نوشته : برليانت بزرگمهر محقق و مشاور تغذيه و رژيم درماني
يكي
از مواهب بزرگي كه براي هر انساني قابل اهميت و حياتي است داشتن
دندان‌هايي سالم، محكم و زيبا است. هر نوع اشكال و عارضه‌اي كه در دندانها
پيش آيد، موجب بروز اختلال در غذا خوردن مي‌شود و در نتيجه بر هضم و جذب
غذا تاثيرگذار خواهد بود. بسياري از بيماري‌ها و عوارض مهم و گاه غيرقابل
جبران، با اشكالات ساده دندانها شروع و به اختلالات جدي و ناراحت‌كننده
منجر مي‌شود، بنابراين ضروريست كه در سلامت و بهداشت اين عضو مهم، دقت كافي
مبذول داريم.
در اينجا بهتر است ابتدا مروري داشته باشيم بر اختلالاتي كه به علت خرابي و پوسيدگي دندانها در انسان بروز مي‌نمايند:
مسائل دنداني كه منجر به پوسيدگي و خرابي دندانها مي‌شود معمولا بسيار دردناك و ناراحت‌كننده است و شخص را به ستوه مي‌آورد و آرامش را از فرد سلب مي‌كند.
خرابي دندانها مانع جويدن كامل غذا مي‌شود، بنابراين غذاي مصرفي به خوبي جويده، خرد و ريز نشده و قادر نيست با آنزيم پتيالين بزاق به خوبي مخلوط و آماده هضم گردد. هنگامي كه موادغذايي كه آماده هضم نيستند وارد معده مي‌شوند، با سنگين كردن بار معده، موجب خستگي و ناراحتي آن مي‌شوند.
خوب نجويدن غذا و خرد و ريز نشدن كامل مواد خوراكي نهايتا در جذب مواد غذايي اختلال ايجاد مي‌كند و موجب مي‌شود كه قسمتي از غذاي مصرفي، بدون استفاده از بدن دفع گردد كه اين امر مي‌تواند باعث سوء تغذيه و عوارض ناشي از آن شود.
اختلالات دنداني چنانچه به طور كامل مداوا و ريشه‌كن نشوند، به عفونت لثه‌ها مي‌انجامند كه علاوه بر بوي بد دهان، ايجاد عوارض قلبي – عروقي و احتمالا اختلالات جدي ديگر در انسان مي‌نمايند كه گاه بسيار خطرناك و غيرقابل جبران است.
به اين ترتيب نتيجه‌گيري مي‌شود كه خرابي و مشكلات دنداني از اختلالات بسيار مهم و ناگوار است كه سلامت شخص را به طور جدي به خطر مي‌اندازد.
حال اين سوال پيش مي‌آيد كه به چه علت برخي از افراد، تا سنين بالا و حتي تا آخر عمر دندان‌هاي طبيعي خود را حفظ مي‌كنند و مي‌توانند در سنين كهولت نيز دندان‌هايي سالم و محكم داشته باشند، در حالي كه برخي ديگر، در عنفوان جواني دچار پوسيدگي و خرابي دندانها مي‌شوند و تقريبا در تمام عمر از مشكلات و مسائل دنداني رنج مي‌برند. براي پاسخ به اين سوال لازم است بدانيم چه عواملي در حفظ سلامت دندانها موثرند و كدام فاكتورها به استحكام دندانها لطمه مي‌زنند.
در ابتدا اشاره‌اي خواهيم داشت بر فاكتورهايي كه باعث ايجاد عارضه در دندانها مي‌شوند:
مصرف زياد كربوهيدرات‌ها (مواد قندي – نشاسته‌اي)، به خصوص مواد شيرين چسبنده مانند گز، سوهان، شكلات، قند و شكر و غيره، از عواملي است كه موجب پوسيدگي دندانها مي‌شود. كربوهيدرات‌ها در دهان تجزيه مي‌شوند و توليد اسيد لاكتيك مي‌نمايند كه اين اسيد باعث پوسيدگي و خرابي ميناي دندان مي‌گردد، بنابراين لازم است در اين ارتباط به دو نكته توجه شود:
1- در مصرف مواد شيرين كه حاوي مقدار زيادي قند و شكر هستند، افراط نشود، زيرا علاوه بر ايجاد پوسيدگي و فساد در دندانها، موجب چاقي، بالا رفتن فشارخون و افزايش برخي چربي‌هاي نامطلوب خون مي‌شود. اين موضوع در مورد مواد نشاسته‌اي هم صدق مي‌كند، زيرا با وجود آنكه مواد نشاسته‌اي حاوي ارزش تغذيه‌اي بالاتري نسبت به مواد قندي مي‌باشند، ولي افراط در مصرف آنها نيز مفيد نيست و مضرات فوق‌الذكر را در بردارد.
2- بلافاصله پس از مصرف كربوهيدرات‌ها بايد دندانها به خوبي شسته شوند تا باقيمانده مواد قندي يا نشاسته‌اي از دهان خارج شود و توليد فاكتورهاي مخرب دندان ننمايد.
عدم شستشوي دهان و دندانها پس از مصرف غذا از عوامل ديگر فساد و خرابي دندانها است، زيرا باقيمانده ذرات غذا در دهان و بخصوص لابلاي دندانها محيط مناسبي براي فعاليت ميكروب‌ها مي‌باشد و به سلامت دندانها و لثه‌ها لطمه مي‌زند.
تماس دندانها با مواد سخت و محكم و بخصوص شكستن مواد داراي پوسته سفت (مانند پسته، بادام با پوست، فندق و امثال آن) با دندانها، موجب ترك خوردن ميناي دندان و نفوذ ميكروب‌ها به قسمت‌هاي مياني و داخلي دندانها و ايجاد پوسيدگي و فساد در آن مي‌شود.
تاثير عوامل ارثي در سلامت دندانها به اثبات رسيده است. كساني كه والدين و فاميل درجه يك آنها دندان‌هاي سالم و با استحكام مناسب ندارند، معمولا خيلي زودتر و در سنين پايين‌تر، مبتلا به خرابي و پوسيدگي دندان مي‌شوند و دندان‌هاي خود را در سنين پايين از دست مي‌دهند، ولي توجه به اين نكته ضروري است كه با تغذيه مناسب و رعايت بهداشت دهان و دندانها مي‌توان عامل ارث را مهار و سلامت دندانها را تا سنين بالا حفظ نمود.
پس از اين مقدمه، بهتر است نگاهي داشته باشيم بر عواملي كه در حفظ سلامت دندانها موثرند و موجب استحكام و دوام بيشتر دندانها مي‌شوند:
تغذيه يكي از فاكتورهاي مهم در سلامت دندانها محسوب مي‌شود. تصور نكنيم كه تغذيه صرفا در دوران ميانسالي و كهولت (يعني دوراني كه سلامت دندانها در معرض آسيب قرار مي‌گيرد) قابل اهميت است، بلكه در تمام دوران زندگي، يعني از دوران جنيني تا پايان عمر، تغذيه در حفظ سلامت تمام ارگان‌ها از جمله سلامت و استحكام دندانها تاثير مهم دارد.
در اينجا لازم است مواد مغذي موثر در دوام و استحكام دندانها را به طور خلاصه مورد بررسي قرار دهيم:
پروتئين: اين ماده مغذي كه به صورت كلاژن جزء مواد آلي استخوان‌ها و دندانها محسوب مي‌شود، از فاكتورهايي است كه در استحكام دندانها تاثير دارد، زيرا رسوب مواد معدني در دندانها با ماده آلي دندان (يعني كلاژن) در ارتباط است و در صورت فقدان يا كمبود اين ماده آلي، مواد معدني قادر به رسوب كافي در دندانها نيستند.
كلسيم و فسفر: اين مواد معدني، كه به صورت رسوب فسفات كلسيم، مواد معدني دندانها را تشكيل مي‌دهند، چنانچه به مقدار كافي همراه غذا به بدن نرسند، قادر به رسوب كافي در دندانها نخواهند بود. در نتيجه دندانها استحكام و سلامت خود را از دست مي‌دهند. تغذيه مادر در دوران بارداري (يعني زماني كه جوانه‌هاي دنداني در جنين تشكيل مي‌شود)، در سلامت و استحكام دندان‌هاي فرد در آينده تاثير بسزايي دارد و چنانچه كلسيم، فسفر و ساير مواد مغذي لازم براي سلامت دندانها در غذاي مادر به مقدار كافي وجود نداشته باشد، موجب تشكيل دندان‌هايي سست، ناسالم و آسيب‌پذير در دوران كودكي و سپس در تمام طول عمر خواهد شد. همچنين تغذيه مادر در دوران شيردهي نيز در سلامت و استحكام دندان‌هاي كودك و سپس استحكام دندان‌هاي او در تمام دوران زندگي موثر خواهد بود.
فلوئور: فلوئور كه يك ماده معدني است، تاثير مهمي در استحكام دندانها دارد. امروزه اثرات مفيد فلوئور بر ميناي دندان كاملا شناخته شده است. فلوئور موجب افزايش مقاومت دندانها در برابر پوسيدگي و فساد مي‌شود. ضمنا اين ماده معدني به عنوان يك ماده ضدميكروبي در دهان عمل مي‌كند و مانع فعاليت ميكروب‌ها در جهت فساد و خرابي دندانها مي‌شود.
فلوئور، عمدتا در آب آشاميدني وجود دارد و از اين طريق به بدن انسان مي‌رسد. از منابع غني ديگر آن مي‌توان به ماهي و محصولات دريايي و نيز چاي اشاره نمود. در آب آشاميدني برخي مناطق، به مقدار كافي فلوئور وجود ندارد. در اين مناطق احتمال پوسيدگي و خرابي دندان، در افراد و حتي كودكان افزايش مي‌يابد.
بنابراين در چنين شرايطي افزودن فلوئور به آب توصيه مي‌شود، ضمنا استفاده از منابع دارويي آن و نيز شستشوي دندانها با خمير دندان حاوي فلوئور مفيد است. همچنين در اين مناطق استفاده از ماهي و محصولات دريايي در برنامه غذايي توصيه مي‌گردد.
ويتامين D: اين ويتامين به علت آنكه در جذب كلسيم از روده و نيز در رسوب كلسيم و فسفر در استخوان‌ها و دندانها موثر است، در سلامت و استحكام دندانها نقش بسزايي دارد. ويتامينD متاسفانه از طريق منابع غذايي هميشه نمي‌تواند نياز انسان را تامين كند، زيرا در تمام مواد خوراكي به مقدار كافي موجود نيست و بايد از طريق تابش مستقيم آفتاب به پوست، در بدن توليد شود.
كساني كه در معرض تابش مستقيم و بلامانع نور خورشيد قرار نمي‌گيرند، معمولاً نمي‌توانند ويتامين D كافي در بدنشان توليد نمايند، بنابراين كلسيفيكاسيون كافي در استخوان‌ها و دندان‌هايشان انجام نمي‌شود و در معرض اختلالات دنداني قرار خواهند گرفت.
خانم‌هايي كه بارداري‌هاي مكرر و شيردهي‌هاي طولاني دارند، چنانچه از برنامه غذايي كافي، متنوع و مناسب استفاده نكنند، سلامت لثه و بافت‌هاي نگهدارنده دندان‌هايشان دچار اختلال مي‌شود و در هر دوره بارداري و شيردهي؛ ممكن است يك يا چند دندان خود را از دست بدهند، اما مادراني كه در دوران بارداري و شيردهي از الگوي غذايي كافي و صحيح و بهداشت دهان و دندان پيروي مي‌نمايند، مي‌توانند دندان‌هايي سالم، محكم و بادوام داشته باشند.
ويتامين C: اين ويتامين در سلامت لثه‌ها و دندانها تاثير مهمي دارد، زيرا در تشكيل كلاژن (پروتئين موجود در بافت همبند) دخالت دارد و در سلامت و استحكام اين بافت موثر است. در كمبود ويتامين C، لثه‌ها شل، سست و آسيب‌پذير شده و با جزيي‌ترين تماس، حتي تماس دست يا مسواك زدن، دچار خونريزي مي‌شوند. همچنين به علت اختلال در بافت پيوندي (بافت همبند)، لثه‌ها عفونت‌پذير مي‌شوند و اتصال دندانها با لثه سست مي‌شود و لثه‌ها قادر به نگهداري دندانها نخواهند بود. در نتيجه افراد مبتلا به كمبود ويتامين C (كه عارضه شديد آن اسكوربوت ناميده مي‌شود)، معمولا دندان‌هاي سالم و محكمي ندارند و يك يا چند دندان خود را از دست مي‌دهند.
ويتامين C در منابع گياهي وجود دارد و مواد حيواني فاقد مقدار كافي از اين ويتامين هستند. منابع مهم اين ويتامين عبارتند از: سبزي‌هاي داراي برگ سبز و ساير سبزي‌ها مانند گوجه‌فرنگي، فلفل فرنگي و فلفل دلمه‌اي.
ضمنا سبزي‌هايي مانند پياز و كلم‌پيچ حاوي مقداري ويتامين C هستند كه اگر به مقدار كافي در برنامه غذايي روزانه گنجانده شوند، مي‌توانند قسمتي از نياز شخص را به اين ويتامين تامين كنند. برخي ميوه‌ها مانند مركبات، توت‌فرنگي و كيوي نيز از منابع خوب اين ويتامين هستند.
با توجه به نقش مهم و حياتي دندانها در حفظ سلامت انسان و نيز تاثير قابل اهميتي كه دندانها در زيبايي چهره فرد دارا هستند، لازم است به بهداشت و سلامت آنها توجه لازم و كافي مبذول گردد، لذا رعايت توصيه‌‌هاي زير به منظور داشتن دندان‌هايي سالم، محكم و بادوام ضروري است:
مادران باردار و شيرده جهت حفظ سلامت دندان‌هاي خود و كودكشان لازم است از برنامه غذايي صحيح، كافي و متنوع پيروي نمايند.
استفاده از مواد غذايي كه براي حفظ سلامت و استحكام دندانها مفيد است، در برنامه غذايي روزانه تمام افراد توصيه مي‌شود.
رعايت بهداشت دهان و دندان براي همه افراد از كودك تا سالمند ضروري است.
مراجعه هر 6 ماه يك بار به دندانپزشك جهت معاينه دندانها (در صورت شروع پوسيدگي و خرابي، ترميم آنها لازم است).
از شكستن مواد سفت و سخت با دندانها بايد جدا خودداري شود.
پس از مصرف غذا و نيز مواد شيرين، بايد دندانها را با مسواك و خمير دندان شستشو داد.
براي تامين ويتامين D كه در جذب كلسيم و فسفر و در نتيجه در سلامت و استحكام دندانها نقش مهمي دارد، لازم است افراد هر روز چند دقيقه در معرض تابش مستقيم اشعه نور خورشيد قرار گيرند. در صورت عدم دسترسي به نور مستقيم آفتاب و يا ساير اشكالات، بايد از منابع دارويي ويتامين D استفاده شود.
افرادي كه به طور ارثي دندان‌هاي محكم و بادوامي ندارند، بايد بيش از سايرين به حفظ سلامت دندان‌هاي خود توجه نمايند.
منبع: دنیای تغذیه ش ۸۸
در اينجا بهتر است ابتدا مروري داشته باشيم بر اختلالاتي كه به علت خرابي و پوسيدگي دندانها در انسان بروز مي‌نمايند:
مسائل دنداني كه منجر به پوسيدگي و خرابي دندانها مي‌شود معمولا بسيار دردناك و ناراحت‌كننده است و شخص را به ستوه مي‌آورد و آرامش را از فرد سلب مي‌كند.
خرابي دندانها مانع جويدن كامل غذا مي‌شود، بنابراين غذاي مصرفي به خوبي جويده، خرد و ريز نشده و قادر نيست با آنزيم پتيالين بزاق به خوبي مخلوط و آماده هضم گردد. هنگامي كه موادغذايي كه آماده هضم نيستند وارد معده مي‌شوند، با سنگين كردن بار معده، موجب خستگي و ناراحتي آن مي‌شوند.
خوب نجويدن غذا و خرد و ريز نشدن كامل مواد خوراكي نهايتا در جذب مواد غذايي اختلال ايجاد مي‌كند و موجب مي‌شود كه قسمتي از غذاي مصرفي، بدون استفاده از بدن دفع گردد كه اين امر مي‌تواند باعث سوء تغذيه و عوارض ناشي از آن شود.
اختلالات دنداني چنانچه به طور كامل مداوا و ريشه‌كن نشوند، به عفونت لثه‌ها مي‌انجامند كه علاوه بر بوي بد دهان، ايجاد عوارض قلبي – عروقي و احتمالا اختلالات جدي ديگر در انسان مي‌نمايند كه گاه بسيار خطرناك و غيرقابل جبران است.
به اين ترتيب نتيجه‌گيري مي‌شود كه خرابي و مشكلات دنداني از اختلالات بسيار مهم و ناگوار است كه سلامت شخص را به طور جدي به خطر مي‌اندازد.
حال اين سوال پيش مي‌آيد كه به چه علت برخي از افراد، تا سنين بالا و حتي تا آخر عمر دندان‌هاي طبيعي خود را حفظ مي‌كنند و مي‌توانند در سنين كهولت نيز دندان‌هايي سالم و محكم داشته باشند، در حالي كه برخي ديگر، در عنفوان جواني دچار پوسيدگي و خرابي دندانها مي‌شوند و تقريبا در تمام عمر از مشكلات و مسائل دنداني رنج مي‌برند. براي پاسخ به اين سوال لازم است بدانيم چه عواملي در حفظ سلامت دندانها موثرند و كدام فاكتورها به استحكام دندانها لطمه مي‌زنند.
در ابتدا اشاره‌اي خواهيم داشت بر فاكتورهايي كه باعث ايجاد عارضه در دندانها مي‌شوند:
مصرف زياد كربوهيدرات‌ها (مواد قندي – نشاسته‌اي)، به خصوص مواد شيرين چسبنده مانند گز، سوهان، شكلات، قند و شكر و غيره، از عواملي است كه موجب پوسيدگي دندانها مي‌شود. كربوهيدرات‌ها در دهان تجزيه مي‌شوند و توليد اسيد لاكتيك مي‌نمايند كه اين اسيد باعث پوسيدگي و خرابي ميناي دندان مي‌گردد، بنابراين لازم است در اين ارتباط به دو نكته توجه شود:
1- در مصرف مواد شيرين كه حاوي مقدار زيادي قند و شكر هستند، افراط نشود، زيرا علاوه بر ايجاد پوسيدگي و فساد در دندانها، موجب چاقي، بالا رفتن فشارخون و افزايش برخي چربي‌هاي نامطلوب خون مي‌شود. اين موضوع در مورد مواد نشاسته‌اي هم صدق مي‌كند، زيرا با وجود آنكه مواد نشاسته‌اي حاوي ارزش تغذيه‌اي بالاتري نسبت به مواد قندي مي‌باشند، ولي افراط در مصرف آنها نيز مفيد نيست و مضرات فوق‌الذكر را در بردارد.
2- بلافاصله پس از مصرف كربوهيدرات‌ها بايد دندانها به خوبي شسته شوند تا باقيمانده مواد قندي يا نشاسته‌اي از دهان خارج شود و توليد فاكتورهاي مخرب دندان ننمايد.
عدم شستشوي دهان و دندانها پس از مصرف غذا از عوامل ديگر فساد و خرابي دندانها است، زيرا باقيمانده ذرات غذا در دهان و بخصوص لابلاي دندانها محيط مناسبي براي فعاليت ميكروب‌ها مي‌باشد و به سلامت دندانها و لثه‌ها لطمه مي‌زند.
تماس دندانها با مواد سخت و محكم و بخصوص شكستن مواد داراي پوسته سفت (مانند پسته، بادام با پوست، فندق و امثال آن) با دندانها، موجب ترك خوردن ميناي دندان و نفوذ ميكروب‌ها به قسمت‌هاي مياني و داخلي دندانها و ايجاد پوسيدگي و فساد در آن مي‌شود.
تاثير عوامل ارثي در سلامت دندانها به اثبات رسيده است. كساني كه والدين و فاميل درجه يك آنها دندان‌هاي سالم و با استحكام مناسب ندارند، معمولا خيلي زودتر و در سنين پايين‌تر، مبتلا به خرابي و پوسيدگي دندان مي‌شوند و دندان‌هاي خود را در سنين پايين از دست مي‌دهند، ولي توجه به اين نكته ضروري است كه با تغذيه مناسب و رعايت بهداشت دهان و دندانها مي‌توان عامل ارث را مهار و سلامت دندانها را تا سنين بالا حفظ نمود.
پس از اين مقدمه، بهتر است نگاهي داشته باشيم بر عواملي كه در حفظ سلامت دندانها موثرند و موجب استحكام و دوام بيشتر دندانها مي‌شوند:
تغذيه يكي از فاكتورهاي مهم در سلامت دندانها محسوب مي‌شود. تصور نكنيم كه تغذيه صرفا در دوران ميانسالي و كهولت (يعني دوراني كه سلامت دندانها در معرض آسيب قرار مي‌گيرد) قابل اهميت است، بلكه در تمام دوران زندگي، يعني از دوران جنيني تا پايان عمر، تغذيه در حفظ سلامت تمام ارگان‌ها از جمله سلامت و استحكام دندانها تاثير مهم دارد.
در اينجا لازم است مواد مغذي موثر در دوام و استحكام دندانها را به طور خلاصه مورد بررسي قرار دهيم:
پروتئين: اين ماده مغذي كه به صورت كلاژن جزء مواد آلي استخوان‌ها و دندانها محسوب مي‌شود، از فاكتورهايي است كه در استحكام دندانها تاثير دارد، زيرا رسوب مواد معدني در دندانها با ماده آلي دندان (يعني كلاژن) در ارتباط است و در صورت فقدان يا كمبود اين ماده آلي، مواد معدني قادر به رسوب كافي در دندانها نيستند.
كلسيم و فسفر: اين مواد معدني، كه به صورت رسوب فسفات كلسيم، مواد معدني دندانها را تشكيل مي‌دهند، چنانچه به مقدار كافي همراه غذا به بدن نرسند، قادر به رسوب كافي در دندانها نخواهند بود. در نتيجه دندانها استحكام و سلامت خود را از دست مي‌دهند. تغذيه مادر در دوران بارداري (يعني زماني كه جوانه‌هاي دنداني در جنين تشكيل مي‌شود)، در سلامت و استحكام دندان‌هاي فرد در آينده تاثير بسزايي دارد و چنانچه كلسيم، فسفر و ساير مواد مغذي لازم براي سلامت دندانها در غذاي مادر به مقدار كافي وجود نداشته باشد، موجب تشكيل دندان‌هايي سست، ناسالم و آسيب‌پذير در دوران كودكي و سپس در تمام طول عمر خواهد شد. همچنين تغذيه مادر در دوران شيردهي نيز در سلامت و استحكام دندان‌هاي كودك و سپس استحكام دندان‌هاي او در تمام دوران زندگي موثر خواهد بود.
فلوئور: فلوئور كه يك ماده معدني است، تاثير مهمي در استحكام دندانها دارد. امروزه اثرات مفيد فلوئور بر ميناي دندان كاملا شناخته شده است. فلوئور موجب افزايش مقاومت دندانها در برابر پوسيدگي و فساد مي‌شود. ضمنا اين ماده معدني به عنوان يك ماده ضدميكروبي در دهان عمل مي‌كند و مانع فعاليت ميكروب‌ها در جهت فساد و خرابي دندانها مي‌شود.
فلوئور، عمدتا در آب آشاميدني وجود دارد و از اين طريق به بدن انسان مي‌رسد. از منابع غني ديگر آن مي‌توان به ماهي و محصولات دريايي و نيز چاي اشاره نمود. در آب آشاميدني برخي مناطق، به مقدار كافي فلوئور وجود ندارد. در اين مناطق احتمال پوسيدگي و خرابي دندان، در افراد و حتي كودكان افزايش مي‌يابد.
بنابراين در چنين شرايطي افزودن فلوئور به آب توصيه مي‌شود، ضمنا استفاده از منابع دارويي آن و نيز شستشوي دندانها با خمير دندان حاوي فلوئور مفيد است. همچنين در اين مناطق استفاده از ماهي و محصولات دريايي در برنامه غذايي توصيه مي‌گردد.
ويتامين D: اين ويتامين به علت آنكه در جذب كلسيم از روده و نيز در رسوب كلسيم و فسفر در استخوان‌ها و دندانها موثر است، در سلامت و استحكام دندانها نقش بسزايي دارد. ويتامينD متاسفانه از طريق منابع غذايي هميشه نمي‌تواند نياز انسان را تامين كند، زيرا در تمام مواد خوراكي به مقدار كافي موجود نيست و بايد از طريق تابش مستقيم آفتاب به پوست، در بدن توليد شود.
كساني كه در معرض تابش مستقيم و بلامانع نور خورشيد قرار نمي‌گيرند، معمولاً نمي‌توانند ويتامين D كافي در بدنشان توليد نمايند، بنابراين كلسيفيكاسيون كافي در استخوان‌ها و دندان‌هايشان انجام نمي‌شود و در معرض اختلالات دنداني قرار خواهند گرفت.
خانم‌هايي كه بارداري‌هاي مكرر و شيردهي‌هاي طولاني دارند، چنانچه از برنامه غذايي كافي، متنوع و مناسب استفاده نكنند، سلامت لثه و بافت‌هاي نگهدارنده دندان‌هايشان دچار اختلال مي‌شود و در هر دوره بارداري و شيردهي؛ ممكن است يك يا چند دندان خود را از دست بدهند، اما مادراني كه در دوران بارداري و شيردهي از الگوي غذايي كافي و صحيح و بهداشت دهان و دندان پيروي مي‌نمايند، مي‌توانند دندان‌هايي سالم، محكم و بادوام داشته باشند.
ويتامين C: اين ويتامين در سلامت لثه‌ها و دندانها تاثير مهمي دارد، زيرا در تشكيل كلاژن (پروتئين موجود در بافت همبند) دخالت دارد و در سلامت و استحكام اين بافت موثر است. در كمبود ويتامين C، لثه‌ها شل، سست و آسيب‌پذير شده و با جزيي‌ترين تماس، حتي تماس دست يا مسواك زدن، دچار خونريزي مي‌شوند. همچنين به علت اختلال در بافت پيوندي (بافت همبند)، لثه‌ها عفونت‌پذير مي‌شوند و اتصال دندانها با لثه سست مي‌شود و لثه‌ها قادر به نگهداري دندانها نخواهند بود. در نتيجه افراد مبتلا به كمبود ويتامين C (كه عارضه شديد آن اسكوربوت ناميده مي‌شود)، معمولا دندان‌هاي سالم و محكمي ندارند و يك يا چند دندان خود را از دست مي‌دهند.
ويتامين C در منابع گياهي وجود دارد و مواد حيواني فاقد مقدار كافي از اين ويتامين هستند. منابع مهم اين ويتامين عبارتند از: سبزي‌هاي داراي برگ سبز و ساير سبزي‌ها مانند گوجه‌فرنگي، فلفل فرنگي و فلفل دلمه‌اي.
ضمنا سبزي‌هايي مانند پياز و كلم‌پيچ حاوي مقداري ويتامين C هستند كه اگر به مقدار كافي در برنامه غذايي روزانه گنجانده شوند، مي‌توانند قسمتي از نياز شخص را به اين ويتامين تامين كنند. برخي ميوه‌ها مانند مركبات، توت‌فرنگي و كيوي نيز از منابع خوب اين ويتامين هستند.
با توجه به نقش مهم و حياتي دندانها در حفظ سلامت انسان و نيز تاثير قابل اهميتي كه دندانها در زيبايي چهره فرد دارا هستند، لازم است به بهداشت و سلامت آنها توجه لازم و كافي مبذول گردد، لذا رعايت توصيه‌‌هاي زير به منظور داشتن دندان‌هايي سالم، محكم و بادوام ضروري است:
مادران باردار و شيرده جهت حفظ سلامت دندان‌هاي خود و كودكشان لازم است از برنامه غذايي صحيح، كافي و متنوع پيروي نمايند.
استفاده از مواد غذايي كه براي حفظ سلامت و استحكام دندانها مفيد است، در برنامه غذايي روزانه تمام افراد توصيه مي‌شود.
رعايت بهداشت دهان و دندان براي همه افراد از كودك تا سالمند ضروري است.
مراجعه هر 6 ماه يك بار به دندانپزشك جهت معاينه دندانها (در صورت شروع پوسيدگي و خرابي، ترميم آنها لازم است).
از شكستن مواد سفت و سخت با دندانها بايد جدا خودداري شود.
پس از مصرف غذا و نيز مواد شيرين، بايد دندانها را با مسواك و خمير دندان شستشو داد.
براي تامين ويتامين D كه در جذب كلسيم و فسفر و در نتيجه در سلامت و استحكام دندانها نقش مهمي دارد، لازم است افراد هر روز چند دقيقه در معرض تابش مستقيم اشعه نور خورشيد قرار گيرند. در صورت عدم دسترسي به نور مستقيم آفتاب و يا ساير اشكالات، بايد از منابع دارويي ويتامين D استفاده شود.
افرادي كه به طور ارثي دندان‌هاي محكم و بادوامي ندارند، بايد بيش از سايرين به حفظ سلامت دندان‌هاي خود توجه نمايند.
منبع: دنیای تغذیه ش ۸۸
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر