نوشته : سالومه آرمين كارشناس ارشد علوم تغذيه انترن رژيم‌درماني (RD) دانشگاه رايرسون كانادا
هزاران سال پيش، ترب براي اولين بار در چين و سپس در مصر و يونان كشت شد. در يونان به‌دليل اهميت بسياري كه به اين سبزي داده مي‌شد، تزئيناتي از جنس طلا به شكل اين سبزي ساخته شده بود. در قرن 16 ميلادي ترب در انگلستان شناخته شد و مورد استفاده قرار گرفت و سپس در قرن 17 ميلادي در ماساچوست مورد كشت واقع شد.ترب از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است و از زمان‌هاي بسيار قديم براي درمان بسياري از بيماري‌ها به كار مي‌رفته است.
ترب جزء سبزيجات ريشه‌اي و از لحاظ ظاهر و بافت شبيه چغندر و شلغم است، اما داراي طعم متفاوتي مي‌باشد. ترب ريشه گياهي است كه جزء خانواده خردل دسته‌بندي مي‌شود و از خانواده Crucifere بوده و نام علمي آن Stiusl Rephnus مي‌باشد.
پنج نوع اصلي خانواده ترب عبارتند از تربچه قرمز، ترب سفيد، ترب سياه (زمستانه)، ترب كوهي (Daikons) و ترب سفيد ماموت كاليفرنيا.
طعم تند ترب مربوط به ماده‌اي است به نام سنوول (Senovol) و رنگ قرمز بنفش آن در اثر وجود ماده‌اي به نام مالوين كلرايد (Malvin Chloride) مي‌باشد. ترب كوهي كه در ايران به ترب سمناني معروف است از انواع سفيد بوده و شكل آن دراز است.
انواع تربچه، بومي ايران نبوده و از خارج از كشور وارد ايران شده است. فارسي ترب بر وزن كتب است، ولي در برخي از مناطق ايران آن را بر وزن سرب مي‌خوانند. ترب گياهي است يكساله كه ارتفاع ساقه آن تا يك متر مي‌رسد. برگ‌هاي آن پهن، ناصاف، كرك‌دار و با بريدگي‌هاي نامنظم مي‌باشد. گل‌هاي آن به رنگ سفيد، زرد روشن، آبي روشن و بنفش است كه در انتهاي شاخه ظاهر مي‌شود.
ترب سياه معمولاً در پاييز برداشت مي‌شود و تربچه كه به رنگ‌هاي مختلف قرمز و صورتي است، به شكل‌هاي دراز و گرد وجود دارد. 90 درصد وزن ترب را آب تشكيل مي‌دهد.
100 گرم ترب داراي 30 ميلي‌گرم كلسيم، 30 ميلي‌گرم فسفر، 330 ميلي‌گرم پتاسيم،
1 ميلي‌گرم آهن، 18 ميلي‌گرم سديم، 10 واحد بين‌المللي ويتامين A، 25 ميلي‌گرم ويتامين C،
03/0 ميلي‌گرم ويتامين B1، 03/0 ميلي‌گرم ويتامين B2 و 03/0 ميلي‌گرم نياسين است (پايگاه جامع اطلاع‌رساني ايران، 1389).
در يك سروينگ (يك‌دوم ليوان خرد‌شده، 58 گرم) ترب 10 كيلوكالري انرژي،
25 ميلي‌گرم سديم و2 گرم كربوهيدرات (1 گرم فيبر و 1 گرم مواد قندي) يافت مي‌شود. اين ميزان ترب، 15 درصد نياز روزانه ما به ويتامين C، 2 درصد نياز به كلسيم و 1 درصد نياز به آهن را تأمين مي‌كند (CDC، 2005).
خواص انواع ترب:
در ابتداي قرن بيستم اثر مفيد ترب براي معالجه بيماري‌هاي كليوي و تصفيه كليه، توسط پزشكان سنتي ايران شناخته شد.
ترب كوهي به دليل داشتن تركيبات گوگردي به عنوان ضدباكتري، ضد قارچ و ضد ويروس عمل مي‌كند و مانع از بروز عفونت‌هاي راه تنفسي و مجاري ادرار مي‌شود.
ترب سياه مانع بروز سنگ مثانه مي‌شود، به‌علاوه از انسداد مجاري تنفسي جلوگيري مي‌كند.
ترب به دفع سنگ‌هاي صفراوي كمك مي‌كند.
ترب از دسته مواد غذايي اشتهاآور مي‌باشد كه اين خاصيت به‌دليل دارا بودن ويتامين‌هاي گروه B است.
عصاره ريشه آن براي تسكين سرفه و بهبود اسهال مفيد است.
آنزيم‌هاي گياهي (دياستاز) موجود در آن به هضم كربوهيدرات‌ها در غذا كمك مي‌كنند و مصرف برگ ترب همراه غذا توصيه مي‌شود.
مخلوط عصاره ريشه، برگ، گل و تخم آن براي تسكين دردهاي روماتيسمي مفيد است.
ريشه و تخم ترب باعث نرم شدن سينه، ازدياد ترشح ادرار و تقويت معده مي‌شود.
محتواي فيبر محلول موجود در ترب به تنظيم حركات دستگاه گوارش كمك مي‌كند و مانع بروز سرطان كولون مي‌شود.
ترب باعث تقويت پياز مو مخصوصاً در محل‌هايي كه دچار ريزش شده است مي‌گردد.
جويدن برگ ترب به محكم كردن لثه‌ها كمك مي‌كند و بوي بد دهان را از بين مي‌برد.
ريشه ترب ايجاد نفخ مي‌كند، اما در مقابل تخم ترب سبب تحليل نفخ مي‌گردد.
محتواي قابل توجه ويتامين C در ترب، خصوصاً ترب سياه آن را منبع خوبي براي پيشگيري از كمبود اين ويتامين خصوصاً در افراد سيگاري كه نياز به اين ويتامين در آنها بالاست، مي‌سازد.
تهيه، نگهدارے و آماده‌سازے:
به هنگام خريد به برگ‌هاي تربچه دقت كنيد كه سالم و تازه باشد. ترب، چه قرمز و چه سفيد، بايد داراي ريشه‌اي سفت و محكم با پوسته‌اي نرم و بدون چروكيدگي باشد. از خريد تربچه يا ترب‌هاي نرم و اسفنجي خودداري كنيد. ترب سياه، بايد محكم، سنگين و فاقد ترك‌خوردگي باشد. ترب كوهي معمولاً با شكل منظم، محكم و درخشندگي شفاف مي‌باشد.
اگر تمايل به نگهداري تربچه در يخچال داريد، برگ‌هاي آن را جدا كنيد و تربچه‌ها را در كيسه فريزر نگهداري نماييد. بيشتر انواع ترب به مدت 2 هفته در يخچال قابل نگهداري هستند. ترب سياه اگر به صورت خشك نگهداري شود (در كيسه داراي سوراخ‌هاي ريز كه رطوبت آن خارج شود)، براي ماه‌ها قابل نگهداري در يخچال است.
براي مصرف، سر و ته تربچه را با چاقو جدا كنيد و پوست آن را كاملاً بشوييد يا بتراشيد. علت اصلي طعم تند ترب پوست آن است، بنابراين افرادي كه به طعم تند آن عادت ندارند، مي‌توانند پوست آن (خصوصاً ترب سياه) را جدا كنند.
متداول‌ترين نحوه مصرف ترب، استفاده از آن در سالاد سبزيجات يا به عنوان چاشني است.
منبع: دنیای تغذیه ش 104
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر