نوشته : لادن گیاهی دانشجوی دکترای تغذیه دانشگاه وین
عموما تصور می‌شود که مصرف گیاهان دارویی و غذاها خصوصا سبزیجات، میوه‌جات و لبنیات بدان جهت که طبیعی هستند به هنگام مصرف داروها مشکلی ایجاد نمی‌کنند و کاملا بی‌خطر هستند، اما در مقاله ماه گذشته متوجه شدید که این تصور صحیح نیست و با دلایل اصلی تداخل غذا و دارو آشنا شدید. همچنین شما دریافتید که داروها چگونه می‌توانند بر زیست دسترسی و عملکرد و ذخایر مواد مغذی در بدن تاثیر بگذارند و مثال‌های مفیدی نیز در هر یک از موارد فوق ذکر گردید. در این شماره نيز به ادامه مطالب شماره قبل مي‌پردازيم:
حدود نیمی از داروهایی که به طور رایج در درمان بیماری‌ها استفاده میشوند، با مواد مغذی تداخل دارند که شایع‌ترین این تداخل‌ها با کوآنزیم Q، فولیک اسید، ويتامين B2، ويتامين B6، منیزیم و روی است. این تداخلات از طریق تاثیر بر قدرت جذب، عملکرد مواد مغذی و افزایش دفع آنها مي‌باشد.
در میان موارد ذکر شده شاید شما کمتر با كوآنزيم Q10
آشنایی داشته باشید. در حقیقت کوآنزیم Q10 یک آنتی‌اکسیدان قوی است که در غشای داخلی میتوکندری تمام بافت‌ها یافت می‌شود و در انتقال زنجیره الکترون و درنتیجه تولید انرژی داخل سلول نقش حیاتی دارد. این ماده علاوه بر اینکه در سلول‌های بدن خصوصا در قلب، کبد، کلیه و لوزالمعده به کمک گروهی از ویتامین‌های B و C ساخته می‌شود، در منابع غذایی نظیر ماهی‌های چرب، مرغ، گوشت قرمز، دل و جگر، جوانه غلات سبوسدار، سویا، بادام زمینی، آجیل، روغن کانولا و روغن سویا، تخم‌مرغ و سبزیجات به ویژه اسفناج و بروکلی نیز یافت می‌شود. البته لازم به ذکر است که توانایی بدن برای ساخت این کوآنزیم با افزایش سن کاهش می‌یابد.
داروهای کاهنده فشارخون نظیر بتابلاکرها، پروپرانولول، داروهای کاهنده کلسترول از خانواده استاتین‌ها و مشتقات اسید فیبریک، داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای و امی تریپتین جزء داروهایی هستند که باعث کاهش سطح کوآنزیم Q میشوند. بالا بودن سطح کوآنزیم Q در بدن برای پیشگیری از فشارخون بالا، حمله قلبی و آترواسکلروز لازم است و از آنجایی که مصرف‌کنندگان این داروها عموما در معرض این بیماری‌ها در زمان مصرف دارو قرار دارند، پس مصرف کوآنزیم Q همراه با دارو می‌تواند کمک‌کننده باشد.
مصرف کوآنزیم Q در کاهش عوارض ناشی از تداخل تیازیدها و بتابلاکرها و همچنین تایمولول مفید گزارش شده است، ضمن آنکه احتمالا می‌تواند اثر بخشی داروهای ضدفشارخون را نیز بالا ببرد. البته انجام مطالعات بیشتر در این زمینه ضروری است.
از طرف دیگر باید توجه داشت که کوآنزیم Q اثر بخشی داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین و پلاویکس را کاهش و نیاز به دوز دارو را افزایش می‌دهد، بنابراین مصرف توام آن با داروهایی نظیر وارفارین باید با نظر پزشک باشد.
در ارتباط با تداخلات مربوط به اسیدفولیک لازم به ذکر است که مصرف طولانی مدت آنتی اسیدها، مهارکننده‌های اسیدهای صفراوی، کاربامازپین، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، سولفاسالازین و ترآمترین دفع و در نتیجه نیاز بدن به اسیدفولیک را افزایش می‌دهند و غالبا مصرف اسیدفولیک به افرادی که از داروهای ضد تشنج، داروهای کاهنده کلسترول، ضد بارداری و متفورمین استفاده می‌کنند توصیه می‌شود، اما در صورتی که فرد از آنتی بیوتیک‌های خانواده تتراسایکلین استفاده می‌کند، نباید از اسید فولیک و یا مولتی ویتامین‌های حاوی اسیدفولیک به طور همزمان با دارو مصرف نمايد.
نکته مهم دیگر در ارتباط با اسیدفولیک آن است که افرادی که از متوتروکسات برای درمان آرتریت روماتويید و یا پسوریازیس استفاده می‌کنند، به دوز بیشتر اسیدفولیک نیاز دارند و مصرف توام اسیدفولیک به کاهش عوارض متوتروکسات نیز کمک می‌کند، اما چنانچه متوتروکسات برای سرطان استفاده می‌شود، مصرف اسیدفولیک حتما بايد با نظر پزشک معالج باشد، زیرا در این مورد ممکن است باعث کاهش اثر درمانی متوتروکسات بر سرطان شود.
ویتامین B6 نیز جزء ویتامین‌هایی است که طیف وسیعی از داروها مانند داروهای ضدبارداری، هیدرالازین، ایزونیازید، پنی‌سیلامین و نئومایسین‌ها می‌توانند باعث کمبود آن شوند، اما مصرف مکمل ويتامين B6 به هنگام مصرف دارو باید با مشورت پزشک باشد، زیرا می‌تواند باعث کاهش اثر بخشی برخی داروها مانند فنی توئین و فنوباربیتال شود و یا تشدید عوارض جانبی دارو نظیر افزایش حساسیت به آفتاب را هنگام مصرف دارو به دنبال داشته باشد.
ویتامین B2 به هنگام مصرف داروهای آنتی‌کلینرژیک که در موارد کرامپ‌های شکمی، آسم، افسردگی و غیره استفاده میشوند، به میزان کمتری جذب می‌شود. متوتروکسات، فنی‌توئین، پروبنسید و دیورتیک‌های تیازید نیز باعث کاهش جذب ويتامين B2 و یا افزایش دفع ادارای آن میشوند.
ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای باعث کاهش سطح این ویتامین میشوند، اما بالا نگه داشتن سطح ویتامین B2 به هنگام مصرف این داروها باعث بهبود اثر بخشي آنها می‌شود.
ویتامین B2 نباید همراه با تتراسایکلین‌ها مصرف شود.
سطح عنصر روی توسط داروهای پایین آورنده فشارخون و مهارکننده‌های استیل کولین استراز کاهش می‌یابد. البته داروی مدر آمیلوراید باعث بالا نگه داشتن آن در خون می‌شود و مکمل روی همراه با داروی آمیلوراید نباید مصرف شود. داروهای مدر تیازیدی باعث کاهش سطح روی میشوند و ممکن است سطح روی در افراد مصرف‌کننده این دارو توسط پزشک کنترل شود. از آنجایی که روی به عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کند، نباید با داروهای مهار کننده سیستم ایمنی نظیر کورتیکواستروئیدهايی چون پردنیزولون مصرف گردد. روی اثر بخشی آنتی‌بیوتیک‌های تتراسایکلین و کوینولون‌ها مثل سیپروفلوکساسین و همچنین داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را نیز کاهش می‌دهد. سیس پلاتین که در شیمی درمانی از آن استفاده می‌شود و همچنین دفروکسامین که در بیماران مبتلا به تالاسمی مصرف می‌شود، باعث افزایش دفع روی می‌گردند، ولی مصرف مکمل همراه آنها توصیه نمی شود.
منیزیم نیز به دنبال مصرف دیورتیک‌های حلقوی مانند فروزماید، لازیکس و تیازیدها به مقدار زیادی دفع می‌شود و گاه مکمل منیزیم توسط پزشک برای این افراد تجویز می‌شود، در حالی که باید از مصرف مکمل‌های حاوی منیزیم و حتی داروهای حاوی منیزیم مانند ملین‌ها و آنتی اسیدها همراه با لووتیروکسین، سیپروفلوکساسین، تتراسایکلین‌ها و همچنین آلندرونات که برای پوکی‌استخوان مصرف می‌شود، خودداری نمود، زیرا مصرف آنها اثربخشی داروها را کاهش می‌دهد و باید حداقل 2 ساعت فاصله بین مصرف هریک لحاظ شود. همچنین مکمل‌ها و داروهای حاوی منیزیم ممکن است عوارض جانبی داروهای فشارخون و مهار کننده‌های کانال کلسیم را از قبیل حالت تهوع، سرگیجه و احتباس آب به ویژه در زنان باردار افزایش دهند.
دیجوکسین یکی دیگر از داروهایی است که باعث کاهش سطح منیزیم می‌شود. از طرفی وجود سطح کافی منیزيم برای اثربخشی کافی این دارو لازم است، بنابراین گاه سطح منیزيم خون بیماران مصرف‌کننده دیجوکسین کنترل می‌شود.
منبع: دنیای تغذیه ش 97
حدود نیمی از داروهایی که به طور رایج در درمان بیماری‌ها استفاده میشوند، با مواد مغذی تداخل دارند که شایع‌ترین این تداخل‌ها با کوآنزیم Q، فولیک اسید، ويتامين B2، ويتامين B6، منیزیم و روی است. این تداخلات از طریق تاثیر بر قدرت جذب، عملکرد مواد مغذی و افزایش دفع آنها مي‌باشد.
در میان موارد ذکر شده شاید شما کمتر با كوآنزيم Q10
آشنایی داشته باشید. در حقیقت کوآنزیم Q10 یک آنتی‌اکسیدان قوی است که در غشای داخلی میتوکندری تمام بافت‌ها یافت می‌شود و در انتقال زنجیره الکترون و درنتیجه تولید انرژی داخل سلول نقش حیاتی دارد. این ماده علاوه بر اینکه در سلول‌های بدن خصوصا در قلب، کبد، کلیه و لوزالمعده به کمک گروهی از ویتامین‌های B و C ساخته می‌شود، در منابع غذایی نظیر ماهی‌های چرب، مرغ، گوشت قرمز، دل و جگر، جوانه غلات سبوسدار، سویا، بادام زمینی، آجیل، روغن کانولا و روغن سویا، تخم‌مرغ و سبزیجات به ویژه اسفناج و بروکلی نیز یافت می‌شود. البته لازم به ذکر است که توانایی بدن برای ساخت این کوآنزیم با افزایش سن کاهش می‌یابد.
داروهای کاهنده فشارخون نظیر بتابلاکرها، پروپرانولول، داروهای کاهنده کلسترول از خانواده استاتین‌ها و مشتقات اسید فیبریک، داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای و امی تریپتین جزء داروهایی هستند که باعث کاهش سطح کوآنزیم Q میشوند. بالا بودن سطح کوآنزیم Q در بدن برای پیشگیری از فشارخون بالا، حمله قلبی و آترواسکلروز لازم است و از آنجایی که مصرف‌کنندگان این داروها عموما در معرض این بیماری‌ها در زمان مصرف دارو قرار دارند، پس مصرف کوآنزیم Q همراه با دارو می‌تواند کمک‌کننده باشد.
مصرف کوآنزیم Q در کاهش عوارض ناشی از تداخل تیازیدها و بتابلاکرها و همچنین تایمولول مفید گزارش شده است، ضمن آنکه احتمالا می‌تواند اثر بخشی داروهای ضدفشارخون را نیز بالا ببرد. البته انجام مطالعات بیشتر در این زمینه ضروری است.
از طرف دیگر باید توجه داشت که کوآنزیم Q اثر بخشی داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین و پلاویکس را کاهش و نیاز به دوز دارو را افزایش می‌دهد، بنابراین مصرف توام آن با داروهایی نظیر وارفارین باید با نظر پزشک باشد.
در ارتباط با تداخلات مربوط به اسیدفولیک لازم به ذکر است که مصرف طولانی مدت آنتی اسیدها، مهارکننده‌های اسیدهای صفراوی، کاربامازپین، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، سولفاسالازین و ترآمترین دفع و در نتیجه نیاز بدن به اسیدفولیک را افزایش می‌دهند و غالبا مصرف اسیدفولیک به افرادی که از داروهای ضد تشنج، داروهای کاهنده کلسترول، ضد بارداری و متفورمین استفاده می‌کنند توصیه می‌شود، اما در صورتی که فرد از آنتی بیوتیک‌های خانواده تتراسایکلین استفاده می‌کند، نباید از اسید فولیک و یا مولتی ویتامین‌های حاوی اسیدفولیک به طور همزمان با دارو مصرف نمايد.
نکته مهم دیگر در ارتباط با اسیدفولیک آن است که افرادی که از متوتروکسات برای درمان آرتریت روماتويید و یا پسوریازیس استفاده می‌کنند، به دوز بیشتر اسیدفولیک نیاز دارند و مصرف توام اسیدفولیک به کاهش عوارض متوتروکسات نیز کمک می‌کند، اما چنانچه متوتروکسات برای سرطان استفاده می‌شود، مصرف اسیدفولیک حتما بايد با نظر پزشک معالج باشد، زیرا در این مورد ممکن است باعث کاهش اثر درمانی متوتروکسات بر سرطان شود.
ویتامین B6 نیز جزء ویتامین‌هایی است که طیف وسیعی از داروها مانند داروهای ضدبارداری، هیدرالازین، ایزونیازید، پنی‌سیلامین و نئومایسین‌ها می‌توانند باعث کمبود آن شوند، اما مصرف مکمل ويتامين B6 به هنگام مصرف دارو باید با مشورت پزشک باشد، زیرا می‌تواند باعث کاهش اثر بخشی برخی داروها مانند فنی توئین و فنوباربیتال شود و یا تشدید عوارض جانبی دارو نظیر افزایش حساسیت به آفتاب را هنگام مصرف دارو به دنبال داشته باشد.
ویتامین B2 به هنگام مصرف داروهای آنتی‌کلینرژیک که در موارد کرامپ‌های شکمی، آسم، افسردگی و غیره استفاده میشوند، به میزان کمتری جذب می‌شود. متوتروکسات، فنی‌توئین، پروبنسید و دیورتیک‌های تیازید نیز باعث کاهش جذب ويتامين B2 و یا افزایش دفع ادارای آن میشوند.
ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای باعث کاهش سطح این ویتامین میشوند، اما بالا نگه داشتن سطح ویتامین B2 به هنگام مصرف این داروها باعث بهبود اثر بخشي آنها می‌شود.
ویتامین B2 نباید همراه با تتراسایکلین‌ها مصرف شود.
سطح عنصر روی توسط داروهای پایین آورنده فشارخون و مهارکننده‌های استیل کولین استراز کاهش می‌یابد. البته داروی مدر آمیلوراید باعث بالا نگه داشتن آن در خون می‌شود و مکمل روی همراه با داروی آمیلوراید نباید مصرف شود. داروهای مدر تیازیدی باعث کاهش سطح روی میشوند و ممکن است سطح روی در افراد مصرف‌کننده این دارو توسط پزشک کنترل شود. از آنجایی که روی به عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کند، نباید با داروهای مهار کننده سیستم ایمنی نظیر کورتیکواستروئیدهايی چون پردنیزولون مصرف گردد. روی اثر بخشی آنتی‌بیوتیک‌های تتراسایکلین و کوینولون‌ها مثل سیپروفلوکساسین و همچنین داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را نیز کاهش می‌دهد. سیس پلاتین که در شیمی درمانی از آن استفاده می‌شود و همچنین دفروکسامین که در بیماران مبتلا به تالاسمی مصرف می‌شود، باعث افزایش دفع روی می‌گردند، ولی مصرف مکمل همراه آنها توصیه نمی شود.
منیزیم نیز به دنبال مصرف دیورتیک‌های حلقوی مانند فروزماید، لازیکس و تیازیدها به مقدار زیادی دفع می‌شود و گاه مکمل منیزیم توسط پزشک برای این افراد تجویز می‌شود، در حالی که باید از مصرف مکمل‌های حاوی منیزیم و حتی داروهای حاوی منیزیم مانند ملین‌ها و آنتی اسیدها همراه با لووتیروکسین، سیپروفلوکساسین، تتراسایکلین‌ها و همچنین آلندرونات که برای پوکی‌استخوان مصرف می‌شود، خودداری نمود، زیرا مصرف آنها اثربخشی داروها را کاهش می‌دهد و باید حداقل 2 ساعت فاصله بین مصرف هریک لحاظ شود. همچنین مکمل‌ها و داروهای حاوی منیزیم ممکن است عوارض جانبی داروهای فشارخون و مهار کننده‌های کانال کلسیم را از قبیل حالت تهوع، سرگیجه و احتباس آب به ویژه در زنان باردار افزایش دهند.
دیجوکسین یکی دیگر از داروهایی است که باعث کاهش سطح منیزیم می‌شود. از طرفی وجود سطح کافی منیزيم برای اثربخشی کافی این دارو لازم است، بنابراین گاه سطح منیزيم خون بیماران مصرف‌کننده دیجوکسین کنترل می‌شود.
منبع: دنیای تغذیه ش 97
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر