نوشته : مهندس مسيح انصاري
اصولا يكي از گروه‌هاي پرخطر در مقابل عدم رعايت ايمني غذا، مادران باردار و كودكان‌شان مي‌باشند، علاوه بر اين، گروه، سالمندان، خردسالان، افرادي كه سيستم ايمني بدن آنها ضعيف است و افرادي كه بيماري‌هاي خاص مانند سرطان، ايدز و... دارند، نيز در صورت عدم رعايت ايمني غذا، جزو گروه‌هاي پرخطر محسوب مي‌شوند. در اين نوشتار به مقوله ايمني غذا براي مادران و كودكان در حال تولد مي‌پردازيم.
ايمني غذا و رعايت توصيه‌هاي مربوط به آن براي خانم‌هاي باردار و رژيم غذايي آنان بايد هميشه مدنظر قرار گيرد؛ زيرا هر نوع بيماري در فرد باردار مي‌تواند براي جنين خطرساز باشد؛ به ويژه آنكه سيستم ايمني بدن مادر باردار بر روي سيستم ايمني فرزند اثرگذار است.
نكاتي در مورد ايمني غذا
- هرگز گوشت قرمز را كه به درستي پخته نشده مصرف نكنيد. اين حالت در همبرگرها، كباب‌هاي كوبيده و يا برگ قابل مشاهده است.
- هرگز مرغ و ماهي را كه به خوبي پخته نشده است، مصرف نكنيد. اين حالت به ويژه در جوجه‌كباب‌ها، ترشي ماهي و... مشاهده مي‌شود.
- از مصرف تخم‌مرغ خام جدا خودداري كنيد. سفيده و زرده تخم‌مرغ بايد سفت شده باشد.
- از مصرف غذاهايي كه حاوي تخم‌مرغ خام هستند پرهيز كنيد؛ مانند مايونز، بستني‌هاي خانگي و...
- از مصرف شير خام و يا غيرپاستوريزه بپرهيزيد. همچنين از مصرف غذاهايي كه حاوي شير خام و يا غيرپاستوريزه هستند، خودداري كنيد.
- مطمئن شويد غذاها كاملا پخته شده‌اند.
ليستريامونوسيتوژنز:
اين باكتري بيماريزا مي‌تواند عامل سقط جنين و يا بيماري در كودكان تازه متولد شده باشد. ليستريا در شير غيرپاستوريزه، پنيرهاي نرم و... ديده مي‌شود. سرما مي‌تواند اين باكتري را غيرفعال كند. در هنگام خريد به تاريخ انقضاي مواد غذايي توجه كنيد و آنهايي را كه تاريخ انقضاي‌شان پايان يافته است، خريداري نكنيد.
جيوه در ماهي:
غذاهاي دريايي مانند ماهي نقش مهمي در سلامتي زنان باردار دارند و رژيم غذايي آنان را متعادل مي‌كنند؛ زيرا غذاهاي دريايي، از جمله ماهي منبعي غني از پروتئين و ديگر مواد مغذي بوده و مقدار كمي چربي دارند. از طرفي، جيوه موجود در ماهي و مصرف مرتب آن مي‌تواند براي جنين و يا نوزاد تازه متولد شده مضر و خطرناك باشد. بنابراين، براي سلامتي قلب كودك خود به توصيه پزشك عمل كنيد. همچنين توصيه‌هاي زير را به كار ببنديد:
1- از خوردن ماهي‌هايي كه حاوي مقدار قابل توجهي جيوه هستند خودداري كنيد؛ مانند كوسه ماهي، اره ماهي و ماهي تن و بيشتر ماهي‌هايي مصرف كنيد كه جيوه كمتري دارند؛ مانند ماهي قزل آلا ، سالمون، ميگو و...
2- در هفته دو وعده ماهي مصرف كنيد (حدودا 12 اونس).
3- توجه داشته باشيد كه استيك‌هاي ماهي تن از ماهي‌هاي تن كنسرو شده، بيشتر جيوه دارند.
بررسي ايمني غذا:
- خريد كردن:
كنسروهايي را كه قوطي آنها فرو رفته، ضرب ديده، ترك خورده يا باد كرده است، خريداري نكنيد.
- سرد كردن:
در هنگام خريد، مواد غذايي سريع فاسد شدني را در آخرين مرحله خريداري كنيد و آن را به سرعت به منزل برده و در يخچال و يا فريزر قرار دهيد. براي اطمينان از دماي يخچال و فريزر از يك دماسنج استفاده كنيد. دماي يخچال بايد 4 درجه سانتي‌گراد يا كمتر و دماي فريزر 18ْ- سانتي‌گراد باشد. همچنين، غذاهاي كنسرو شده را در جاي خشك و خنك نگهداري و حداكثر تا يك سال مصرف كنيد.
هرگز غذاهاي كنسرو شده را در نزديكي اجاق قرار ندهيد و از گذاشتن آنها در زير سينك ظرفشويي و جاهايي كه داراي رطوبت هستند نيز خودداري كنيد.
- خروج از انجماد:
هيچگاه غذاهاي منجمد را در آشپزخانه و در دماي اتاق، از حالت انجماد خارج نكنيد؛ زيرا باكتري‌ها در دماي اتاق به سرعت رشد كرده و تكثير مي‌شوند. غذاهاي منجمد را قبل از پخت در يخچال، آب سرد و يا مايكروويو از انجماد خارج كنيد.
- آماده‌سازي غذا:
فضايي را كه در آنجا غذا را آماده‌سازي مي‌كنيد، تميز و پاكيزه نگه داريد؛ از جمله پيشخوان آشپزخانه و... همچنين دست‌ها و وسايل كار، از جمله تخته برش، چاقو و... را قبل و بعد از استفاده با آب گرم و صابون بشوييد. براي ضدعفوني كردن وسايل و ابزار مورد استفاده از محلول‌هاي تجاري ضدعفوني كه داراي دستورالعمل مي‌باشند، استفاده كنيد. در صورت عدم دسترسي به اين محلول‌ها، مي‌توانيد يك قاشق چايخوري پركلرين را با يك ليتر آب مخلوط و به عنوان محلول ضدعفوني استفاده نماييد.
- پخت كامل:
براي تشخيص پخت كامل مواد غذايي از يك ترمومتر (دماسنج) استفاده كنيد تا مطمئن شويد دماي داخل ماده غذايي به 160 درجه فارنهايت رسيده است؛ زيرا باكتري‌هاي بيماريزا در اين دما كشته مي‌شوند.
دماي مرغ كامل بايد به 180 درجه فارنهايت و سينه مرغ به 170 درجه فارنهايت برسد. تخم‌مرغ نيز تا حدي كه سفيده و زرده آن سفت شود، بايد بپزد.
- حفظ غذا:
هرگز غذاها را بيشتر از دو ساعت در دماي اتاق 25 درجه سانتي‌گراد نگهداري نكنيد. هنگام قرار دادن باقيمانده غذاها در يخچال، ابتدا آنها را به وعده‌هاي مصرفي مورد نظر تقسيم كرده و در ظروف هم حجم خود قرار دهيد تا به سرعت سرد شوند. همچنين، غذاهاي سرد را سرد و غذاهاي گرم را گرم نگهداري كنيد.
نگهداري ايمن شيشه شير نوزاد:
1- تميزي و پاكيزگي: شيشه‌ها، درب و پستانك آن را به خوبي بشوييد و قبل از استفاده پنج دقيقه در آب جوش قرار دهيد.
2- سرد كردن: شيشه‌هاي پر شده از شير مادر و يا غذاي آماده كودك را تا قبل از مصرف در يخچال نگه داريد.
3- گرم كردن: شيشه‌هاي شير را قبل از مصرف به مدت پنج دقيقه در آب داغ (نه آب جوش) قرار دهيد، به خوبي آن را تكان دهيد و دماي آن را تست كنيد (با ريختن چند قطره شير به پشت دست) تا قبل از استفاده كودك از دماي آن مطمئن شويد؛ زيرا شير داغ دهان كودك را مي‌سوزاند.
- مايكروويو: هرگز شيشه شير كودك را در مايكروويو قرار ندهيد.
نگهداري ايمن شير مادر:
- شير مادر را در يخچال و يا در فريزر در شيشه‌هاي استريل نگهداري كنيد.
- بر روي برچسب شيشه شير، نام كودك، تاريخ و زمان پمپ شدن شير مادر را بنويسيد.
- در صورت عدم استفاده از شير مادر، شيشه حاوي شير را فورا در يخچال قرار دهيد و حداكثر تا دو روز آن را استفاده كنيد. در صورت نگهداري در فريزر تا دو هفته مي‌توان از آن استفاده كرد.
- در صورت عدم استفاده مجدد از شير باقيمانده آن را فورا دور بريزيد؛ زيرا باكتري دهان كودك باعث آلودگي شير شده و به سرعت رشد و تكثير مي‌يابد.
- در صورت عدم استفاده از شير مادر پس از 48 ساعت و در صورت عدم استفاده از ساير شيرها پس از 24 ساعت آن را دور بريزيد.
- غذاي كودك و يا شير آماده شده‌اي را كه ظرف 48 ساعت استفاده نكرده‌ايد، دور بريزيد.
نگهداري ايمن ظرف غذاي كودك:
- غذايي را كه تاريخ انقضاي آن گذشته است، دور بريزيد.
- اگر گيره درپوش ظرف غذاي كودك به خوبي پمپ نشده (وقتي كه باز شده است) و يا كاملا مهر و موم نباشد، از آن استفاده نكنيد.
- حتي‌الامكان غذاي كودك را در مايكروويو گرم نكنيد؛ اما در صورت استفاده از اين وسيله، مقداري از غذا را در قاشق بريزيد و داخل مايكروويو به مدت 8 ثانيه حرارت دهيد؛ سپس آن را تكان داده و چند ثانيه صبر كنيد و مجددا تكان دهيد تا خنك شود. قبل از استفاده كودك نيز آن را امتحان كنيد و در صورت ولرم بودن غذا را به بچه بدهيد.
نگهداري ايمن غذاي كودك:
- غذاي كودك، شامل ميوه و يا سبزيجات صاف شده را به مدت دو تا سه روز در يخچال و شش تا هشت ماه در فريزر مي‌توان نگهداري كرد.
- تركيب گوشت و تخم‌مرغ صاف شده و يا گوشت و سبزيجات صاف شده را مي‌توان يك روز در يخچال و يا تا 2 ماه در فريزر نگهداري نمود.
- سوالي كه اغلب مادران مطرح مي‌كنند اين است كه آيا مي‌توانم باقيمانده غذاي كودكم را بخورم؟
كه بايد گفت، خير؛ زيرا سطح ظرف غذاي كودك كه مدتي مانده است ديگر پاكيزه نبوده و ممكن است حاوي باكتري‌هاي بيماريزا باشد. همچنين، باكتري دهان كودك غذا را آلوده مي‌كند و در چنين حالتي باكتري‌ها قبل از اينكه غذا را مصرف كنيد به سرعت رشد و تكثير مي‌يابند.
منبع: دنیای تغذیه ش 80
ايمني غذا و رعايت توصيه‌هاي مربوط به آن براي خانم‌هاي باردار و رژيم غذايي آنان بايد هميشه مدنظر قرار گيرد؛ زيرا هر نوع بيماري در فرد باردار مي‌تواند براي جنين خطرساز باشد؛ به ويژه آنكه سيستم ايمني بدن مادر باردار بر روي سيستم ايمني فرزند اثرگذار است.
نكاتي در مورد ايمني غذا
- هرگز گوشت قرمز را كه به درستي پخته نشده مصرف نكنيد. اين حالت در همبرگرها، كباب‌هاي كوبيده و يا برگ قابل مشاهده است.
- هرگز مرغ و ماهي را كه به خوبي پخته نشده است، مصرف نكنيد. اين حالت به ويژه در جوجه‌كباب‌ها، ترشي ماهي و... مشاهده مي‌شود.
- از مصرف تخم‌مرغ خام جدا خودداري كنيد. سفيده و زرده تخم‌مرغ بايد سفت شده باشد.
- از مصرف غذاهايي كه حاوي تخم‌مرغ خام هستند پرهيز كنيد؛ مانند مايونز، بستني‌هاي خانگي و...
- از مصرف شير خام و يا غيرپاستوريزه بپرهيزيد. همچنين از مصرف غذاهايي كه حاوي شير خام و يا غيرپاستوريزه هستند، خودداري كنيد.
- مطمئن شويد غذاها كاملا پخته شده‌اند.
ليستريامونوسيتوژنز:
اين باكتري بيماريزا مي‌تواند عامل سقط جنين و يا بيماري در كودكان تازه متولد شده باشد. ليستريا در شير غيرپاستوريزه، پنيرهاي نرم و... ديده مي‌شود. سرما مي‌تواند اين باكتري را غيرفعال كند. در هنگام خريد به تاريخ انقضاي مواد غذايي توجه كنيد و آنهايي را كه تاريخ انقضاي‌شان پايان يافته است، خريداري نكنيد.
جيوه در ماهي:
غذاهاي دريايي مانند ماهي نقش مهمي در سلامتي زنان باردار دارند و رژيم غذايي آنان را متعادل مي‌كنند؛ زيرا غذاهاي دريايي، از جمله ماهي منبعي غني از پروتئين و ديگر مواد مغذي بوده و مقدار كمي چربي دارند. از طرفي، جيوه موجود در ماهي و مصرف مرتب آن مي‌تواند براي جنين و يا نوزاد تازه متولد شده مضر و خطرناك باشد. بنابراين، براي سلامتي قلب كودك خود به توصيه پزشك عمل كنيد. همچنين توصيه‌هاي زير را به كار ببنديد:
1- از خوردن ماهي‌هايي كه حاوي مقدار قابل توجهي جيوه هستند خودداري كنيد؛ مانند كوسه ماهي، اره ماهي و ماهي تن و بيشتر ماهي‌هايي مصرف كنيد كه جيوه كمتري دارند؛ مانند ماهي قزل آلا ، سالمون، ميگو و...
2- در هفته دو وعده ماهي مصرف كنيد (حدودا 12 اونس).
3- توجه داشته باشيد كه استيك‌هاي ماهي تن از ماهي‌هاي تن كنسرو شده، بيشتر جيوه دارند.
بررسي ايمني غذا:
- خريد كردن:
كنسروهايي را كه قوطي آنها فرو رفته، ضرب ديده، ترك خورده يا باد كرده است، خريداري نكنيد.
- سرد كردن:
در هنگام خريد، مواد غذايي سريع فاسد شدني را در آخرين مرحله خريداري كنيد و آن را به سرعت به منزل برده و در يخچال و يا فريزر قرار دهيد. براي اطمينان از دماي يخچال و فريزر از يك دماسنج استفاده كنيد. دماي يخچال بايد 4 درجه سانتي‌گراد يا كمتر و دماي فريزر 18ْ- سانتي‌گراد باشد. همچنين، غذاهاي كنسرو شده را در جاي خشك و خنك نگهداري و حداكثر تا يك سال مصرف كنيد.
هرگز غذاهاي كنسرو شده را در نزديكي اجاق قرار ندهيد و از گذاشتن آنها در زير سينك ظرفشويي و جاهايي كه داراي رطوبت هستند نيز خودداري كنيد.
- خروج از انجماد:
هيچگاه غذاهاي منجمد را در آشپزخانه و در دماي اتاق، از حالت انجماد خارج نكنيد؛ زيرا باكتري‌ها در دماي اتاق به سرعت رشد كرده و تكثير مي‌شوند. غذاهاي منجمد را قبل از پخت در يخچال، آب سرد و يا مايكروويو از انجماد خارج كنيد.
- آماده‌سازي غذا:
فضايي را كه در آنجا غذا را آماده‌سازي مي‌كنيد، تميز و پاكيزه نگه داريد؛ از جمله پيشخوان آشپزخانه و... همچنين دست‌ها و وسايل كار، از جمله تخته برش، چاقو و... را قبل و بعد از استفاده با آب گرم و صابون بشوييد. براي ضدعفوني كردن وسايل و ابزار مورد استفاده از محلول‌هاي تجاري ضدعفوني كه داراي دستورالعمل مي‌باشند، استفاده كنيد. در صورت عدم دسترسي به اين محلول‌ها، مي‌توانيد يك قاشق چايخوري پركلرين را با يك ليتر آب مخلوط و به عنوان محلول ضدعفوني استفاده نماييد.
- پخت كامل:
براي تشخيص پخت كامل مواد غذايي از يك ترمومتر (دماسنج) استفاده كنيد تا مطمئن شويد دماي داخل ماده غذايي به 160 درجه فارنهايت رسيده است؛ زيرا باكتري‌هاي بيماريزا در اين دما كشته مي‌شوند.
دماي مرغ كامل بايد به 180 درجه فارنهايت و سينه مرغ به 170 درجه فارنهايت برسد. تخم‌مرغ نيز تا حدي كه سفيده و زرده آن سفت شود، بايد بپزد.
- حفظ غذا:
هرگز غذاها را بيشتر از دو ساعت در دماي اتاق 25 درجه سانتي‌گراد نگهداري نكنيد. هنگام قرار دادن باقيمانده غذاها در يخچال، ابتدا آنها را به وعده‌هاي مصرفي مورد نظر تقسيم كرده و در ظروف هم حجم خود قرار دهيد تا به سرعت سرد شوند. همچنين، غذاهاي سرد را سرد و غذاهاي گرم را گرم نگهداري كنيد.
نگهداري ايمن شيشه شير نوزاد:
1- تميزي و پاكيزگي: شيشه‌ها، درب و پستانك آن را به خوبي بشوييد و قبل از استفاده پنج دقيقه در آب جوش قرار دهيد.
2- سرد كردن: شيشه‌هاي پر شده از شير مادر و يا غذاي آماده كودك را تا قبل از مصرف در يخچال نگه داريد.
3- گرم كردن: شيشه‌هاي شير را قبل از مصرف به مدت پنج دقيقه در آب داغ (نه آب جوش) قرار دهيد، به خوبي آن را تكان دهيد و دماي آن را تست كنيد (با ريختن چند قطره شير به پشت دست) تا قبل از استفاده كودك از دماي آن مطمئن شويد؛ زيرا شير داغ دهان كودك را مي‌سوزاند.
- مايكروويو: هرگز شيشه شير كودك را در مايكروويو قرار ندهيد.
نگهداري ايمن شير مادر:
- شير مادر را در يخچال و يا در فريزر در شيشه‌هاي استريل نگهداري كنيد.
- بر روي برچسب شيشه شير، نام كودك، تاريخ و زمان پمپ شدن شير مادر را بنويسيد.
- در صورت عدم استفاده از شير مادر، شيشه حاوي شير را فورا در يخچال قرار دهيد و حداكثر تا دو روز آن را استفاده كنيد. در صورت نگهداري در فريزر تا دو هفته مي‌توان از آن استفاده كرد.
- در صورت عدم استفاده مجدد از شير باقيمانده آن را فورا دور بريزيد؛ زيرا باكتري دهان كودك باعث آلودگي شير شده و به سرعت رشد و تكثير مي‌يابد.
- در صورت عدم استفاده از شير مادر پس از 48 ساعت و در صورت عدم استفاده از ساير شيرها پس از 24 ساعت آن را دور بريزيد.
- غذاي كودك و يا شير آماده شده‌اي را كه ظرف 48 ساعت استفاده نكرده‌ايد، دور بريزيد.
نگهداري ايمن ظرف غذاي كودك:
- غذايي را كه تاريخ انقضاي آن گذشته است، دور بريزيد.
- اگر گيره درپوش ظرف غذاي كودك به خوبي پمپ نشده (وقتي كه باز شده است) و يا كاملا مهر و موم نباشد، از آن استفاده نكنيد.
- حتي‌الامكان غذاي كودك را در مايكروويو گرم نكنيد؛ اما در صورت استفاده از اين وسيله، مقداري از غذا را در قاشق بريزيد و داخل مايكروويو به مدت 8 ثانيه حرارت دهيد؛ سپس آن را تكان داده و چند ثانيه صبر كنيد و مجددا تكان دهيد تا خنك شود. قبل از استفاده كودك نيز آن را امتحان كنيد و در صورت ولرم بودن غذا را به بچه بدهيد.
نگهداري ايمن غذاي كودك:
- غذاي كودك، شامل ميوه و يا سبزيجات صاف شده را به مدت دو تا سه روز در يخچال و شش تا هشت ماه در فريزر مي‌توان نگهداري كرد.
- تركيب گوشت و تخم‌مرغ صاف شده و يا گوشت و سبزيجات صاف شده را مي‌توان يك روز در يخچال و يا تا 2 ماه در فريزر نگهداري نمود.
- سوالي كه اغلب مادران مطرح مي‌كنند اين است كه آيا مي‌توانم باقيمانده غذاي كودكم را بخورم؟
كه بايد گفت، خير؛ زيرا سطح ظرف غذاي كودك كه مدتي مانده است ديگر پاكيزه نبوده و ممكن است حاوي باكتري‌هاي بيماريزا باشد. همچنين، باكتري دهان كودك غذا را آلوده مي‌كند و در چنين حالتي باكتري‌ها قبل از اينكه غذا را مصرف كنيد به سرعت رشد و تكثير مي‌يابند.
منبع: دنیای تغذیه ش 80
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر