نوشته : دكتر سيدمرتضي صفوي
كودكي 5/8 ماهه دارم كه فقط شير مادر مي‌خورد و غذاي كمكي نمي‌خورد. لطفاً مرا راهنمايي كنيد.
كودك براي استفاده از غذاي كمكي نيازمند آن است كه توانايي‌هاي جسمي لازم را كسب كند و در حقيقت بايد به سني برسد كه قادر باشد بنشيند و كنترل لازم را بر بدن خود داشته باشد. او بايد بتواند با جلو آوردن سر و حركات دهانش تمايل و علاقه‌مندي خود را به غذا خوردن، به والدين نشان دهد. در سن 5 تا 7 ماهگي، شيرخوار ياد مي‌گيرد مواد نيمه جامد را از قاشق دريافت كند و تا 8 ماهگي قادر خواهد بود با جلو آوردن سر و يا استفاده از هر دو لب خود با سرعت و كاملاً به خوبي غذا را از قاشق به دهان ببرد. حدود 6 ماهگي عمل جويدن به صورت حركات عمودي فك شروع مي‌شود.
در نتيجه كودك مي‌تواند با لثه‌هاي خود به غذاهايي كه غليظ‌تر از شير مادر هستند و يا داراي تكه‌هاي كوچك است فشار وارد كند. حركات عمودي فك و نشستن بدون نياز به حمايت، بلعيدن غذاهاي غليظ‌تر را آسان‌تر مي‌كند. حوالي 7 ماهگي، حركات جويدن كه شبيه حركات جويدن چرخشي بالغين است شروع مي‌شود و اين مهارت ظرف ماه‌هاي بعد افزايش مي‌يابد. حدود 8 ماهگي افزايش توان كودك در استفاده از زبان و از جمله حركات جانبي آن به وي قدرت مانور بيشتري مي‌دهد و در نتيجه در اين سن مي‌توان غذاهاي نرم شده را كه در آن تكه‌هاي كوچكي هم وجود داشته باشد به كودك داد. در 9 ماهگي، شيرخوار براي گرفتن قاشق تلاش مي‌كند كه نشانه ديگري از علاقه او به تغذيه خودش مي‌باشد. حوالي سن 10 ماهگي، كودك مي‌تواند غذاها را بجود و حدود 12 ماهگي مي‌تواند با گاز گرفتن غذاهاي جامد نرم و يا غذاهايي كه به راحتي خرد و حل مي‌شوند تكه‌هايي از آنها را بكند. براي مقابله با غذا نخوردن كودك والدين بايد تلاش كنند تا محيط غذا خوردن كودك، محيطي شاد و سرگرم كننده باشد، در صورتي كه روند رشد كودك مناسب است خانواده بايد اطمينان خاطر داشته باشند خطري فرزندشان را تهديد نمي‌كند تا با دلهره و اضطراب بي‌دليل، باعث تشديد بي‌اشتهايي در كودكشان نشوند. لازم است خانواده ميزان غذاي مورد نياز كودك و خلق و خوي او را در اين دوره سني، در نظر داشته باشند. در بيشتر موارد غذا نخوردن كودك دوره‌اي گذرا دارد و بايد از خانواده خواست تا آرامش خود را حفظ كنند.
براي تشويق كردن كودكان به غذا خوردن
كودك به دقت از عادات غذايي خانواده تقليد مي‌كند و اگر والدين از غذاي سالم استفاده نمي‌كنند، نبايد توقع داشته باشند كه فرزندشان غذاي سالم بخورد. همچنين اگر فردي از خانواده تحت رژيم غذايي خاصي باشد و از نظر برخي مواد غذايي نياز به محدوديت دارد يا مزه غذاي مفيدي را نمي‌پسندد، نبايد اين را در حضور كودك مطرح نمايد.
براي كم كردن حساسيت كودك نسبت به غذا او را در تهيه غذا دخالت دهيد، مانند پختن، مخلوط كردن مواد غذايي با يكديگر و ...
تا حد امكان ساعت صرف غذاي كودك همزمان با افراد خانواده باشد، زيرا كودك افراد خانواده را هنگام غذا خوردن مشاهده مي‌كند و اين عمل موجب تشويق كودك به غذا خوردن مي‌گردد.
براي تشويق كودك به غذا خوردن، از ظرف غذاي مخصوص كودكان استفاده كنيد.
در حضور كودك در مورد غذا خوردن او با ديگران صحبت نكنيد تا كودك احساس نكند با غذا خوردن شخصيت مهمي شده و مورد توجه جمع قرار مي‌گيرد.
براي خوردن غذا هيچ اصراري نكنيد غذا را روي ميز يا سر سفره در يك جاي مناسب گذاشته و پيشنهاد كنيد غذا را بخورد. در موقع غذا خوردن تلويزيون را خاموش و وسايل بازي او را جمع كنيد. همچنين براي مدت طول كشيدن غذا خوردن كودك حد و مرزي تعيين كنيد.
باقيمانده غذاي كودك را از سر سفره ببريد، بدون اينكه در مورد آن با ديگران بحث كنيد.
اجازه بدهيد كودك از راهي كه دوست دارد غذا بخورد، در هنگام غذا خوردن در كنار كودك نشسته و در مورد غذا صحبت كنيد و از او بپرسيد دوست دارد چه غذايي براي ناهار يا شام روز بعد درست كنيد و تا حد امكان هر وعده را با ماده غذايي مورد علاقه كودك شروع كنيد.
در هنگام غذا خوردن كودك به او ابراز محبت كنيد.
در مورد برنامه‌ريزي كودكان با كارشناس تغذيه در تماس باشيد، آنها شما را در انتخاب گروه مواد غذايي مورد نياز كودك راهنمايي خواهند كرد.
كودكتان را با هم سن و سال‌هاي خودش مقايسه نكنيد، چون روند رشد و ميزان اشتها، در كودكان مختلف متفاوت مي‌باشد.
تغذيه تكميلي
به‌طور كلي تغذيه تكميلي از پايان ماه ششم تولد شروع مي‌شود. نحوه شروع صحيح غذاي كمكي ضامن رشد مطلوب در كودك خواهد بود. مهم‌ترين نكته‌اي كه بايد در نظر گرفت نوع ماده غذايي (كه بايد متناسب با سن كودك باشد) و قوام لازم در غذا است. از آنجايي كه حجم معده كودك بسيار كوچك است، بايد از غذاهايي استفاده نمود كه در حجم كم، انرژي مورد نياز را برآورده نمايند. در غير اين صورت با وجود پر شدن معده و سيري كودك رشد او دچار افت خواهد شد. از 7 تا 8 ماهگي، اولين غذاي كودك فِرني آرد برنج است كه در روز اول از يك قاشق مرباخوري در يك وعده آغاز شده و كم‌كم در روزهاي آتي به دفعات به آن افزوده مي‌شود. اين غذا تا يك هفته تنها غذاي كمكي كودك خواهد بود. در هفته دوم علاوه بر فرني مي‌توان حريره بادام يا شير برنج را به غذاي كودك اضافه كرد كه شروع آن نيز مانند فرني از مقدار كم در يك دفعه در روز بوده و به تدريج به مقدار دفعات آن افزوده مي‌شود.
در هفته‌هاي بعد ماه هفتم و هشتم به غذاي كودك اضافه كنيد.
هفته اول – فرني آرد برنج
هفته دوم- شير برنج يا حريره بادام + فرني آرد برنج
هفته سوم- پوره سبزي (سيب‌زميني، هويج و نخود فرنگي) + غذاهاي قبلي
هفته چهارم- سوپ گوشت و سبزي + غذاهاي قبلي
هفته پنجم- زرده تخم‌مرغ آبپز سفت شده + غذاهاي قبلي
هفته ششم- سوپ داراي جوانه غلات و حبوبات + غذاهاي قبلي
هفته هفتم- آبميوه+ غذاهاي قبلي
هفته هشتم- غذاهاي سفت مثل نان+ غذاهاي قبلي
نكات مهم
در مورد پوره سبزي ابتدا با يك نوع سبزي مثل هويج شروع و پس از آن هر سه روز يك نوع سبزي ديگر اضافه كنيد.
در مورد زرده تخم‌مرغ پس از اينكه كاملاً سفت شد آن را از سفيده جدا كرده و روز اول به اندازه يك نخود در آب جوشيده يا شير مادر، نرم كنيد و سپس به كودك بدهيد. ظرف مدت 10 روز مقدار آن را به يك زرده كامل برسانيد.
در مورد سوپ بايد توجه داشت كه غلظت آن مناسب باشد، به طوري كه بسيار آبكي نباشد و براي تنوع بخشيدن به غذاي كودك هر چند روز يكبار مواد تشكيل دهنده آن را تغيير دهيد. جهت قوام آمدن سوپ مي‌توان از برنج، سيب‌زميني، آرد گندم يا برنج، رشته سوپ و ماكاروني استفاده كرد. بايد توجه داشت كه همه مواد سوپ مورد مصرف كودك قرار گيرد و بالاخره در ماه‌هاي نهم و دهم بايد علاوه بر شير مادر روزانه 4 يا 5 بار به كودك غذا داده شود. در اين دو ماه مي‌توان حبوبات را به سوپ اضافه كرد كه معمولاً از عدس و ماش كه هضم آسان‌تري دارند شروع مي‌شود. همچنين مي‌توان از جوانه عدس و ماش هم در سوپ استفاده كرد. اگر از ساير حبوبات استفاده مي‌شود بهتر است قبلاً در آب خيسانده و پوست آنها جدا شود تا ايجاد نفخ نكند. در ماه‌هاي نهم و دهم مي‌توان كودك را با غذاهايي كه خود مي‌تواند با دست بردارد و به دهان ببرد آشنا كرد مثل بيسكويت ساده، ماكاروني پخته، تكه‌هايي از سيب‌زميني يا هويج پخته.
گوشت ماهي نيز در صورتي كه تيغ‌هاي آن به خوبي گرفته شده باشد، مي‌تواند به تنوع غذايي كودك اضافه شود.
منبع: دنیای تغذی ش 117
كودك براي استفاده از غذاي كمكي نيازمند آن است كه توانايي‌هاي جسمي لازم را كسب كند و در حقيقت بايد به سني برسد كه قادر باشد بنشيند و كنترل لازم را بر بدن خود داشته باشد. او بايد بتواند با جلو آوردن سر و حركات دهانش تمايل و علاقه‌مندي خود را به غذا خوردن، به والدين نشان دهد. در سن 5 تا 7 ماهگي، شيرخوار ياد مي‌گيرد مواد نيمه جامد را از قاشق دريافت كند و تا 8 ماهگي قادر خواهد بود با جلو آوردن سر و يا استفاده از هر دو لب خود با سرعت و كاملاً به خوبي غذا را از قاشق به دهان ببرد. حدود 6 ماهگي عمل جويدن به صورت حركات عمودي فك شروع مي‌شود.
در نتيجه كودك مي‌تواند با لثه‌هاي خود به غذاهايي كه غليظ‌تر از شير مادر هستند و يا داراي تكه‌هاي كوچك است فشار وارد كند. حركات عمودي فك و نشستن بدون نياز به حمايت، بلعيدن غذاهاي غليظ‌تر را آسان‌تر مي‌كند. حوالي 7 ماهگي، حركات جويدن كه شبيه حركات جويدن چرخشي بالغين است شروع مي‌شود و اين مهارت ظرف ماه‌هاي بعد افزايش مي‌يابد. حدود 8 ماهگي افزايش توان كودك در استفاده از زبان و از جمله حركات جانبي آن به وي قدرت مانور بيشتري مي‌دهد و در نتيجه در اين سن مي‌توان غذاهاي نرم شده را كه در آن تكه‌هاي كوچكي هم وجود داشته باشد به كودك داد. در 9 ماهگي، شيرخوار براي گرفتن قاشق تلاش مي‌كند كه نشانه ديگري از علاقه او به تغذيه خودش مي‌باشد. حوالي سن 10 ماهگي، كودك مي‌تواند غذاها را بجود و حدود 12 ماهگي مي‌تواند با گاز گرفتن غذاهاي جامد نرم و يا غذاهايي كه به راحتي خرد و حل مي‌شوند تكه‌هايي از آنها را بكند. براي مقابله با غذا نخوردن كودك والدين بايد تلاش كنند تا محيط غذا خوردن كودك، محيطي شاد و سرگرم كننده باشد، در صورتي كه روند رشد كودك مناسب است خانواده بايد اطمينان خاطر داشته باشند خطري فرزندشان را تهديد نمي‌كند تا با دلهره و اضطراب بي‌دليل، باعث تشديد بي‌اشتهايي در كودكشان نشوند. لازم است خانواده ميزان غذاي مورد نياز كودك و خلق و خوي او را در اين دوره سني، در نظر داشته باشند. در بيشتر موارد غذا نخوردن كودك دوره‌اي گذرا دارد و بايد از خانواده خواست تا آرامش خود را حفظ كنند.
براي تشويق كردن كودكان به غذا خوردن
كودك به دقت از عادات غذايي خانواده تقليد مي‌كند و اگر والدين از غذاي سالم استفاده نمي‌كنند، نبايد توقع داشته باشند كه فرزندشان غذاي سالم بخورد. همچنين اگر فردي از خانواده تحت رژيم غذايي خاصي باشد و از نظر برخي مواد غذايي نياز به محدوديت دارد يا مزه غذاي مفيدي را نمي‌پسندد، نبايد اين را در حضور كودك مطرح نمايد.
براي كم كردن حساسيت كودك نسبت به غذا او را در تهيه غذا دخالت دهيد، مانند پختن، مخلوط كردن مواد غذايي با يكديگر و ...
تا حد امكان ساعت صرف غذاي كودك همزمان با افراد خانواده باشد، زيرا كودك افراد خانواده را هنگام غذا خوردن مشاهده مي‌كند و اين عمل موجب تشويق كودك به غذا خوردن مي‌گردد.
براي تشويق كودك به غذا خوردن، از ظرف غذاي مخصوص كودكان استفاده كنيد.
در حضور كودك در مورد غذا خوردن او با ديگران صحبت نكنيد تا كودك احساس نكند با غذا خوردن شخصيت مهمي شده و مورد توجه جمع قرار مي‌گيرد.
براي خوردن غذا هيچ اصراري نكنيد غذا را روي ميز يا سر سفره در يك جاي مناسب گذاشته و پيشنهاد كنيد غذا را بخورد. در موقع غذا خوردن تلويزيون را خاموش و وسايل بازي او را جمع كنيد. همچنين براي مدت طول كشيدن غذا خوردن كودك حد و مرزي تعيين كنيد.
باقيمانده غذاي كودك را از سر سفره ببريد، بدون اينكه در مورد آن با ديگران بحث كنيد.
اجازه بدهيد كودك از راهي كه دوست دارد غذا بخورد، در هنگام غذا خوردن در كنار كودك نشسته و در مورد غذا صحبت كنيد و از او بپرسيد دوست دارد چه غذايي براي ناهار يا شام روز بعد درست كنيد و تا حد امكان هر وعده را با ماده غذايي مورد علاقه كودك شروع كنيد.
در هنگام غذا خوردن كودك به او ابراز محبت كنيد.
در مورد برنامه‌ريزي كودكان با كارشناس تغذيه در تماس باشيد، آنها شما را در انتخاب گروه مواد غذايي مورد نياز كودك راهنمايي خواهند كرد.
كودكتان را با هم سن و سال‌هاي خودش مقايسه نكنيد، چون روند رشد و ميزان اشتها، در كودكان مختلف متفاوت مي‌باشد.
تغذيه تكميلي
به‌طور كلي تغذيه تكميلي از پايان ماه ششم تولد شروع مي‌شود. نحوه شروع صحيح غذاي كمكي ضامن رشد مطلوب در كودك خواهد بود. مهم‌ترين نكته‌اي كه بايد در نظر گرفت نوع ماده غذايي (كه بايد متناسب با سن كودك باشد) و قوام لازم در غذا است. از آنجايي كه حجم معده كودك بسيار كوچك است، بايد از غذاهايي استفاده نمود كه در حجم كم، انرژي مورد نياز را برآورده نمايند. در غير اين صورت با وجود پر شدن معده و سيري كودك رشد او دچار افت خواهد شد. از 7 تا 8 ماهگي، اولين غذاي كودك فِرني آرد برنج است كه در روز اول از يك قاشق مرباخوري در يك وعده آغاز شده و كم‌كم در روزهاي آتي به دفعات به آن افزوده مي‌شود. اين غذا تا يك هفته تنها غذاي كمكي كودك خواهد بود. در هفته دوم علاوه بر فرني مي‌توان حريره بادام يا شير برنج را به غذاي كودك اضافه كرد كه شروع آن نيز مانند فرني از مقدار كم در يك دفعه در روز بوده و به تدريج به مقدار دفعات آن افزوده مي‌شود.
در هفته‌هاي بعد ماه هفتم و هشتم به غذاي كودك اضافه كنيد.
هفته اول – فرني آرد برنج
هفته دوم- شير برنج يا حريره بادام + فرني آرد برنج
هفته سوم- پوره سبزي (سيب‌زميني، هويج و نخود فرنگي) + غذاهاي قبلي
هفته چهارم- سوپ گوشت و سبزي + غذاهاي قبلي
هفته پنجم- زرده تخم‌مرغ آبپز سفت شده + غذاهاي قبلي
هفته ششم- سوپ داراي جوانه غلات و حبوبات + غذاهاي قبلي
هفته هفتم- آبميوه+ غذاهاي قبلي
هفته هشتم- غذاهاي سفت مثل نان+ غذاهاي قبلي
نكات مهم
در مورد پوره سبزي ابتدا با يك نوع سبزي مثل هويج شروع و پس از آن هر سه روز يك نوع سبزي ديگر اضافه كنيد.
در مورد زرده تخم‌مرغ پس از اينكه كاملاً سفت شد آن را از سفيده جدا كرده و روز اول به اندازه يك نخود در آب جوشيده يا شير مادر، نرم كنيد و سپس به كودك بدهيد. ظرف مدت 10 روز مقدار آن را به يك زرده كامل برسانيد.
در مورد سوپ بايد توجه داشت كه غلظت آن مناسب باشد، به طوري كه بسيار آبكي نباشد و براي تنوع بخشيدن به غذاي كودك هر چند روز يكبار مواد تشكيل دهنده آن را تغيير دهيد. جهت قوام آمدن سوپ مي‌توان از برنج، سيب‌زميني، آرد گندم يا برنج، رشته سوپ و ماكاروني استفاده كرد. بايد توجه داشت كه همه مواد سوپ مورد مصرف كودك قرار گيرد و بالاخره در ماه‌هاي نهم و دهم بايد علاوه بر شير مادر روزانه 4 يا 5 بار به كودك غذا داده شود. در اين دو ماه مي‌توان حبوبات را به سوپ اضافه كرد كه معمولاً از عدس و ماش كه هضم آسان‌تري دارند شروع مي‌شود. همچنين مي‌توان از جوانه عدس و ماش هم در سوپ استفاده كرد. اگر از ساير حبوبات استفاده مي‌شود بهتر است قبلاً در آب خيسانده و پوست آنها جدا شود تا ايجاد نفخ نكند. در ماه‌هاي نهم و دهم مي‌توان كودك را با غذاهايي كه خود مي‌تواند با دست بردارد و به دهان ببرد آشنا كرد مثل بيسكويت ساده، ماكاروني پخته، تكه‌هايي از سيب‌زميني يا هويج پخته.
گوشت ماهي نيز در صورتي كه تيغ‌هاي آن به خوبي گرفته شده باشد، مي‌تواند به تنوع غذايي كودك اضافه شود.
منبع: دنیای تغذی ش 117
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر