و ساير فرآورده‌هاي آن (مانند شير و ماست) نيز مي‌توانند موجب اختلال در هورمون‌ها شوند، چون به حيوانات نيز هورمون تزريق مي‌شود تا سريع‌تر رشد نمايند.
3- نوروترانسميترها: پيامبرهاي شيميايي هستند كه رابط سيستم عصبي و ساير ارگان‌هاي بدن مي‌باشند.
كمبود نوروترانسميترها يا عدم تعادل آنها در جوامع امروز بسيار شايع مي‌باشد كه علت آن سم‌هاي موجود در محيط، مصرف قندهاي ساده، كافئين، نيكوتين، الكل و كمبود پروتئين در رژيم غذايي مي‌باشد. هنگامي كه عدم تعادل يا كمبود نوروترانسميترها ايجاد مي‌شود بدن نمي‌تواند به ميزان كافي در بدن هورمون توليد نمايد.
4- استرس شديد: هنگامي كه فردي تحت تأثير استرس شديد قرار مي‌گيرد، سيستم اندوكرين تحت تأثير قرار مي‌گيرد و موجب تخليه نوروترانسميترها مي‌شود.
هنگامي كه عملكرد سيستم اندوكرين و نوروترانسميترها كافي نباشد، هورمون‌ها به ميزان كافي سنتز و تنظيم نمي‌شوند.
پيشگيري از عدم تعادل هورمون‌ها:
1- دوري از سم‌هاي محيطي: اين مهم‌ترين فاكتور مي‌باشد. استفاده از غذاهاي ارگانيك و بدون هورمون و آنتي‌بيوتيك بسيار قابل اهميت است.
2- عدم مصرف شكر، كافئين و الكل، ورزش منظم و استفاده از روش‌هاي كنترل استرس مانند مديتيشن.
3- استفاده از دانه‌ها و غلات كه غني از مواد مغذي مي‌باشند و تصفيه‌نشده هستند.
مواد غذايي مناسب در درمان مننژيت
به التهاب پرده مننژ مغز، مننژيت مي‌گويند كه معمولاً توسط عفونت‌هاي ويروسي يا باكتريايي كه به سيستم عصبي نفوذ مي‌كند ايجاد مي‌شود، اما عامل اصلي ايجادكننده آن ويروسي مي‌باشد و تشخيص نوع عفونت بسيار مهم است.
چون مننژيت ناشي از باكتري بسيار خطرناك مي‌باشد و موجب آسيب به مغز، كاهش قدرت يادگيري و نيز كاهش قدرت شنوايي و يا حتي مرگ مي‌شود، بنابراين نياز به درمان فوري دارد.
افرادي كه دچار مننژيت شده‌اند، معمولاً دچار تب، سردرد شديد، سفت شدن و درد در گردن مي‌باشند و تقريباً هرگونه حركت در آنها مي‌تواند درد در ناحيه گردن آنها را شديدتر نمايد و حتي ممكن است درد آنقدر شديد باشد كه فرد نتواند چانه خود را پايين بياورد.
در وضعيت حاد بيماري حملات ناگهاني وجود دارد. ساير علايم اين بيماري شامل حالت تهوع، استفراغ، گيجي، حساس شدن به نور، واكنش‌هاي پوستي و احساس ضعف است.
نوزادان و افراد مسن كمتر دچار سفتي گردن مي‌شوند. نوزادان اشتهاي خود را نيز از دست مي‌دهند و گريه‌اي شبيه به جيغ كشيدن دارند.
چه افرادي بيشتر در ريسك مننژيت قرار دارند؟
1- افرادي كه در مكان‌هاي شلوغ مانند خوابگاه‌ها و يا در مهدكودك‌ها زندگي مي‌كنند.
2- سن: بچه‌ها، نوجوانان و افراد مسن بيشتر در ريسك اين بيماري قرار دارند.
3- آسيب شديد و جدي به سر، ضربه به جمجمه
4- عدم فعاليت مناسب سيستم ايمني
5- افرادي كه با خرگوش يا موش در آزمايشگاه در تماس هستند.
نقش تغذيه در مننژيت:
تحقيقات در اين زمينه هنوز در مرحله ابتدايي قرار دارد، هر چند كه در چندين بررسي انجام شده نقش مواد مغذي ضدالتهاب و داراي آنتي‌اكسيدان مورد توجه قرار گرفته است. مواد مغذي كه موجب كاهش التهاب مي‌شوند، مي‌توانند به كاهش التهاب ناشي از مننژيت كمك نمايند. اين مواد مغذي عبارتند از:
1- اسيدهاي چرب ضروري: اسيدهاي چرب ضروري شامل امگا-3 و امگا-6 مي‌باشند كه داراي اثر ضدالتهابي بسيار قوي مي‌باشند. نسبت مناسب امگا-3 به امگا-6 در سلامتي بسيار مهم است. در مطالعات زيادي اثرات ضدالتهابي امگا-3 از طريق كاهش پروستاگلاندين E كه موجب التهاب مي‌شود به اثبات رسيده است.
2- آنتي‌اكسيدان‌ها: بررسي‌ها نشان دادهاند كه افراد دچار مننژيت در معرض استرس اكسيداتيو ناشي از فعاليت باكتري‌هايي كه موجب مننژيت مي‌شوند قرار مي‌گيرند. در يك مطالعه به موش‌هايي كه به مننژيت دچار شده بودند، آنتي‌اكسيدان سوپراكسيد دسموتاز را تزريق نمودند و نشان داده شد كه اين موش‌ها قادر به محدود نمودن استرس اكسيداتيوي كه باعث آسيب به شنوايي مي‌شود، بودند.
همچنين ويتامين C مانع آسيب راديكال‌هاي آزاد به بدن مي‌شود و آزمايشات نشان دادهاند كه افراد دچار مننژيت باكتريايي سطح ويتامين C كمتري دارند.
ملاتونين نيز ماده مغذي ديگري است كه داراي اثرات تعديل ايمني در مقابل مننژيت ويروسي است. دانشمندان پيشنهاد نموده‌اند كه مصرف ملاتونين حتي موجب حفظ بدن در مقابل عفونت مي‌شود.
همچنين ويتامين‌هاي A، C و E و نيز منيزيم، كلسيم، روي و سلنيوم و سبزيجاتي مانند قارچ و سير با فعال كردن سيستم ايمني از ورود به عفونت به بدن جلوگيري مي‌نمايند.
3- جنسينگ: جنسينگ حاوي يك ايزوفلاون و فيتواستروژن مي‌باشد كه فعاليت آنزيم تيروزين كيناز را كه مستقيماً در التهاب ناشي از مننژيت و توانايي عبور باكتري به سد خوني- مغزي موثر مي‌باشد، مهار مي‌كند.
منبع: دنیای تغذیه ش 102
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر