نوشته : دکتر صديقه نوبان موليبدن يك ماده مغذي ضروری برای بدن انسان و حیوانات است. بدن انسان سالم به بیش از 40 ماده مغذی مختلف برای تامین نیازهایش و برای حفظ سلامتی و تامین رشد و نمو و فعالیت‌های عادی خود نیاز دارد. یکی از این مواد مغذی مولیبدن است که در طبیعت بصورت ترکیبی وجود دارد. موليبدن معمولا در كبد، كليه، غده آدرنال و استخوان متمركز است.
مولیبدنیم به رنگ خاکستری متالیک و در بسیاری از خصوصیات شبیه کروم و تنگستن است و برای سخت و قوی کردن فولاد به کار می‌رود. این عنصر در سال 1778 توسط Carl Wilhelm Scheele دانشمند سوئدی کشف گردید. این عنصر قدرت اکسیداسیون بالا دارد.
ولفنیت و پاولیت سنگ معدن فرعی‌تر مولیبدن هستند.مولیبدن از معادن تنگستن و مس تولید می‌‌شود. این فلز از واکنش هیدروژن و تری اکسید مولیبدن یا مولیبدات آمونیوم به صورت پودری به دست می‌‌آید.
اين ماده مغذی بدلیل اینکه به سرعت به حالت اکسید درمی‌آید، بنابراین به عنوان ناقل الکترون در واکنش‌های اکسیداسیون و احیا عمل می‌‌کند. مولیبدن در محل فعال آنزیم بعنوان کوفاکتور غیرپروتئینی کوچکی که حاوی هسته پترین می‌‌باشد وجود دارد.
مولیبدن بصورت کوفاکتور برخی آنزیم‌ها فعالیت می‌‌کند و به همین دلیل در کمبود دریافت آن، مشکلات جدی برای عملکرد مناسب بدن حادث می‌‌شود. همچنین ترکیب مولیبدات گیرنده هورمون‌های استروئیدی را دربرابرغیرفعال سازی حفظ می‌‌کند.
موليبدن غذا به راحتي جذب و بيش از نيمي از آن در ادرار دفع مي‌شود. دريافت بيشتر موليبدن ممكن است در سوخت و ساز مس اختلال ايجاد كند. سطح طبيعي پلاسماي آن 8/0 ميكروگرم در ليتر می‌‌باشد.
نقش موليبدن در بدن:
موليبدن در ساختمان برخی از آنزيم‌های بدن كه در تشكيل اسيد اوريك و در جابه‌جايی ذخاير آهن از كبد نقش دارند، وجود دارد. همچنين موليبدن باعث نگهداری و ذخيره فلوئور بدن مي‌شود و بنابراين از فساد دندان جلوگيری مي‌كند.
به علاوه موليبدن نقش حفاظتي در برابر اثر شيميايي داروها داشته و در انتقال و ذخيره آهن در بافت‌ها، متابوليسم و شكست اسيدهای آمينه گوگرددار و نيز در تبديل سولفيت به سولفات نقش ايفا مي كند.
خطر كمبود:
استفاده از رژيم‌های غذايي حاوی مقادير بالای كربوهيدرات‌های تصفيه شده، چربي، روغن و فرآورده‌های گوشتی
قرار گرفتن در معرض تركيبات شيميايي و داروها
افزايش استرس و اكسيدان‌ها
اختلالات گوارشي كه سبب بروز اسهال و سوء جذب مي‌شوند (مثل بيماری كرون)
علائم كمبود موليبدن:
كاهش توليد اسيد اوريك و كاهش اثر حفاظتي آنتي‌اكسيدان‌ها
اختلال در متابوليسم اسيدهای آمينه گوگرددار كه بالقوه سمي هستند و مي‌توانند باعث بروز اختلال در سيستم عصبي مركزی (CNS) گردند.
افزايش حساسيت به سولفيت‌های موجود در محيط (آلودگي هوا) و در رژيم غذايي (سالاد، ميوه‌های خشك و خشكبار)
ريزش مو
خستگي
افزايش خطر بروز سرطان (به ويژه سرطان مری)
افزايش خطر توليد سنگ‌های كليوی (سنگ‌های گزانتين)
علائم ازدياد موليبدن:
به عنوان يكي از آنتاگونيست‌های مس عمل مي‌كند و ايجاد سندرمي شبيه نقرس مي‌كند. با مصرف زياد موليبدن در استخوان‌ها ناهنجاری بوجود مي‌آید. این ماده مغذی در صورتی که با منابع غذایی غنی از مس مصرف شود، می‌تواند با متابولیسم مولیبدن تداخل کند.
مقدار توصیه شده روزانه:
ميزان مصرف موليبدن بر اساس واحد ميكروگرم در روز به شرح زير است:
سن 6-0 ماهه: 30-15 ميكروگرم در روز
سن 12- 6 ماهه:40-20 ميكروگرم در روز
سن 3-1 ساله:50-25 ميكروگرم در روز
سن 6 -4 ساله: 70-30 ميكروگرم در روز
سن 10-7 ساله: 150-50 ميكروگرم در روز
جوانان و بزرگسالان250-75 ميكروگرم در روز
متوسط ميزان جذب موليبدن برای افراد بالغ در دامنه حدود 240-75 ميكروگرم در روز است كه اين دامنه در افراد با وزن‌های متفاوت مختلف است.
متابولیسم، جذب، انتقال، ذخیره و دفع:
مولیبدن موجود در غذاها به شکل کمپلکس‌های محلول قابل جذب است.
در انسان 88 تا 93 درصد مولیبدات آمونیوم از غذاهای مایع جذب می‌‌شود و از طریق معده و روده و به شکل مولیبدات جذب بدن می‌‌گردد. این ماده بطور سست با اریتروسیت‌ها و یا بطور اختصاصی با 2 آلفا ماکروگلوبولین باندشده و از طریق جریان خون منتقل می‌‌شود. بیشترین ذخیره این ماده معدنی در کبد می‌‌باشد. دفع آن نیز بصورت مولیبدات از کلیه‌ها است.
اختلالات و بيماری‌های ناشی از قرار گيری در معرض موليبدن:
اين اختلالات و بيماری‌ها شامل: زخم معده، اسهال، تشنج، نابينايي، لاغری، بيماری نازكي استخوان (استئوپروز) و در نهايت نارسايي قلبي مي‌باشد. موليبدن باعث كاهش رشد در پستانداران از جمله انسان مي‌شود.
منابـع غذایـی:
منابع غني از موليبدن شامل حبوبات، غلات، گوشت‌ها، جگر، قلوه، ماهي، مرغ، شير، ماست، پنير، مغزها، دانه‌های گياهي و سبزيجات پر برگ می‌‌باشند.
اين مقدار در غذاها به محتوای موليبدن در خاك وابسته است. موليبدن در بدن دارای جذب بسيار خوبي است، اما ميزان دسترسي آن تحت تاثير محتوای غذا متفاوت مي‌باشد.
تحقيقات نشان داده‌اند كه ميزان جذب موليبدن در سبزی‌های پُربرگ خيلي بيشتر از دانه‌های سويا است.
مسموميت:
مسموميت حاصل از موليبدن خيلي بيشتر از كمبود آن است. معمولا اين مسموميت در گله‌ای از حيواناتي ديده مي‌شود كه در مزرعه از خاك‌هايي تغذيه مي‌كنند كه حاوی موليبدن با غلظت بالا هستند. با مصرف 15-10 ميلي‌گرم در روز موليبدن انسان دچار بيماری حاد نقرس مي‌شود.
اثرات مولیبدنیم بر روی سلامتی:
بر مبنای آزمایشاتی که بر روی جانوران انجام شده، مولیبدنیم و ترکیباتش بسیار سمی هستند. در کارگرانی که در ایام کار در معرض مولیبدنیم- مس قرار دارند، شواهدی از اختلالات کبدی گزارش شده است. به علاوه، در کارگران کارخانه و ساکنین مناطقی از ارمنستان که میزان مولیبدنیم در آنجا بالا است، علائم نقرس مشاهده شده است. مهم‌ترین عارضه، درد زانو، دست‌ها، پاها، تغییر شکل مفاصل و اِدم مفاصل است.
منبع: دنیای تغذیه ش 115
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر