نوشته : منيره دادخواه انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذايي كشور
نقص
لوله عصبي يكي از جد‌ي‌ترين مشكلات زمان تولد است . در اين ضايعه
استخوان‌هاي اطراف مغز و نخاع بطور كامل تشكيل نمي‌شوند . به عبارتي در
نوزادان مبتلا، استخوان‌هاي ستون مهره كه كارشان حفاظت از طناب نخاعي است،
بدرستي به هم جفت نشده و شكاف‌هايي را ايجاد مي‌كنند. اسپينا بيفيدا (Spina bifida)، شايع‌ترين شكل نقص لوله عصبي است كه در آن، به علت نارسايي در تكامل ستون مهره ، نوعي فلج اندامي ايجاد مي‌گردد كه بسته به نوع مي‌تواند در پاها و يا اعضايي مثل مثانه، روده و... بروز كند. افراد مبتلا بايد در تمام طول عمر تحت نظر پزشك قرار گيرند و در برخي موارد ، نوزاد بعد از تولد ، زنده نخواهد ماند.
در شرايط خفيف، نقص ايجاد شده، تنها به شكل نارسايي در اتصال يک يا چند قوس مهره‌ای در ناحيه کمری خاجی ستون مهره است، اغلب اهميت باليني ندارد و معمولاً با نوعي ناهنجاري در بخش پوستي پوشاننده آن، مثل فرورفتگي پوست ، وجود دسته‌اي مو ، توده چربي يا سينوس پوستي، مشخص مي‌گردد . اين نوع بيماري كه در آن نقص موجود از سطح پوست مشخص نمي‌باشد ، اسپينا بيفيداي مخفي ناميده مي شود .
در مقابل در اسپينا بيفيداي آشكار نقص بزرگي در پوشاندن اعصاب مشاهده مي‌گردد كه نه تنها قوس‌های مهره‌ای استخوانی را در گير می‌کنند، بلکه منجر به درگيری بافت‌های نرم وبخش پوشاننده آنها و اغلب پرده‌های مغزی مجاور نخاع نيز مي گردند ، به گونه‌اي که خود لوله عصبی نيز نمايان و باز می‌شود. اين نوع مهم از اسپينا بيفيدا ممکن است هر جائی از ستون مهره رخ دهد، ولی شايع‌ترين محل آن ناحيه سينه‌ای- کمری نخاع است و اكثراً با اختلالات جدی در عملکرد‌هاي عصبی همراه مي‌باشد .
نشانه‌های بيماری بازگو كننده شدت آن مي‌باشد و ممكن است بجز آثار پوستی مطلقاً هيچ نشانه ديگری مشاهده نگردد و يا در شكل پيشرفته ، با فلج كامل پاها و بي‌‌اختياری مدفوعی و ادراری همراه شود. در موارد متوسط تا شديد بيماری، پيشرفت و كار اندام‌های تحتانی كودك هيچگاه كاملاً طبيعی نخواهند بود و رشد جسمی كودك احتمالاً متوقف گشته و هنگام راه رفتن می‌لنگد. از هر ده كودك مبتلا به اين بيماری، نه نفر دچار تجمع آب در مغز (هيدرو سفالي) مي‌شوند .
عوامل خطرزا در ايجاد اسپينا بيفيدا :
مشكلات تغذيه‌اي بويژه رژيم هاي غذايي كه حاوي اسيد فوليك كافي نمي‌باشند ، مهم ترين عامل خطر در بروز اين نقص مادرزادي هستند . البته فاكتورهاي ديگري نيز مثل ژنتيك موثر مي‌باشند ، به عنوان مثال مردم برخي از مناطق، موارد بيشتري از بروز اين بيماري را گزارش كرد‌ه اند و يا زناني كه سابقه تولد نوزادي با نقص لوله عصبي را داشته‌اند ، بيشتر در معرض خطر مي‌باشند. زنان ديابتي و يا زناني كه از داروهاي مخصوص درمان حمله قلبي يا سكته مغزي استفاده مي‌كنند ، بيشتر در معرض خطر هستند . مصرف انواع داروهاي ضد بارداري نيز به علت اينكه سبب تخليه ذخاير اسيد فوليك بدن مي‌شوند ، مي‌توانند در ايجاد زمينه بروز اين بيماري موثر باشند .
در موارد بروز بيماري چه كاري مي‌توان انجام داد؟
نوزاد متولد شده با شكل شديد بيماري معمولاً تحت عمل جراحي قرار مي‌گيرد. طي اين عمل نخاع در ستون مهره جايگزين و سطح آن با پوست و ماهيچه پوشانده مي‌شود، ولي فلج اندام و مشكلات مثانه باقي مي‌ماند كه براي اين منظور بايد بيمار زير نظر متخصصان مربوطه باشد. براي درمان هيدروسفالي كه در درصد بالايي از اين نوزادان مشاهده مي گردد، از شانت زير پوستي استفاده شده كه توسط آن مايع تجمع يافته از مغز تخليه مي‌شود. كودكان مبتلا بايد به كمك فيزيوتراپي براي حركت دادن پاها و يا راه رفتن با عصا آماده شوند ، در اين شرايط، برخي كودكان به ويلچر نياز پيدا مي‌كنند .
نقش اسيد فوليك در پيشگيري از نقص لوله عصبي:
با توجه به اينكه براي اين بيماري درمان كاملي وجود ندارد ، پس پيشگيري از ايجاد آن از اهميت خاصي برخوردار است . مصرف مكمل اسيد فوليك و پيروي از رژيم‌هاي غذايي حاوي فولات در كاهش موارد بروز نقص لوله عصبي موثر مي‌باشد . اسيد فوليك يكي از ويتامين‌هاي گروه B است كه علاوه بر نقش اساسي كه در خون سازي دارد، براي روند طبيعي تقسيم سلولي و ساخت لوله عصبي در جنين بسيار ضروري است. توصيه مي‌گردد تمام زناني كه در سنين باروري هستند، بويژه اگر قصد بارداري دارند، از مواد غذايي حاوي اين ويتامين و مكمل‌هاي دارويي آن استفاده كنند. مكمل اسيد فوليك (زير نظر پزشك)، بايد از چند ماه قبل از بارداري، ماه‌هاي اول و ترجيحاً در تمام طول اين دوران دريافت گردد .
منابع غذايي اسيد فوليك :
جگر سياه، حبوبات ( عدس ، انواع لوبيا و نخود )، اسفناج، بروكلي، آب پرتقال تازه ، جوانه گندم، كاهو و ديگر سبزيجات تيره از منابع غني اين ويتامين محسوب مي‌شوند. در غذاهاي آماده و فرايند شده درصد قابل توجهي از اسيد فوليك از بين مي‌رود. براي دريافت كافي اين ويتامين در شرايط عادي بايد از رژيم غذايي مناسب كه داراي ميوه و انواع سبزيجات تازه مي‌باشد، استفاده كرد.
منبع: دنیای تغذیه ش۸۸
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر