نوشته : مرجان باژن كارشناس ارشد تغذيه، دانشكده علوم تغذيه وصنايع غذايي، دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي
رژيم غذايي متعادل نقش بسيار موثري در حفظ سلامت دستگاه‌هاي مختلف بدن، از جمله سلامت چشم، گوش، بيني، گلو و دهان دارد. حفظ سلامت اين اندام‌ها مستلزم رعايت رژيم غذايي متعادل و سرشار از ميوه‌ها، سبزي‌ها و مقادير محدود فرآورده‌هاي چرب يا شيرين است. عدم مصرف غذاهايي كه باعث واكنش‌هاي حساسيتي مي‌شوند، مي‌تواند مانع تحريك پوشش مخاطي بعضي از اعضاي بدن شود.
مواد غذايي مفيد:
انواع توت: اين ميوه‌ها حاوي ويتامين C بوده و مي‌توانند به كاهش فشار چشم، تحريك سيستم ايمني و كاهش آسيب ناشي از راديكال‌هاي آزاد كمك كنند؛ به همين دليل براي آب مرواريد، بالا بودن فشار چشم، عفونت‌هاي گوش و گلو مفيد هستند.
جگر: ويتامين A موجود در جگر موجب حفظ سلامتي مخاط دستگاه تنفس فوقاني و گوش داخلي مي‌شود.
ماهي‌هاي چرب: به دليل داشتن اسيدهاي چرب ضروري مي‌توانند در كاهش التهاب سينوس‌ها مفيد باشند.
شير مادر: شيرخواراني كه از شير مادر تغذيه مي‌كنند، به مراتب كمتر از ساير شيرخواران دچار عفونت گوش مياني مي‌شوند. شير مادر در پيشگيري از عفونت‌هاي گوش و مصرف بي‌رويه داروهاي آنتي بيوتيك مؤثر است.
مواد غذايي نامناسب:
قهوه، چاي و نوشابه‌هاي گازدار: نوشيدن مقادير بيش از حد قهوه، چاي و نوشابه‌هاي گازدار كه همگي داراي كافئين هستند، ممكن است باعث افزايش فشار چشم شود. افراد مبتلا به گلوكوم (آب سياه) يا كساني‌كه احتمال ابتلا به آن را دارند، بايد از مصرف اين نوشيدني‌ها خودداري كنند.
لبنيات: بسياري از افراد مبتلا به سينوزيت حساسيتي، به قند لاكتوز موجود در شير حساسيت دارند؛ در نتيجه بايد از مصرف شير و فرآورده‌هاي آن خودداري كنند. افرادي كه مبتلا به بيماري ارثي گالاكتوزمي هستند و نمي‌توانند قند لاكتوز را تحمل كنند نيز بايد از مصرف لبنيات خودداري نمايند، زيرا ممكن است گالاكتوز موجود در بدن آنها بيش از حد افزايش يافته و باعث آسيب چشم شود.
بيماري‌هاي گوش:
بيماري‌هاي گوش شامل عفونت گوش مياني (كه مي‌تواند باعث آسيب پرده گوش شود) و بيماري مني‌ير (Meniere)، يعني جمع شدن مايع در گوش داخلي، مي‌باشد. رژيم غذايي مي‌تواند در بروز اين دو بيماري نقش داشته باشد.
علائم بيماري‌هاي گوش:
علائم بيماري‌هاي گوش بستگي به شدت بيماري دارد. عفونت گوش مياني در بيشتر موارد باعث گوش درد و گاهي كاهش شنوايي و افزايش دماي بدن مي‌شود. بيماري مني‌ير به‌طور معمول باعث سرگيجه متناوب و پيش‌رونده، كري و احساس وزوز در گوش مي‌شود.
مواد غذايي مفيد:
ماهي‌هاي چرب، غذاهاي دريايي، تخم‌مرغ، شير، ماست و گوشت حاوي يد هستند كه كمبود خفيف تا متوسط آن با كاهش شنوايي ارتباط دارد. در كشور چين، شنوايي كودكاني كه در مناطق داراي كمبود يد زندگي مي‌كردند، با مصرف نمك‌هاي يد‌دار بهبود يافته است.
جگر، شير، تخم‌مرغ و ماهي‌هاي چرب حاوي ويتامين A مي‌باشند. حلزون گوش به طور معمول داراي مقدار زيادي ويتامين A است كه براي انجام فعاليت خود به آن نياز دارد. كمبود ويتامين A ممكن است با اختلالات گوش داخلي ارتباط داشته باشد.
هويج، كدو، فلفل، سبزي‌هاي داراي برگ سبز تيره، پرتقال و ميوه‌هاي زردرنگ مثل انبه و زردآلو حاوي بتاكاروتن هستند، كه در بدن به ويتامين A تبديل مي‌شود و مي‌تواند براي فعاليت گوش مفيد باشد.
ماهي‌هاي چرب، تخم‌مرغ، كره و مارگارين حاوي ويتامين D هستند. برخي پژوهش‌ها نشان داده‌اند كه ميزان ويتامين D در افراد مبتلا به اتواسكلروز كه نوعي بيماري گوش داخلي است و مي‌تواند باعث كري شود، بسيار كم بوده است.
گوشت قرمز، ماهي، سبزي‌هاي داراي برگ سبز تيره و غلات كامل حاوي آهن هستند. آهن ممكن است با شنوايي در‌ارتباط باشد.
غلات كامل، جوانه گندم، گوشت قرمز، مغزها و غذاهاي دريايي حاوي روي مي‌باشند. غلظت روي به‌طور معمول در نواحي حسي گوش داخلي زياد است. احساس وزوز در گوش ممكن است با سطح پايين روي در بدن مرتبط باشد.
مواد غذايي نامناسب:
مواد قندي: به نظر مي‌رسد غذاهاي شيرين باعث افزايش توليد انسولين و آزاد شدن آدرنالين و در نتيجه انقباض رگ‌هاي خوني شوند.
بررسي افراد مبتلا به بيماري مني‌ير نشان داده است، ميزان انسولين بسياري از آنها بالا بوده و پيروي از رژيم غذايي با كربوهيدرات كم و پروتئين زياد توانسته در كنترل و بهبود شنوايي بسياري از آنها مفيد واقع شود؛ لذا توصيه ميگردد افراد مبتلا به اختلالات گوش، مانند سندرم مني‌ير، مصرف غذاهاي قندي را كاهش داده و بيشتر از مواد نشاسته‌اي كه قند آن به آرامي جذب مي‌شود، استفاده نمايند.
تمشك، خرما، آلو و شيرين‌بيان حاوي موادي شبيه آسپرين به نام ساليسيلات هستند كه افراد مبتلا به وزوز گوش ممكن است به اين قبيل مواد غذايي حساس باشند.
سينوزيت
سينوس‌ها، حفره‌هاي كوچك پر از هوا در جمجمه مي‌باشند كه با غشا‌هاي ظريف متصل به غشا‌هاي داخلي بيني پوشيده شده‌اند. التهاب اين غشاها باعث بروز سينوزيت مي‌شود.
به سينوزيت‌هاي ناگهاني و موقتي، سينوزيت حاد گفته مي‌شود كه در بيشتر موارد پس از سرماخوردگي ايجاد ميگردد. تحريك طولاني‌مدت يا مزمن غشاء سينوس‌ها ممكن است در اثر دود سيگار و قرار گرفتن در معرض آلودگي هوا، گرده برخي گياهان و استشمام بعضي بوها به وجود آيد. سينوزيت‌هاي مزمن، تنفس را مشكل ساخته و ممكن است باعث ايجاد پوليپ در بيني شوند. واكنش‌هاي حساسيتي به بعضي غذاها نيز مي‌تواند موجب بروز سينوزيت شود.
مواد غذايي مفيد:
مصرف مقادير زياد از غذاهايي كه باعث تقويت سيستم ايمني مي‌شوند، براي مبتلايان به سينوزيت اهميت دارد. اگر فردي به بعضي از غذاها حساسيت داشته باشد، بايد آنها را از رژيم غذايي خود حذف كند.
ماهي، غذاهاي دريايي، گوشت، نان سبوس‌دار، غلات كامل، مغزها و دانه‌هاي روغني، حاوي روي هستند. اين ماده معدني براي عملكرد سيستم ايمني ضروري است. رژيم غذايي سرشار از روي مي‌تواند در مبارزه با عفونت‌هايي كه منجر به سينوزيت مي‌شوند، به بدن كمك كند.
توت‌فرنگي، كشمش سياه (مويز)، انبه، پرتقال، گريپ‌فروت و ساير مركبات، سيب‌زميني، نخود فرنگي، فلفل و سبزي‌هاي داراي برگ سبز تيره، مقادير مناسبي ويتامين C دارند. به نظر مي‌رسد اين ويتامين به سلول‌هاي دستگاه ايمني و تشكيل پادتن‌ها كمك كرده و همچنين با داشتن خواص ضد ويروسي و ضد باكتريايي مي‌تواند موجب كاهش التهاب و افزايش مصونيت شود.
كمبود ويتامين A مي‌تواند باعث تغييراتي در سلول‌هاي ديواره داخلي دستگاه تنفس و افزايش احتمال بروز عفونت گوش شود. هويج، اسفناج، كلم پيچ و كلم بروكسل داراي بتاكاروتن هستند كه در بدن به ويتامينA تبديل مي‌شود. ويتامين A طبيعي موجود در غذاهايي مانند جگر، شير، پنير، زرده تخم‌مرغ، هويج و برخي ماهي‌هاي چرب، براي مقابله با اين كمبود مفيد است.
دانه سويا، دانه كنجد، تخمه آفتابگردان، بادام زميني و شير سويا حاوي كلسيم هستند. اين غذاهاي غير لبني حاوي كلسيم به‌ويژه براي افرادي كه دچار سينوزيت بوده و به لبنيات حساسيت دارند مفيد است.
ماهي‌هاي چرب مانند ساردين، قزل‌آلا، كپور و كولي، مغزها و دانه‌هاي روغني (كنجد، تخمه كدو تنبل، تخمه آفتابگردان و ...) حاوي اسيدهاي چرب امگا3 هستند كه مي‌تواند التهاب مربوط به سينوزيت را كاهش دهد.
مواد غذايي نامناسب:
حساسيت‌هاي غذايي ممكن است علت زمينه‌اي بروز سينوزيت باشند. شير و لبنيات مي‌تواند در برخي افراد باعث سينوزيت آلرژيك شود كه در اين صورت بايد از رژيم غذايي حذف گردد.
منبع:دنیای تغذیه ش 86
مواد غذايي مفيد:
انواع توت: اين ميوه‌ها حاوي ويتامين C بوده و مي‌توانند به كاهش فشار چشم، تحريك سيستم ايمني و كاهش آسيب ناشي از راديكال‌هاي آزاد كمك كنند؛ به همين دليل براي آب مرواريد، بالا بودن فشار چشم، عفونت‌هاي گوش و گلو مفيد هستند.
جگر: ويتامين A موجود در جگر موجب حفظ سلامتي مخاط دستگاه تنفس فوقاني و گوش داخلي مي‌شود.
ماهي‌هاي چرب: به دليل داشتن اسيدهاي چرب ضروري مي‌توانند در كاهش التهاب سينوس‌ها مفيد باشند.
شير مادر: شيرخواراني كه از شير مادر تغذيه مي‌كنند، به مراتب كمتر از ساير شيرخواران دچار عفونت گوش مياني مي‌شوند. شير مادر در پيشگيري از عفونت‌هاي گوش و مصرف بي‌رويه داروهاي آنتي بيوتيك مؤثر است.
مواد غذايي نامناسب:
قهوه، چاي و نوشابه‌هاي گازدار: نوشيدن مقادير بيش از حد قهوه، چاي و نوشابه‌هاي گازدار كه همگي داراي كافئين هستند، ممكن است باعث افزايش فشار چشم شود. افراد مبتلا به گلوكوم (آب سياه) يا كساني‌كه احتمال ابتلا به آن را دارند، بايد از مصرف اين نوشيدني‌ها خودداري كنند.
لبنيات: بسياري از افراد مبتلا به سينوزيت حساسيتي، به قند لاكتوز موجود در شير حساسيت دارند؛ در نتيجه بايد از مصرف شير و فرآورده‌هاي آن خودداري كنند. افرادي كه مبتلا به بيماري ارثي گالاكتوزمي هستند و نمي‌توانند قند لاكتوز را تحمل كنند نيز بايد از مصرف لبنيات خودداري نمايند، زيرا ممكن است گالاكتوز موجود در بدن آنها بيش از حد افزايش يافته و باعث آسيب چشم شود.
بيماري‌هاي گوش:
بيماري‌هاي گوش شامل عفونت گوش مياني (كه مي‌تواند باعث آسيب پرده گوش شود) و بيماري مني‌ير (Meniere)، يعني جمع شدن مايع در گوش داخلي، مي‌باشد. رژيم غذايي مي‌تواند در بروز اين دو بيماري نقش داشته باشد.
علائم بيماري‌هاي گوش:
علائم بيماري‌هاي گوش بستگي به شدت بيماري دارد. عفونت گوش مياني در بيشتر موارد باعث گوش درد و گاهي كاهش شنوايي و افزايش دماي بدن مي‌شود. بيماري مني‌ير به‌طور معمول باعث سرگيجه متناوب و پيش‌رونده، كري و احساس وزوز در گوش مي‌شود.
مواد غذايي مفيد:
ماهي‌هاي چرب، غذاهاي دريايي، تخم‌مرغ، شير، ماست و گوشت حاوي يد هستند كه كمبود خفيف تا متوسط آن با كاهش شنوايي ارتباط دارد. در كشور چين، شنوايي كودكاني كه در مناطق داراي كمبود يد زندگي مي‌كردند، با مصرف نمك‌هاي يد‌دار بهبود يافته است.
جگر، شير، تخم‌مرغ و ماهي‌هاي چرب حاوي ويتامين A مي‌باشند. حلزون گوش به طور معمول داراي مقدار زيادي ويتامين A است كه براي انجام فعاليت خود به آن نياز دارد. كمبود ويتامين A ممكن است با اختلالات گوش داخلي ارتباط داشته باشد.
هويج، كدو، فلفل، سبزي‌هاي داراي برگ سبز تيره، پرتقال و ميوه‌هاي زردرنگ مثل انبه و زردآلو حاوي بتاكاروتن هستند، كه در بدن به ويتامين A تبديل مي‌شود و مي‌تواند براي فعاليت گوش مفيد باشد.
ماهي‌هاي چرب، تخم‌مرغ، كره و مارگارين حاوي ويتامين D هستند. برخي پژوهش‌ها نشان داده‌اند كه ميزان ويتامين D در افراد مبتلا به اتواسكلروز كه نوعي بيماري گوش داخلي است و مي‌تواند باعث كري شود، بسيار كم بوده است.
گوشت قرمز، ماهي، سبزي‌هاي داراي برگ سبز تيره و غلات كامل حاوي آهن هستند. آهن ممكن است با شنوايي در‌ارتباط باشد.
غلات كامل، جوانه گندم، گوشت قرمز، مغزها و غذاهاي دريايي حاوي روي مي‌باشند. غلظت روي به‌طور معمول در نواحي حسي گوش داخلي زياد است. احساس وزوز در گوش ممكن است با سطح پايين روي در بدن مرتبط باشد.
مواد غذايي نامناسب:
مواد قندي: به نظر مي‌رسد غذاهاي شيرين باعث افزايش توليد انسولين و آزاد شدن آدرنالين و در نتيجه انقباض رگ‌هاي خوني شوند.
بررسي افراد مبتلا به بيماري مني‌ير نشان داده است، ميزان انسولين بسياري از آنها بالا بوده و پيروي از رژيم غذايي با كربوهيدرات كم و پروتئين زياد توانسته در كنترل و بهبود شنوايي بسياري از آنها مفيد واقع شود؛ لذا توصيه ميگردد افراد مبتلا به اختلالات گوش، مانند سندرم مني‌ير، مصرف غذاهاي قندي را كاهش داده و بيشتر از مواد نشاسته‌اي كه قند آن به آرامي جذب مي‌شود، استفاده نمايند.
تمشك، خرما، آلو و شيرين‌بيان حاوي موادي شبيه آسپرين به نام ساليسيلات هستند كه افراد مبتلا به وزوز گوش ممكن است به اين قبيل مواد غذايي حساس باشند.
سينوزيت
سينوس‌ها، حفره‌هاي كوچك پر از هوا در جمجمه مي‌باشند كه با غشا‌هاي ظريف متصل به غشا‌هاي داخلي بيني پوشيده شده‌اند. التهاب اين غشاها باعث بروز سينوزيت مي‌شود.
به سينوزيت‌هاي ناگهاني و موقتي، سينوزيت حاد گفته مي‌شود كه در بيشتر موارد پس از سرماخوردگي ايجاد ميگردد. تحريك طولاني‌مدت يا مزمن غشاء سينوس‌ها ممكن است در اثر دود سيگار و قرار گرفتن در معرض آلودگي هوا، گرده برخي گياهان و استشمام بعضي بوها به وجود آيد. سينوزيت‌هاي مزمن، تنفس را مشكل ساخته و ممكن است باعث ايجاد پوليپ در بيني شوند. واكنش‌هاي حساسيتي به بعضي غذاها نيز مي‌تواند موجب بروز سينوزيت شود.
مواد غذايي مفيد:
مصرف مقادير زياد از غذاهايي كه باعث تقويت سيستم ايمني مي‌شوند، براي مبتلايان به سينوزيت اهميت دارد. اگر فردي به بعضي از غذاها حساسيت داشته باشد، بايد آنها را از رژيم غذايي خود حذف كند.
ماهي، غذاهاي دريايي، گوشت، نان سبوس‌دار، غلات كامل، مغزها و دانه‌هاي روغني، حاوي روي هستند. اين ماده معدني براي عملكرد سيستم ايمني ضروري است. رژيم غذايي سرشار از روي مي‌تواند در مبارزه با عفونت‌هايي كه منجر به سينوزيت مي‌شوند، به بدن كمك كند.
توت‌فرنگي، كشمش سياه (مويز)، انبه، پرتقال، گريپ‌فروت و ساير مركبات، سيب‌زميني، نخود فرنگي، فلفل و سبزي‌هاي داراي برگ سبز تيره، مقادير مناسبي ويتامين C دارند. به نظر مي‌رسد اين ويتامين به سلول‌هاي دستگاه ايمني و تشكيل پادتن‌ها كمك كرده و همچنين با داشتن خواص ضد ويروسي و ضد باكتريايي مي‌تواند موجب كاهش التهاب و افزايش مصونيت شود.
كمبود ويتامين A مي‌تواند باعث تغييراتي در سلول‌هاي ديواره داخلي دستگاه تنفس و افزايش احتمال بروز عفونت گوش شود. هويج، اسفناج، كلم پيچ و كلم بروكسل داراي بتاكاروتن هستند كه در بدن به ويتامينA تبديل مي‌شود. ويتامين A طبيعي موجود در غذاهايي مانند جگر، شير، پنير، زرده تخم‌مرغ، هويج و برخي ماهي‌هاي چرب، براي مقابله با اين كمبود مفيد است.
دانه سويا، دانه كنجد، تخمه آفتابگردان، بادام زميني و شير سويا حاوي كلسيم هستند. اين غذاهاي غير لبني حاوي كلسيم به‌ويژه براي افرادي كه دچار سينوزيت بوده و به لبنيات حساسيت دارند مفيد است.
ماهي‌هاي چرب مانند ساردين، قزل‌آلا، كپور و كولي، مغزها و دانه‌هاي روغني (كنجد، تخمه كدو تنبل، تخمه آفتابگردان و ...) حاوي اسيدهاي چرب امگا3 هستند كه مي‌تواند التهاب مربوط به سينوزيت را كاهش دهد.
مواد غذايي نامناسب:
حساسيت‌هاي غذايي ممكن است علت زمينه‌اي بروز سينوزيت باشند. شير و لبنيات مي‌تواند در برخي افراد باعث سينوزيت آلرژيك شود كه در اين صورت بايد از رژيم غذايي حذف گردد.
منبع:دنیای تغذیه ش 86
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر