نوشته: دكتر رضا اماني دانشيار علوم تغذيه مهشيد نقاش‌پور
سرطان
پروستات دومين سرطان معمول در ميان مردان در جهان است. ايران با شيوع 1/5
از هر 100 نفر مرد در رديف كشورهاي با كمترين شيوع سرطان پروستات قرار
دارد. در ايران ميانگين سن ابتلا 5/13 ± 67 سال است كه مشابه با ديگر نقاط
جهان مي‌باشد. عوامل رژيم غذايي، نقش موثري بر سرطان پروستات در مراحل
مختلف بيماري دارند. در ادامه به تاثير رژيم غذايي در پيشرفت يا به تاخير
انداختن اين بيماري خواهيم پرداخت:
چربي‌ها: به طور كلي دريافت زياد چربي رژيم غذايي، رشد تومور سرطان پروستات را افزايش مي‌دهد و دريافت كم چربي، به كاهش آن كمك مي‌كند. همچنين رژيم غذايي كم چرب و پر فيبر، به همراه مكمل ياري با 40 گرم پروتئين سويا در روز مي‌تواند رشد سلول‌هاي سرطاني پروستات را مهار كند. از نظر نقش نوع چربي رژيم غذايي، اسيد چرب امگا- 3 در ماهي‌هاي چرب بيان ژن مرتبط با بروز سرطان پروستات و به دنبال آن خطر سرطان پروستات را كاهش مي‌دهد.
ويتامين E: تقريبا 17- 15 درصد از مردان آمريكايي اين ويتامين را به صورت مكمل مصرف مي‌كنند. در يك مطالعه مصرف مكمل ويتامين E در مردان سيگاري خطر سرطان پروستات را تا 32 درصد و خطر مرگ ناشي از آن را تا 41 درصد كاهش داده است. ويتامينE
از طريق اثرات آنتي اكسيداني و آنتي‌پروستاگلانديني خود موجب كاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات مي‌شود. نكته قابل توجه آن است كه مردان 14- 10 روز قبل از پرتودرماني، نمونه‌برداري (بيوپسي) يا هر روش جراحي ديگري روي بافت پروستات بايد از مصرف ويتامين E اجتناب ورزند. آووكادو، مغزها، كره بادام زميني، تخم مرغ و لوبياي سويا از منابع خوب ويتامين E مي‌باشند.
سلنيوم: حدود 10- 9 درصد مردان آمريكايي سلنيوم را به صورت مكمل مصرف مي‌كنند. سلنيوم با اثرات تحريك كننده آپوپتوزيس،(فرايند مرگ برنامه‌ريزي شده سلول‌ها)، تنظيم سطوح هورمون‌هاي جنسي مردانه (آندروژن‌ها) و اثر ضد تكثير سلولي خود با كاهش خطر ابتلا مرتبط است، اما به نظر مي‌رسد مصرف مكمل سلنيوم در مردان با سطح PSA (آنتي ژن ويژه پروستات) كمتر از 4 نانو گرم بر ميلي‌ليتر، تا 65 درصد خطر ابتلا را كاهش مي‌دهد و در مردان با PSA بالاتر از 4 بي‌اثر است. غذاهاي دريايي، قلوه، جگر، گوشت و ماكيان منابع غذايي عمده سلنيوم هستند.
روي: تقريبا 8 – 7 درصد مردان آمريكايي مكمل آن را مصرف مي‌كنند. در سلول‌هاي سرطاني پروستات سطوح روي كاهش مي‌يابد. اما مصرف خوراكي آن نمي‌تواند اين سطوح كاهش يافته را بهبود دهد. مكمل روي در مقادير كمتر از 100 ميلي‌گرم در روز مناسب است و دوزهاي بيش از اين، خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزايش مي‌دهد. منابع عمده آن صدف (غني‌ترين منبع)، جگر، غلات كامل، حبوبات (لوبياي خشك) و مغزها هستند.
ويتامين D: سطوح بالاي ويتامين D در گردش خون اثر حفاظتي در برابر سرطان پروستات دارد. اين ويتامين به دليل داشتن اثرات ضد تكثير و ضد متاستاز خود خطر ابتلا به اين سرطان را كاهش مي‌دهد. غني‌ترين منبع ويتامين D روغن ماهي است. همچنين به مقدار كم و متغيري در كره، زرده تخم مرغ، خامه و جگر يافت مي‌شود.
محصولات لبني: لبنيات به علت داشتن كلسيم، چربي اشباع و مقدار چربي زياد، خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزايش مي‌دهند. مصرف زياد كلسيم چه از راه رژيم غذايي و چه مكمل‌هاي غذايي آن منجر به افزايش خطر ابتلا به سرطان پروستات مي‌شود . كلسيم لبنيات احتمالا با كاهش سطوح ويتامين D و نيز دارا بودن چربي اشباع و مقدار چربي لبنيات، با افزايش سطوح هورمون تستوسترون خطر ابتلا را افزايش مي‌دهد.
گوشت قرمز: گوشت قرمز با كاهش PH خون (افزايش اسيديته خون) به علت داشتن آمينواسيدهاي گوگرددار و كاهش فعاليت آنزيم 1- آلفا هيدروكسيلاز و به دنبال آن كاهش توليد ويتامين D خطر ابتلا را افزايش مي‌دهد.
ليكوپن: ليكوپن، كاروتنوئيد اصلي موجود در گوجه فرنگي و فرآورده‌هاي آن مي‌باشد كه سلول‌هاي پروستات را در برابر حمله راديكال‌هاي آزاد، گونه‌هاي فعال اكسيژن و ديگر عوامل سرطانزا محافظت مي‌كند. ليكوپن با كاهش تكثير سلول‌هاي پروستات سرطاني، حجم تومور را كوچك‌تر مي‌كند. مصرف 5 واحد گوجهفرنگي (معادل 5 عدد گوجهفرنگي متوسط) و فرآورده‌هاي آن (انواع سس گوجهفرنگي) در هفته توصيه مي‌شود.
پروتئين سويا: توجه به سويا به عنوان يك ماده غذايي موثر در كاهش سرطان پروستات از مشاهداتي به دست آمد كه شيوع سرطان پروستات را در جمعيت‌هايي كه رژيم غذايي غني از لوبياي سويا مصرف مي‌كردند (مانند رژيم غذايي مردم چين) به طور قابل توجهي كمتر گزارش كردند. لوبياي سويا به علت خصوصيات استروژنيك و اثرات مهاركنندگي آنزيم 5- آلفا ردوكتاز (تبديل كننده تستوسترون به دي‌هيدروكسي تستوسترون) اثر محافظ دارد.
كلم بروكلي: مصرف بيش از يك سهم از سبزي‌هاي چليپايي (همچون كلم برگ، گل كلم و كلم بروكلي) در هفته خطر شيوع سرطان پروستات را كاهش مي‌دهد و پيشرفت آن را به تاخير مي‌اندازد. بروكلي به علت سولفارافان موجود در آن فعاليت گلوتاتيون-S ترانسفراز (جاذب راديكال‌هاي فعال اكسيژن) را افزايش داده، پيشرفت سرطان پروستات را به تاخير مي‌اندازد. پژوهشگران مصرف 3 سهم (معادل 3 وعده) از سبزيجات چليپايي در هفته را براي پيشگيري از سرطان پروستات توصيه مي‌كنند.
چاي سبز: 8- 6 درصد از مردان از چاي سبز به عنوان جايگزين يا مكمل دارو استفاده مي‌كنند. چاي سبز به علت اپي گالوكاتچين گالات (پلي‌فنل اصلي موجود در آن)، خصوصيت تحريك آپوپتوزيس و مهار ژن مرتبط با بروز سرطان پروستات را دارد كه به همين دليل از سرطان پروستات پيشگيري مي‌كند. مصرف 5/3 تا 4 فنجان چاي سبز، 3 بار در روز، به مدت حداقل 6 ماه قابل تحمل است.
آب انار: مهم‌ترين پلي فنل موجود در آب انار، پوني كالاجين است كه مسؤول بيش از 50 درصد از خصوصيات آنتي اكسيداني آن مي‌باشد. از آنجا كه فرايندهاي صنعتي براي تهيه آب انار اين تركيب را بيشتر استخراج مي‌كنند، آب انار خصوصيات آنتي اكسيداني بيشتري از انار دارد و ما از مصرف آب انار سود بيشتري خواهيم برد. نوشيدن يك ليوان آب انار در روز با داشتن خصوصيت آنتي اكسيداني به علت پوني‌كالاجين موجود در آن، زمان دو برابر شدن سطوح PSA را افزايش مي‌دهد و به دنبال آن از پيشرفت بيماري پيشگيري مي‌كند. روغن دانه انار نيز با داشتن ويتامين E، پونيسيك اسيد (مهار كننده تشكيل پروستاگلاندين‌ها) و فعاليت استروژني در اين امر موثر است.
بدين ترتيب رژيم غذايي به طور كاملا مشخص بر بروز سرطان پروستات موثر است. در نهايت رژيم كم چرب (كمتر از 20 درصد كالري از چربي)، محدوديت مصرف لبنيات و گوشت قرمز به همراه افزايش مصرف سويا، چاي سبز، 5 سهم در هفته از گوجه فرنگي و فرآورده‌هاي آن، 3 سهم در هفته از سبزي‌هاي چليپايي همچون بروكلي و يك ليوان آب انار (و نه ميوه آن به تنهايي) براي جلوگيري از سرطان پروستات توصيه مي‌شود.
منبع: دنیای تغذیه ش ۸۷
چربي‌ها: به طور كلي دريافت زياد چربي رژيم غذايي، رشد تومور سرطان پروستات را افزايش مي‌دهد و دريافت كم چربي، به كاهش آن كمك مي‌كند. همچنين رژيم غذايي كم چرب و پر فيبر، به همراه مكمل ياري با 40 گرم پروتئين سويا در روز مي‌تواند رشد سلول‌هاي سرطاني پروستات را مهار كند. از نظر نقش نوع چربي رژيم غذايي، اسيد چرب امگا- 3 در ماهي‌هاي چرب بيان ژن مرتبط با بروز سرطان پروستات و به دنبال آن خطر سرطان پروستات را كاهش مي‌دهد.
ويتامين E: تقريبا 17- 15 درصد از مردان آمريكايي اين ويتامين را به صورت مكمل مصرف مي‌كنند. در يك مطالعه مصرف مكمل ويتامين E در مردان سيگاري خطر سرطان پروستات را تا 32 درصد و خطر مرگ ناشي از آن را تا 41 درصد كاهش داده است. ويتامينE
از طريق اثرات آنتي اكسيداني و آنتي‌پروستاگلانديني خود موجب كاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات مي‌شود. نكته قابل توجه آن است كه مردان 14- 10 روز قبل از پرتودرماني، نمونه‌برداري (بيوپسي) يا هر روش جراحي ديگري روي بافت پروستات بايد از مصرف ويتامين E اجتناب ورزند. آووكادو، مغزها، كره بادام زميني، تخم مرغ و لوبياي سويا از منابع خوب ويتامين E مي‌باشند.
سلنيوم: حدود 10- 9 درصد مردان آمريكايي سلنيوم را به صورت مكمل مصرف مي‌كنند. سلنيوم با اثرات تحريك كننده آپوپتوزيس،(فرايند مرگ برنامه‌ريزي شده سلول‌ها)، تنظيم سطوح هورمون‌هاي جنسي مردانه (آندروژن‌ها) و اثر ضد تكثير سلولي خود با كاهش خطر ابتلا مرتبط است، اما به نظر مي‌رسد مصرف مكمل سلنيوم در مردان با سطح PSA (آنتي ژن ويژه پروستات) كمتر از 4 نانو گرم بر ميلي‌ليتر، تا 65 درصد خطر ابتلا را كاهش مي‌دهد و در مردان با PSA بالاتر از 4 بي‌اثر است. غذاهاي دريايي، قلوه، جگر، گوشت و ماكيان منابع غذايي عمده سلنيوم هستند.
روي: تقريبا 8 – 7 درصد مردان آمريكايي مكمل آن را مصرف مي‌كنند. در سلول‌هاي سرطاني پروستات سطوح روي كاهش مي‌يابد. اما مصرف خوراكي آن نمي‌تواند اين سطوح كاهش يافته را بهبود دهد. مكمل روي در مقادير كمتر از 100 ميلي‌گرم در روز مناسب است و دوزهاي بيش از اين، خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزايش مي‌دهد. منابع عمده آن صدف (غني‌ترين منبع)، جگر، غلات كامل، حبوبات (لوبياي خشك) و مغزها هستند.
ويتامين D: سطوح بالاي ويتامين D در گردش خون اثر حفاظتي در برابر سرطان پروستات دارد. اين ويتامين به دليل داشتن اثرات ضد تكثير و ضد متاستاز خود خطر ابتلا به اين سرطان را كاهش مي‌دهد. غني‌ترين منبع ويتامين D روغن ماهي است. همچنين به مقدار كم و متغيري در كره، زرده تخم مرغ، خامه و جگر يافت مي‌شود.
محصولات لبني: لبنيات به علت داشتن كلسيم، چربي اشباع و مقدار چربي زياد، خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزايش مي‌دهند. مصرف زياد كلسيم چه از راه رژيم غذايي و چه مكمل‌هاي غذايي آن منجر به افزايش خطر ابتلا به سرطان پروستات مي‌شود . كلسيم لبنيات احتمالا با كاهش سطوح ويتامين D و نيز دارا بودن چربي اشباع و مقدار چربي لبنيات، با افزايش سطوح هورمون تستوسترون خطر ابتلا را افزايش مي‌دهد.
گوشت قرمز: گوشت قرمز با كاهش PH خون (افزايش اسيديته خون) به علت داشتن آمينواسيدهاي گوگرددار و كاهش فعاليت آنزيم 1- آلفا هيدروكسيلاز و به دنبال آن كاهش توليد ويتامين D خطر ابتلا را افزايش مي‌دهد.
ليكوپن: ليكوپن، كاروتنوئيد اصلي موجود در گوجه فرنگي و فرآورده‌هاي آن مي‌باشد كه سلول‌هاي پروستات را در برابر حمله راديكال‌هاي آزاد، گونه‌هاي فعال اكسيژن و ديگر عوامل سرطانزا محافظت مي‌كند. ليكوپن با كاهش تكثير سلول‌هاي پروستات سرطاني، حجم تومور را كوچك‌تر مي‌كند. مصرف 5 واحد گوجهفرنگي (معادل 5 عدد گوجهفرنگي متوسط) و فرآورده‌هاي آن (انواع سس گوجهفرنگي) در هفته توصيه مي‌شود.
پروتئين سويا: توجه به سويا به عنوان يك ماده غذايي موثر در كاهش سرطان پروستات از مشاهداتي به دست آمد كه شيوع سرطان پروستات را در جمعيت‌هايي كه رژيم غذايي غني از لوبياي سويا مصرف مي‌كردند (مانند رژيم غذايي مردم چين) به طور قابل توجهي كمتر گزارش كردند. لوبياي سويا به علت خصوصيات استروژنيك و اثرات مهاركنندگي آنزيم 5- آلفا ردوكتاز (تبديل كننده تستوسترون به دي‌هيدروكسي تستوسترون) اثر محافظ دارد.
كلم بروكلي: مصرف بيش از يك سهم از سبزي‌هاي چليپايي (همچون كلم برگ، گل كلم و كلم بروكلي) در هفته خطر شيوع سرطان پروستات را كاهش مي‌دهد و پيشرفت آن را به تاخير مي‌اندازد. بروكلي به علت سولفارافان موجود در آن فعاليت گلوتاتيون-S ترانسفراز (جاذب راديكال‌هاي فعال اكسيژن) را افزايش داده، پيشرفت سرطان پروستات را به تاخير مي‌اندازد. پژوهشگران مصرف 3 سهم (معادل 3 وعده) از سبزيجات چليپايي در هفته را براي پيشگيري از سرطان پروستات توصيه مي‌كنند.
چاي سبز: 8- 6 درصد از مردان از چاي سبز به عنوان جايگزين يا مكمل دارو استفاده مي‌كنند. چاي سبز به علت اپي گالوكاتچين گالات (پلي‌فنل اصلي موجود در آن)، خصوصيت تحريك آپوپتوزيس و مهار ژن مرتبط با بروز سرطان پروستات را دارد كه به همين دليل از سرطان پروستات پيشگيري مي‌كند. مصرف 5/3 تا 4 فنجان چاي سبز، 3 بار در روز، به مدت حداقل 6 ماه قابل تحمل است.
آب انار: مهم‌ترين پلي فنل موجود در آب انار، پوني كالاجين است كه مسؤول بيش از 50 درصد از خصوصيات آنتي اكسيداني آن مي‌باشد. از آنجا كه فرايندهاي صنعتي براي تهيه آب انار اين تركيب را بيشتر استخراج مي‌كنند، آب انار خصوصيات آنتي اكسيداني بيشتري از انار دارد و ما از مصرف آب انار سود بيشتري خواهيم برد. نوشيدن يك ليوان آب انار در روز با داشتن خصوصيت آنتي اكسيداني به علت پوني‌كالاجين موجود در آن، زمان دو برابر شدن سطوح PSA را افزايش مي‌دهد و به دنبال آن از پيشرفت بيماري پيشگيري مي‌كند. روغن دانه انار نيز با داشتن ويتامين E، پونيسيك اسيد (مهار كننده تشكيل پروستاگلاندين‌ها) و فعاليت استروژني در اين امر موثر است.
بدين ترتيب رژيم غذايي به طور كاملا مشخص بر بروز سرطان پروستات موثر است. در نهايت رژيم كم چرب (كمتر از 20 درصد كالري از چربي)، محدوديت مصرف لبنيات و گوشت قرمز به همراه افزايش مصرف سويا، چاي سبز، 5 سهم در هفته از گوجه فرنگي و فرآورده‌هاي آن، 3 سهم در هفته از سبزي‌هاي چليپايي همچون بروكلي و يك ليوان آب انار (و نه ميوه آن به تنهايي) براي جلوگيري از سرطان پروستات توصيه مي‌شود.
منبع: دنیای تغذیه ش ۸۷
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر