آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی نوعی بیماری التهابی تحلیل برنده و ناتوان کننده با ریشه خودایمنی است. در این بیماری غشای مفاصل به دلیل التهاب و تجمع مایع دچار تورم می‌شود. روماتیسم مفصلی در زنان شیوع بیشتری داشته و سن بروز آن بین 20 تا 45 سالگی است. علت اصلی بروز بیماری هنوز بدرستی معلوم نیست . شاید ژن‌ها در ایجاد آن نقش داشته باشند. گاهی بدنبال برخی عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی شدید بروز می‌کند، ولی در کل می توان گفت روماتیسم نوعی بیماری خودایمنی است که در اثر تحریک سیستم ایمنی برعلیه بافت‌های بدن ایجاد می‌شود. علائم در این بیماری به شکل درد‌های خفیف مفصلی تا حملات شدید متغیر بوده و به تدریج با پیشرفت بیماری سبب تخریب مفاصل، غضروف‌ها، تاندون‌ها و استخوان‌ها می‌گردد. بند انگشتان دست و مچ‌ها اولین مفاصلی هستند که درگیر می‌شوند و بدنبال آن در صورت عدم کنترل، درد و تورم به انگشتان پا و سایر مفاصل مثل آرنج، شانه، لگن و... نیز پیشرفت می‌کند. بیشترین شکایت افراد مبتلا مربوط به درد شدید، تورم و خشکی مفاصل همراه با محدودیت و ناتوانی در به حرکت درآوردن آنها می‌باشد.برای تشخیص بیماری از معاینات بالینی و آزمایشات مختلف استفاده می‌گردد، یکی از آنها اندازه گیری سطح نوعی پروتئین غیر طبیعی در خون به نام فاکتور روماتیسمی است.داروهاي كاهنده درد و كنترل كننده روماتيسم:
داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مثل ساليسیلات‌ها، ایبوپروفن، ایندومتاسین و...
انواع داروهای استروئیدی
برخی انواع آنتی بیوتیک
متوتروکسات
ترکیبات کلروکین
استفاده از هریک از این داروها با دسته‌ای از عوارض جانبی و تداخلات غذایی همراه است که در برنامه غذایی بیمار باید به آن توجه کرد. البته به یاد داشته باشید که برای کنترل بیماری باید طبق تجویز پزشک از داروها استفاده کرد و از قطع خودسرانه مصرف آنها اجتناب نمود.
تنظیم برنامه غذایی بیماران:
مقدار کل انرژی دریافتی روزانه باید متناسب با سن، جنس و سطح فعالیت بدنی بیمار باشد. با این کار از تغییرات غیر طبیعی وزن در آنها جلوگیری می‌گردد.
در این بیماران به دلایلی مثل نوع داروهای مصرفی میزان شکستن پروتئین‌ها در بدن افزایش می‌یابد. پس باید به مقدار و نوع پروتئین دریافتی توجه کرد. بهتر است پروتئین مورد نیاز با مصرف انواع ماهی، مرغ، لبنیات کم چربی و منابع گیاهی مثل حبوبات و مقدار متعادلی از مغزها و دانه‌ها تامین شود. در صورت تمایل به مصرف گوشت قرمز حتماً از انواع کاملاً بی‌چربی استفاده گردد.
دریافت بعضی از ترکیبات و اجزای غذایی در کاهش یا عود علائم بیماری موثر است.
در برخی افراد مبتلا، پیروی از یک رژیم غذایی گیاهی با محدود کردن دریافت گوشت قرمز و چربی‌های اشباع بعد از مدتی در تخفیف درد تاثیر می‌گذارد. همچنین مشاهده شده که مصرف غذاهای آلرژن یا حساسیت‌زا با افزایش درد و التهاب مفاصل رابطه دارد. به یاد داشته باشیم که رژیم‌های محدود از چربی به دلیل کاهش سطح ویتامین‌های E و A، سبب افزایش پراکسیداسیون چربی در بدن شده و به این طریق منجر به بدتر شدن درد و التهاب مفاصل در این بیماران می‌گردند.
به عبارتی به جای حذف چربی از رژیم غذایی، باید اصلاحاتی در نوع و مقدار مصرف آن صورت گیرد. برای این کار توصیه می‌گردد، دریافت منابع غذایی حاوی چربی اشباع مثل گوشت پرچربی، دنبه، روغن حیوانی، کره، خامه، سرشیر و لبنیات پرچربی محدود شده و به جای آن از مقدار متعادلی چربی‌های غیر اشباع مثل روغن زیتون، سویا،کانولا، مغزها و دانه‌های روغنی در برنامه غذایی بیماران استفاده شود. تغییر نوع روغن مصرفی در پخت غذا از انواعی که حاوی اسیدهای چرب امگا-6 هستند (مثل روغن آفتابگردان، ذرت و ...) به روغن‌هایی که دارای اسیدهای چرب امگا-3 می‌باشند. (مثل روغن کانولا، روغن بزرک و...) و یا حتی روغن زیتون در کاهش درد و التهاب موثر است.
خطر بروز مشکلات قلب و عروق در بیماران روماتیسمی به دلیل نوع داروهای مصرفی بالاتر است. اغلب داروهای معمول مصرفی با افزایش سطح قند خون، هموسیستئین خون و بالابردن فشار خون در ایجاد بیماری‌های قلبی موثر هستند. پس تغییر در الگوی مصرف چربی و کاهش مصرف نمک می‌تواند از این نظر نیز کمک کننده باشد.
فعاليت بدني:
فعالیت بدنی مناسب و استفاده از روش‌های کاردرمانی به عنوان بخشی از درمان توصیه می‌گردد. ورزش هوازی و حرکات کششی و قدرتی به کارکرد عضلات و تقویت آنها کمک کرده، تحلیل و ضعف آنها را به تعویق می‌اندازد.
سوء‌تغذيه:
درد شدید مفاصل گاهی اوقات سبب محدود شدن فعالیت‌های روزمره بیماران مثل خرید، آماده سازی و پخت غذا می‌گردد، این مسأله در کنار مصرف انواع دارو و تداخلات آنها با جذب پاره‌ای از مواد مغذی در بدن، خود منجر به سوء تغذیه در این بیماران می‌شود.
امگا- 3:
استفاده از منابع غذایی حاوی چربی امگا - 3 درکاهش التهاب و درد مفاصل مفيد است. این منابع غذایی شامل موارد زیر هستند:
انواع ماهی اقیانوس (ساردین، تن، سالمون و...).
دانه بزرک (تخم کتان)، شاهدانه، مغز گردو و تخمه کدو.
برخی روغن‌های گیاهی مثل روغن سویا، کانولا و ... .
در مواردی می‌توان زیر نظر پزشک از مکمل‌های دارویی امگا- 3 استفاده کرد. البته باید بدانیم که مصرف طولانی مدت این دسته از مکمل‌ها نیز بدون عارضه نیست. مشکلات گوارشی، طولانی شدن مدت خونریزی در جراحات، آلودگی با جیوه و ... از جمله عوارض آنها می‌باشند. استفاده روزانه از منابع غذایی حاوی ویتامین C مثل مرکبات، انواع توت، فلفل دلمه‌ای، گوجه‌فرنگی و سایر سبزی‌ها و میوه‌های تازه به این بیماران توصیه می‌گردد.
آنتي‌اكسيدان‌ها:
مطالعات نشان می‌دهند، دریافت مکمل برخی آنتی‌اکسیدان‌ها مثل ویتامین E و سلنیوم زیر نظر پزشک در کاهش درد تاثیر خواهد داشت.
چاي سبز:
نوشیدن 2 تا 3 فنجان چای سبز در روز به تسکین درد مفاصل کمک می‌کند.
ويتامين A:
تامین مقدار کافی ویتامین A و بتا- کاروتن با مصرف انواع میوه و سبزی‌های رنگی و سبز تیره مثل هویج، کدو حلوایی، اسفناج، جعفری، زردآلو، طالبی، انبه و ... در این بیماران ضروری است.
منابع غذايي كلسيم:
این بیماران به دلیل مصرف برخی داروها مثل داروهای استروئیدی، بیشتر با خطر بروز پوکی استخوان مواجه هستند، استفاده روزانه از منابع غذایی حاوی کلسیم مثل شیر و لبنیات کم چربی، شیر و پنیر سویا، دانه کنجد، ارده و برخی سبزیجات مثل انواع کلم، توصیه می‌گردد. گاهی حتی مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D برای آنها ضروری است.
ويتامين‌هاي گروه B:
بیمارانی که از متوتروکسات برای درمان روماتیسم استفاده می‌کنند، باید از دریافت مقدار کافی ویتامین‌های گروه B مثل فولات، B6 و B12 مطمئن شوند. زیرا این دسته از داروها سبب کاهش سطح ویتامین‌های مذکور در خون خواهند شد.
غذاهاي تشديد كننده علائم:
مصرف برخی از غذاها مثل سوسیس، کالباس و سایر فرآورده‌های گوشتی آماده و همچنین شیر و ماست پرچربی، ذرت، جو و چاودار در دسته‌ای از بیماران با تشدید علائم بیماری همراه خواهد بود.
منبع: دنیای تغذیه ش 116
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر