نوشته : زير نظر: دكتر سلطانعلي محبوب استاد و قائم مقام موسسه آموزش عالي ربع رشيدي تبريز مهسا جليلي
مقدمهفوليكول موي انسان روي پوست سر قرار دارد كه روزانه تقريبا 35 ميلي‌‌متر كرك مو توليد مي‌كند. بدون توجه به اندازه آن، تنها حجم كوچكي از اين سلول‌ها در پايه فوليكول (ماتريكس)، بافت زايا توليد مي‌كنند. سپس پروتئين‌هاي كمپلكس بالاي فوليكول از آن منشاء مي‌گيرند. با رشد مو، داخل هر فوليكول مو، تقسيم سلولي ماتريكس و سنتز پروتئين‌هاي ساختماني مو ادامه مي‌يابد. گاهي به علل مختلف، رشد مو به كلي متوقف مي‌گردد. در اين دوره، بخش اعظمي از ريشه مو و سلول‌هاي باقيمانده فوليكول وارد مرحله نازايي مي‌شوند. با بهبود وضعيت تغذيه، دوره خواب سلول‌هاي مو كاهش مي‌يابد، ريشه مو بازسازي مي‌شود و مو دوباره رشد مي‌كند.
چرخه‌هاي رشد هر فوليكول شامل ايجاد و تخريب ساختار مو مي‌باشد. بعد از دوره استراحت، موي جديد از مواد خام ساخته مي‌شود و هر فوليكول مو وارد مرحله تكثير مي‌گردد كه بايد در اين فاصله زماني بسياري از نيازهاي متابوليك فوليكول مو تامين شود، و گرنه مو به رشد مطلوب خود نخواهد رسيد. اين بدان معني است كه درشت مغذي‌ها، ويتامين‌ها و مواد معدني خاص بايد به ميزان كافي براي رشد مو در اختيار بدن قرار گيرند.
پيري پوسته سر:
تغييرات قابل توجهي در مرحله پير شدن پوسته سر و فوليكول‌هاي مو رخ مي‌دهد. از آن جمله مي‌توان به فرايندهاي متابوليك در ساختار چربي زير پوسته سر و ميزان عروق تغذيه كننده فوليكول‌هاي مو اشاره كرد كه با افزايش سن از نوزادي تا سالمندي به تدريج كاهش مي‌يابد.
با افزايش سن، خط رويش‌موها به تدريج عقب رانده مي‌شود و موها نازك‌تر و خاكستري رنگ مي‌شوند. حتي در مردان جوان نيز ممكن است پيري موها به شكل طاسي سر همراه با سفيد شدن موها ظاهر گردد. اين تغييرات در نتيجه ارتباط هورمون‌هاي جنسي مردانه با مواد ژنتيكي فوليكول‌هاي موي سر مي‌باشد كه از فردي به فرد ديگر متفاوت است، اما به طور كلي در يك فرد سالمند، تعداد رگ‌هاي تغذيه كننده فوليكول‌ها كاهش مي‌يابد كه به شكل كاهش جريان خون به موها ظاهر مي‌شود. در نتيجه، مواد مغذي كمتري به ماتريكس فوليكول مو مي‌رسد و علائم پيري و سفيد شدن مو پديدار مي‌گردد. با تامين مواد مغذي شامل ويتامين‌ها، مواد معدني و اسيدهاي‌آمينه مي‌توانيم روند پيري و تخريب ساختار مو را به تاخير بيندازيم.
در قسمت اول، به نقش برخي ويتامين‌ها در پيشگيري از سفيدي مو مي‌پردازيم و در قسمت دوم به نقش مفيد برخي اسيدهاي آمينه و مواد معدني در سلامت مو خواهيم پرداخت:
مهم‌ترين ويتامين‌هاي موثر در رشد و نمو مو به شرح زير مي‌باشند:
1- ويتامين A:
ويتامين A، آنتي اكسيداني است كه به توليد ترشحات چربي بر پوسته سر كمك مي‌كند. منابع خوب اين ويتامين، روغن كبد ماهي، شير، پنير، گوشت، تخم‌مرغ، كلم بروكلي، اسفناج، كلم برگ، زردآلو، هلو و هويج مي‌باشد. دوز روزانه 5000 واحد ويتامين A توصيه مي‌شود، اما به خاطر داشته باشيد كه دريافت بيش از حد اين ويتامين، به ويژه بالاي 25 هزار واحد سمي است و موجب عوارض نامطلوب، مانند ريزش شديد مو و ساير عوارض سلامتي مي‌گردد.
2- ويتامين C:
ويتامين C آنتي‌اكسيداني است كه حفاظت از پوست و موي سالم را بهبود مي‌بخشد. منابع خوب اين ويتامين شامل مركبات، آناناس، گوجه فرنگي، كيوي، طالبي، فلفل دلمه‌اي، سيب زميني آبپز و سبزيجات با برگ تيره مي‌باشد. دوز توصيه شده روزانه 60 ميلي‌گرم مي‌باشد و مصرف مقدار بسيار بيشتر از آن عوارض جدي گوارشي و كليوي مانند سنگ كليه را به دنبال دارد.
3- ويتامينE:
آنتي اكسيدان شناخته شده‌اي است كه گردش خون در پوسته سر را بهبود مي‌بخشد. منابع مناسب ويتامين E عبارتند از: روغن جوانه گندم، دانه سويا، دانه‌هاي خام گياهي، آجيل، سبزيجات با برگ تيره و لوبياها. دوز توصيه شده روزانه 400 واحد مي‌باشد كه زياده‌روي در دريافت آن مي‌تواند منجر به افزايش فشار خون و كاهش قابليت انعقاد خون شود. افرادي كه تحت درمان با داروهاي ضد فشار خون يا ضد انعقاد خون هستند، بايد قبل از مصرف مكمل‌هاي غذايي با پزشك خود مشورت كنند.
4- ويتامين B3:
نياسين يا ويتامين B3، گردش خون پوسته سر را افزايش مي‌دهد. منابع آن شامل ماهي، مرغ، بوقلمون، گوشت قرمز و جوانه گندم مي‌باشد. دوز روزانه پيشنهادي، 15ميلي‌گرم است كه بيشتر از آن موجب گرگرفتگي، سرخي و برافروختگي مي‌شود كه در اثر رقيق سازي سلول‌هاي خوني رخ مي‌دهد.
5- ويتامين B5:
اسيد پانتوتنيك از كاهش موها و سفيد شدن آنها پيشگيري مي‌كند. از منابع غني آن مي‌توان به گوشت عضلات، زرده تخم مرغ و غلات با پوسته اشاره كرد.
6- ويتامين‌هاي B6 و B12:
ويتامين B6 از ريزش موها پيشگيري مي‌كند و توليد ملانين در فوليكول موها را افزايش مي‌دهد كه بدين ترتيب رنگ مو را حفظ مي‌نمايد. ويتامين B12 همراه با ويتامين B6، اثر مطلوبي بر حفظ موي سالم و شاداب دارد. منابع خوب ويتامين B6، عبارتند از: دانه‌ها، غلات، جگر، قلوه و گوشت‌هاي ديگر. منابع غذايي ويتامين B12 عمدتا غذاهاي حيواني مي‌باشند.
7- بيوتين
بيوتين توليد كراتين در مو را افزايش مي‌دهد و از رنگ پريدگي و شكنندگي مو جلوگيري مي‌نمايد. منابع بيوتين شامل غلات دانه كامل، زرده تخم مرغ، برنج، شير و مخمرها مي‌باشد.
8- اينوزيتول و كولين
اينوزيتول از سلامت فوليكول‌هاي مو حفاظت مي‌كند كه منابع مفيد آن عبارتند از: جگر، مركبات، مخمرها و غلات دانه كامل.
كولين در متيلاسيون تيامين و اسيد تياميديك حائز اهميت مي‌باشد كه اين مواد در ماتريكس فوليكول، نقش مهمي را بر عهده دارند. عدم وجود كولين در رژيم غذايي موجب عدم پيگمانتاسيون مو و رنگ پريدگي آن مي‌شود. از منابع مناسب كولين مي‌توان به جگر، سويا، كاهو، گل كلم، كلم پيچ و جو دو سر اشاره كرد.
9- اسيد فوليك
اسيد فوليك يا ويتامين B9 نقش مهمي در سنتز اسيدهاي نوكلئيك در فوليكول‌هاي مو دارد و سنتز پروتئين‌هاي مو در حضور آن انجام مي‌گيرد. در صورتي كه رژيم غذايي كمبود اسيد فوليك داشته باشد، علاوه بر علايم عصبي، ريزش مو افزايش مي‌يابد.
اثرات منفي كمبود اسيد فوليك در رژيم‌هاي غذايي با كمبود ويتامين C و آهن تشديد مي‌شود و موي فرد، رنگ پريده، زمخت و كوتاه مي‌گردد. منابع غني اسيد فوليك عبارتند از: اسفناج، كلم بروكلي، سيب زميني، غلات دانه كامل و حبوبات خشك.
منیع: دنیای تغذیه ش۸۷
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر