نوشته : شیوا طباطبایی کارشناس ارشد علوم بهداشتی در تغذیه
کورتیکواستروئیدها
و یا به اصطلاح کورتون‌ها داروهایی هستند که هورمون‌های مشابه آنها در بدن
انسان بطور طبیعی برای مقابله با استرس، جراحت و بیماری ترشح می‌شوند.
کورتیکواستروئیدها به میزان زیادی در افراد مبتلا به آسم، التهابات ریه،
بیماری‌های بافت همبند، بیماری‌های التهاب روده، پیوند اعضاء و بسیاری دیگر
از بیماری‌ها نظیر بیماری‌های اتوایمیون مصرف می‌شوند. مصرف طولانی مدت
این داروها همانند بسیاری داروهای دیگر عوارضی در بر دارد که در اینجا به
مهم‌ترین آنها و راهکارهایی برای پیشگیری از بروز آنها و یا تخفیف عوارض
ناشی از مصرف این داروها اشاره می‌شود.مراقب عوارض كورتون‌ها باشيد:
کورتون‌ها از دارو‌هاي پرمصرف در بين مردم هستند که مصرف آنها روز به روز در حال افزايش است. اين داروها در کنار مزاياي زياد و مؤثري که دارند، داراي عوارض جانبي متعددي نيز هستند که متأسفانه کمتر کسي به اين عوارض و معايب توجه مي‌کند. مصرف زياد و بيش از اندازه دارو‌هاي کورتون‌دار بر سيستم قلب و عروق بدن تأثير منفي گذاشته و سبب افزايش فشار خون مي‌شود. فشار خون بالا يکي از بيماري‌هاي زمينه‌اي است که خطر ابتلا به بسياري از بيماري‌ها و نارسايي‌هاي مزمن مانند بيماري‌هاي قلبي- عروقي، مغزي و کليوي را به شدت افزايش مي‌دهد. همچنین کورتون‌ها با اختلال در چربی‌های خون و افزایش قند خون احتمال بروز بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند. همچنین یکی از علل مهم بروز پوکی استخوان افزایش شیوع مصرف کورتون‌ها در بین مردم است. با توجه به عوارض ناشی از مصرف کورتون و مطالبی که در فوق ذکر گردید، با پیروی از یک رژیم غذایی مناسب و با رعایت نکات ذکر شده در اين مقاله می‌توان تا حد زیادی از عوارض نامطلوب مصرف کورتون پیشگیری نمود.
غذاهاي غني از پتاسيم بخوريد:
افزایش دفع پتاسیم از بدن و احتمال کمبود پتاسیم يكي از عوارض مصرف این نوع داروها است. در هنگام دریافت كم برخی انواع کورتون نظیر پردنیزون دفع پتاسیم نیز کم است، اما در دوزهای بالاتر میزان دفع افزایش می‌یابد، بطوریکه در صورت مصرف طولانی مدت این داروها احتمال کمبود پتاسیم وجود خواهد داشت. پتاسیم یکی از املاح ضروری برای بدن است که در تعادل آب بدن، کنترل اسیدیته خون و بافت‌ها، انتقال سیگنال‌های عصبی و در نتیجه عملکرد صحیح عضلات قلب و انقباض عضلات نقش مهمی دارد. از آنجا که پتاسیم در کنترل سیگنال‌های قلب و تنظیم ضربان قلب نقش دارد، در کمبود شدید پتاسیم امکان بروز آریتمی‌های قلبی وجود دارد، بنابراین بهتر است کسانی که به مدت طولانی کورتون مصرف می‌کنند، از مواد غذایی غنی از پتاسیم بیشتر استفاده کنند. پتاسیم عمدتاً به مقدار زیاد در میوه‌ها و سبزی‌ها خصوصاً موز، کیوی، آلو، گوجه فرنگی، سیب زمینی و براکلی و نیز در انواع گوشت قرمز، گوشت پرندگان و ماهی و همچنين در برخی انواع مغزها مانند پسته و بادام وجود دارد.
كلسيم كافي دريافت كنيد:
استئوپروز یکی از عوارض شایع مصرف استروئیدها است که شکستگی‌های ناشی از آن سالیانه سبب مرگ و میر بسیاری از افراد می‌شود. در این بیماری توده استخوانی کاهش می‌یابد و در افراد مبتلا، شکستگی‌های استخوانی بسیار شایع است. مصرف استروئیدها با مکانیسم‌های متفاوتی سبب بروز استئوپروز می‌شود که مهم‌ترین آنها کاهش جذب کلسیم از روده، افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار و جلوگیری از تولید استئوبلاست‌ها و تشکیل استخوان است. سلول‌های مغز استخوان سلول‌های تحت عنوان استئوبلاست و استئوکلاست تولید می‌کنند که در تشکیل سلول‌های استخوانی نقش دارند. سلول‌های استئوبلاست با جذب کلسیم سبب تشکیل استخوان می‌شوند، در حالیکه سلول‌های استئوکلاست کلسیم را از استخوان‌ها برداشت کرده وارد خون می‌کنند تا به مصرف دیگر سلول‌های بدن برسد و یا در واکنش‌های شیمیایی شرکت نماید، بنابراین سلول‌های استخوانی بطور مداوم در حال تغییر هستند و هر 10 سال یکبار بطور کامل عوض می‌شوند. با توجه به اینکه کورتیکواستروئیدها باعث کاهش جذب و افزایش دفع کلسیم می‌شوند، کمبود این عنصر در کسانی که از این داروها استفاده می‌کنند، رخ مي‌دهد و در نتیجه این افراد به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند. برخی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف مقادیر مناسب کلسیم و ویتامین D می‌تواند از بروز پوکی استخوان جلوگیری نماید، بنابراین کسانی که از این نوع داروها مصرف می‌کنند، باید از منابع غذایی سرشار از کلسیم نظیر شیر، ماست، پنیر و غذاهای غنی شده با کلسیم به مقدار کافی مصرف نمايند.
همراه غذا سبزي بخوريد:
یکی دیگر از عوارض مصرف این داروها افزایش قند خون خصوصاً در بیماران مبتلا به دیابت است. کورتیکواستروئیدها باعث مقاومت به انسولین در سلول‌های بدن می‌گردند. انسولین هورمونی است که از پانکراس ترشح می‌شود و برای سوخت و ساز قند توسط سلول‌ها ضروری است. در صورت کمبود انسولین قدرت برداشت قند خون یا همان گلوکز توسط سلول‌های بدن کم شده و بنابراین میزان گلوکز در خون بالا می‌رود. همچنین کورتیکواستروئیدها باعث می‌شوند که کبد به میزان بیشتری قند وارد جریان خون کند. در افرادی که پانکراس سالم دارند معمولاً با تولید بیشتر انسولین توسط پانکراس قند خون کنترل می‌شود، اما در افراد دیابتی کنترل قند خون مشکل‌تر خواهد شد. افرادی که مجبور به مصرف کورتیکواستروئیدها هستند، باید بطور منظم قند خون خود را کنترل نمایند. برای کنترل قند خون بهتر است از مصرف انواع قند‌های ساده نظیر شکلات و شیرینی، قند و شکر پرهیز شود. میوه‌های خشک، آبمیوه‌ها و انواع دسر نیز قند بالایی دارند و حتی مصرف زیاد میوه‌های تازه نیز می‌تواند منجر به بالا رفتن قند خون شود، اما مصرف سبزیجات می‌تواند در کاهش قند خون موثر باشد. سبزی‌ها حاوی فیبر هستند. فیبر‌ها کمک می‌کنند تا قند موجود در غذا کمتر و به آهستگی جذب شود، بنابراین مصرف سبزی همراه با غذا برای کنترل قند خون توصیه می‌شود.
از افزودن نمك به غذا بپرهيزيد:
یکی از عوارض مصرف کورتیکواستروئیدها افزایش فشار خون به علت احتباس آب و سدیم بر اثر مصرف این دسته از داروها است. به منظور جلوگیری و کنترل این مشکل بهتر است بیماران دریافت روزانه سدیم را محدود كرده و از افزودن نمک به غذا اجتناب نمایند. غذاهای فرآوری شده نظیر سوسیس و کالباس و برخی غذاهای آماده نظیر سوپ‌های آماده و سس‌ها معمولاً سدیم بالایی دارند و کسانی که از کورتون استفاده می‌کنند، در صورتی که مبتلا به فشار خون بالا هستند، باید از مصرف آنها اجتناب نمايند.
از يك رژيم غذايي سالم پيروي كنيد:
افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی- عروقی از دیگر عوارض مصرف این داروها است. کورتیکواستروئیدها باعث بروز اختلال در انواع لیپیدهای خون می‌شوند، به این ترتیب که میزان LDL و VLDL موجود در خون را افزایش می‌دهند که همین امر به مرور زمان می‌تواند سبب تشکیل پلاک‌های خونی شود. در عین حال همانطور که ذکر شد، این داروها میزان فشار خون را افزایش مي‌دهند و در کنترل قند خون نیز اختلال ایجاد می‌کنند، بنابراین به مرور زمان خطر بروز بیماری‌های قلبی با مصرف دوزهای بالا و طولانی مدت این داروها افزایش می‌یابد. به منظور جلوگیری از این مشکل بیماران باید از یک رژیم غذایی سالم پیروی كنند و با مصرف میزان کافی از سبزیجات، پرهیز از مصرف مواد قندی و کنترل قند خون و نیز کنترل فشار خون از بروز بیماری‌های قلبی پیشگیری نمایند.
منبع: دنیای تغذیه ش ۱۰۹
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر