نوشته : منيره دادخواه كارشناس ارشد تغذيه و رژيم‌درماني انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذايي كشور
سيستم
ايمني بدن ما با حفاظت از اندام‌هاي مختلف در پيشگيري و كنترل بسياري از
بيماري‌ها نقش مهمي را ايفا مي‌نمايد، ولي با اين حال گاهي اوقات به علل
ناشناخته به جاي سركوب عوامل بيماري‌زا به بافت‌هاي بدن حمله‌ور شده و خود
سبب ايجاد بيماري مي‌شود. اين دسته از بيماري‌ها اصطلاحاً به عنوان
بيماري‌هاي اتو‌ايميون يا خود‌ايمني شناخته مي‌شوند. آرتريت روماتوييد و لوپوس از اين دسته بيماري‌ها محسوب مي‌گردند.
علل لوپوس:
اينكه به چه علتي سيستم ايمني بر عليه سلول‌هاي بدن تحريك مي‌شود،
مسأله‌اي است كه هنوز مشخص نيست، شايد بروز برخي عفونت‌ها، مصرف پاره‌اي از
داروها و آنتي‌بيوتيك‌ها، استرس زياد و زمينه ژنتيكي از عوامل مستعدكننده
اين بيماري باشند. كما اينكه در تاييد اين گفته تحقيقات علمي نشان داده‌اند
كه خويشاوندان نزديك بيمار در مقايسه با ساير افراد10 برابر بيشتر مستعد ابتلا هستند. لوپوس بيشتر در زنان و در محدوده سني 13 تا 40 سالگي ديده مي‌شود.
اين بيماري نيز مثل ساير بيماري‌هاي خود ايمني گاهي اوقات شدت يافته و زماني خاموش مي‌گردد.
لوپوس چه بيماري است؟
در بيماري لوپوس سيستم ايمني با حمله به بافت‌هاي بدن موجب التهاب و آسيب آنها مي‌شود. از علائم اين بيماري مي‌توان به خستگي زياد، تورم و دردناك بودن مفاصل، بزرگي طحال و كبد، تب و ضعف، زخم‌هاي دهاني و بثورات پوستي كه گاهي اوقات به شكل پروانه‌اي روي گونه‌ها مشاهده مي‌شوند، اشاره كرد. البته آسيب‌هاي كليوي و مشكلات قلبي نيز از عوارض لوپوس مي‌باشند.
رژيم درماني در لوپوس:
در اين بيماري نيز مثل ساير موارد، رژيم غذايي بايد مطابق با نيازهاي تغذيه‌اي بيمار و تداخلات احتمالي داروها تنظيم گردد. در درجه اول توجه به ميزان انرژي دريافتي روزانه به جهت دستيابي به وزن مناسب و حفظ آن حائزاهميت است.
از آنجايي كه در اين دسته بيماران مشكلات قلبي و كليوي از بدترين عوارض جانبي هستند، توجه به ميزان دريافت مايعات، برخي از مواد معدني مثل سديم، پتاسيم، كلسيم و مقدار پروتئين و نوع چربي دريافتي روزانه مهم مي‌باشد.
كنترل و درمان لوپوس:
در كنترل و درمان لوپوس از داروهاي استروييدي براي كاهش درد، التهاب و سركوب سيستم ايمني بدن استفاده مي‌شود كه البته مصرف طولاني مدت اين دسته داروها خود عوارضي مثل احتباس آب و سديم در بدن، بالا رفتن قند خون، تخليه پتاسيم و كلسيم از بدن، افزايش وزن و پوكي استخوان را به همراه خواهد داشت.
در بسياري از بيماران مصرف داروهاي ضدالتهاب غير استروييدي مثل آسپرين و استامينوفن در كنار كنترل دريافت‌هاي غذايي، تا حدود زيادي در بهبود بيماري موثر مي‌باشد.
در اين افراد استفاده از كرم‌هاي ضدآفتاب براي محافظت از پوست در برابر پرتوهاي مضر خورشيد در طول روز ضروري است.
در برخي موارد نيز جهت رفع علائم پوستي و مفصلي در لوپوس از داروهاي ضد مالاريا كه تقريباً كم عارضه هستند، استفاده مي‌گردد.
توصيه مي‌شود كه اين دسته از بيماران جهت كنترل روند درمان، تحت نظر متخصص روماتولوژي قرار گيرند و هر چند وقت يكبار وضعيت كليه‌ها در آنها با انجام آزمايشات مربوطه بررسي گردد.
توصيه‌هاي تغذيه‌اي براي كنترل بيماري:
محدود كردن دريافت چربي‌هاي اشباع و كاهش مصرف بعضي از غيراشباع‌ها.
دريافت زياد اين دسته از چربي‌ها زمينه ساز بروز بيماري‌هاي قلبي بوده و در افزايش التهاب و درد تاثيرگذار است. بدين منظور بهتر است ميزان مصرف گوشت قرمز (به‌خصوص انواع پرچربي)، روغن حيواني، كره، خامه، لبنيات پرچرب و روغن نباتي جامد محدود گردد.
حتي از بين روغن‌هاي مايع گياهي برخي در تخفيف دادن ميزان درد و التهاب بهتر از ساير انواع هستند، به همين دليل در طبخ غذاها استفاده متعادل از روغن‌هايي مثل روغن زيتون و كانولا را جايگزين ساير انواع نمــاييد.
مصرف انواع Fast Food مانند سوسيس، كالباس و ساير فرآورده‌هاي گوشتي مشابه، علائم بيماري را تشديد مي‌نمايند.
ميزان دريافت پروتئين و سديم با توجه به وضعيت كاركرد كليه‌ها تعيين مي‌شود، با اين حال براي كمك به سلامت قلب و كليه‌ها، بهتر است دريافت نمك و غذاهاي شور محدود گردد.
برخي مواد غذايي مثل قارچ و حبوبات حاوي تركيباتي هستند كه در تشديد علائم بيماري موثرند.
مطالعات علمي نشان داده‌اند كه در اين بيماران سطح آنتي‌اكسيدان‌هاي پلاسما و ميزان دريافت رژيمي آنها پايين‌تر از ساير افراد است.
به اين منظور مصرف مناسب منابع غذايي اين تركيبات مثل ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه و غني از ويتامين C و بتاكاروتن (هويج، اسفناج، طالبي، زردآلو، مركبات و......) توصيه مي‌شود. بسياري از مغزها و دانه‌هاي روغني منبع خوبي از ويتامين E و حاوي سلنيوم هستند كه استفاده متعادل از انواع بي‌نمك آنها نيز به تامين اين دسته از آنتي‌اكسيدان‌ها كمك مي‌كند. استفاده از مغزها و دانه‌هاي روغني مثل پسته، گردو و تخمه كدو در برنامه غذايي روزانه به اين بيماران توصيه مي‌شود.
البته مي‌توان از مكمل‌هاي دارويي اين مواد مغذي نيز به مقدار مشخص، زير نظر پزشك متخصص استفاده كرد.
در برخي موارد جايگزين كردن مصرف ماهي (نه به شكل سرخ شده در روغن) به جاي گوشت قرمز و تخم‌مرغ در برنامه غذايي افراد مبتلا به لوپوس به تخفيف علائم بيماري كمك مي‌نمايد. در بين انواع ماهي، مصرف نوع ساردين، سالمون و ماهي تن اقيانوس كه ميزان چربي‌هاي امگا- 3 آنها بالاتر بوده ، بيشتر توصيه مي‌شود.
استفاده از مكمل دارويي اسيدهاي چرب امگا-3 نيز با نظر پزشك مي‌تواند در حفاظت از كليه‌ها، قلب و كاهش التهاب موثر باشد.
استفاده مرتب از برخي گياهان مثل دانه بزرك در برنامه غذايي روزانه به تامين درصدي از اسيدهاي چرب امگا- 3 كمك مي‌كند.
در پايان بايد افزود كه تامين آرامش، استراحت كافي و دور بودن از شرايط استرس‌زا براي كمك به روند درمان بيمار بسيار موثر مي‌باشد.
منبع: دنیای تغذیه ش ۱۰۸
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر