نوشته : زهره كرباسچيان كارشناس ارشد تغذيه
گیاه بابونه (Chamomile) با نام علمیAnthemis L. گیاهی است کوچک، دارای بویی معطرکه در چمنزارها و اراضی شنی می‌روید. بابونه از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است و از تقويت‌كننده‌هاي تلخ به‌حساب مي‌آيد. جالينوس حكيم آن را براي درمان تب و لرزهاي نوبه‌اي به‌كار مي‌برد.برخی ترکیبات شیمیایی موثر در این گیاه شامل اسانس روغنی آنته‌مین (Anthemin)، روغن فراری به نام کامازولین، تانن، فیتواسترول، یورونیک اسید، موسیلاژ، اسید آمینه گلایسین، فلاوونوئیدهایی از قبیل آپی جنین، هیدروکسی و متوکسی کومارین، ویتامین‌ها و املاح معدنی می‌باشند.
ویتامین‌های موجود در بابونه عبارتند از: ویتامین A، تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2) و فولات(B9). آهن، پتاسیم، روی، منگنز، منیزیم و مس هم از جمله املاح معدنی این گیاه هستند.
وجود این ترکیبات مفید در بابونه، آن را به گیاهی ارزشمند مبدل ساخته است، به‌طوری که از دیرباز مصرف آن متداول بوده و امروزه نیز مطالعات زیادی در مورد آن صورت می‌گیرد. این گیاه اثرات ویژه‌ای بر افراد دیابتی دارد، بدان جهت که می‌تواند باعث کاهش قابل توجه قند خون (حدود 25 درصد) و همچنین بهبود کنترل نوسانات قند خون که علت عمده بروز عوارض دیابت از جمله مشکلات چشمی، کلیوی و عصبی است، شود. این گیاه سبب بهبود عملکرد دستگاه‌های مختلف بدن نیز می‌گردد.
تاثیر بابونه بر سیستم عصبی
بنابر نتایج مطالعات، بابونه اثر مهاری بر اختلالات اضطرابی و عصبی دارد. این گیاه حاوی ترکیباتی است که سبب آرامش می‌شوند. این ترکیبات بر همان بخش مغز که داروهای ضداضطراب اثر می‌گذارند، موثر می‌باشند. فلاوونوئیدی به نام آپی‌جنین، یکی از این ترکیبات ضداضطراب است که تاثیر آن بر گیرنده‌های مغز شبیه اثر داروهايی مانند Valium می‌باشد، ولی برخلاف آنها اعتیادآور نیست.
از طرف دیگر بابونه سبب افزایش اسیدآمینه گلایسین در بدن می‌شود. این اسید آمینه آرامبخش عضلات و اعصاب است، بنابراین به افرادی که از بی‌خوابی و یا مشکلات عصبی رنج می‌برند، توصیه می‌شود ده دقیقه قبل از خواب یک فنجان بابونه به صورت دمکرده مصرف نمایند، زیرا اثرات آرامبخشی ملایم آن سبب داشتن خوابي راحت می‌گردد.
این گیاه خاصیت شبه‌بنزودیازپینی دارد. بنزودیازپین‌ها داروهایی هستند که به‌طور گسترده برای درمان اضطراب و بی‌خوابی به‌کار می‌روند.
تاثیر بابونه بر سیستم گوارش
بابونه گیاهی است که اثر آن بر سیستم گوارش حائز اهمیت مي‌باشد و از آن به صورت جوشانده یا عرق جهت تقویت معده، تسکین دردهای گوارشی، ضدعفونی نمودن معده و از بین بردن التهاب معده استفاده می‌شود. این گیاه براي درمان زخم‌معده نیز مفيد است. مصرف بابونه همچنین باعث ترشح شیره گوارشی می‌گردد.
فلاوونويیدهای موجود در بابونه از طریق تاثیر بر متابولیسم اسفنگولیپیدها و سرامیدها، اثرات حفاظتی برای کبد دارند و از تخریب سلول‌های کبدی جلوگیری می‌کنند.
بابونه در بیماری‌های التهابی و عصبی روده، سبب کاهش نفخ شکم می‌گردد. این گیاه به عنوان داروی ضدآماس و ضداسپاسم، ممانعت‌كننده از تهوع و استفراغ است، در اسهال حاد مخصوصاً ویروسی دوره اسهال را کوتاه مي‌كند و باعث بهبود فلور میکروبی روده می‌گردد.
این گیاه حاوی مقادیر زیادی موسیلاژ (لعاب) است که جهت بهبود زخم و دردگلو مفید می‌باشد.
تاثیر بابونه
بر کلسترول خون
گیاه بابونه حاوی مقادیر زیادی از فیتواسترول‌هاست. فيتواســــــترول‌ها (استرول‌هاي گياهي) تركيباتي مشابه كلسترول هستند كه به‌طور طبيعي در گياهان وجود داشته، جذب پاييني دارند و با جذب كلسترول تداخل مي‌كنند. فيتواسترول‌ها در دهه اخير به عنوان عامل طبيعي كاهش‌دهنده كلسترول LDL خون شناخته شده‌اند، بنابراین گیاه بابونه می‌تواند اثر کاهش‌دهنده بر کلسترول خون داشته باشد و در نتیجه از بروز بیماری‌های قلبي- عروقي جلوگیری نماید.
اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی بابونه
امروزه در محیط اطراف ما اکسیدان‌ها به فراوانی وجود دارند که برای سلامتی بسیار مضر هستند، بنابراین باید با مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها، بدن را در مقابل این اکسیدان‌ها محافظت نمود.
بابونه به خاطر داشتن فلاوونويیدها خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد. این ترکیبات با احاطه کردن رادیکال‌های آزاد که سبب تخریب سلول‌ها می‌شوند، بدن را از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌ها حفظ می‌کنند.
از طرف دیگر فلاوونويیدها و روغن‌های گیاهی موجود در بابونه با مهار آزادسازی مواد التهاب‌زا در بدن، از بروز التهاب نیز جلوگیری می‌کنند.
تاثیر بابونه بر سیستم ایمنی
بابونه به خاطر داشتن هتروپلی‌ساکاریدها که سبب تحریک فعالیت دفاعی گلبول‌های سفیدخون می‌شوند، اثر تقویت‌کنندگی بر سیستم ایمنی دارد. مصرف منظم این گیاه سیستم دفاعی بدن را به‌طور طبیعی تقویت مي‌كند و در نتیجه مقاومت بدن را در مقابل ویروس‌ها از جمله ویروس سرماخوردگی و همچنین عفونت‌ها بالا می‌برد. بدین منظور نوشیدن 3 فنجان بابونه دمکرده در روز می‌تواند اثربخش باشد.
موارد منع مصرف بابونه
بابونه رقیق‌کننده خون (ضد انعقاد) می‌باشد که به دلیل وجود مقادیری از کومارین در این گیاه است. کومارین با سایر رقیق کننده‌های خون از جمله داروی وارفارین تداخل می‌نماید، بنابراین مصرف این گیاه در افرادی که داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند، باید با احتیاط صورت گیرد، زیرا این گیاه اثر این داروها را افزایش می‌دهد.
افرادی که دچار آلرژی هستند نیز باید این گیاه را با احتیاط استفاده نمایند.
استفاده از گل بابونه براي زنان باردار جايز نيست، زيرا ممكن است سبب سقط جنين در ماه‌های اول بارداری شود.
نکات مهم:
برگ بابونه حاوی مواد شیمیایی است که سبب کاهش دردهای قاعدگی می‌شود.
بابونه خاصيت ضدعفوني‌كنندگي دارد و باعث دفع سموم می‌شود.
این گیاه اثراتی در خردكردن سنگ‌هاي مثانه دارد.
از گل بابونه در دفع سنگ كليه استفاده مي‌شود. همچنين در عفونت‌های تنفسی منجر به کاهش التهاب مجاری تنفسی می‌گردد.
برگ بابونه زودهضم است و باعث زیاد شدن ادرار، عرق و افزایش شیر مادران می‌شود.
جمع بندي
بابونه خواص تغذيه‌اي مناسب و پيشگيري كننده از برخي بيماري‌ها دارد، ولي جايگزين تغذيه صحيح و يا استفاده از داروهاي مورد استفاده در بيماران نمي‌شود، لذا توصيه مي‌شود گاهاً مقداري از دمكرده اين گياه نوشيده شود.
منبع: دنیای تغذیه ش 107
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر