نوشته : دكتر احمدرضا درستی متخصص تغذیه عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران
پاتوفيزيولوژي
ديورتيكولار عبارت است از ايجاد فتق‌هايي شبيه كيسه ديورتيكول در ديواره كولون كه احتمالا ناشي از يبوست طولاني مدت و افزايش فشارهاي كولوني مي‌باشد. البته علت دقيق اين بيماري به خوبي شناخته نشده، اما مطالعات حيواني و انساني اين اختلال را به يبوست و افزايش فشارهاي داخل كولون به مدت طولاني مرتبط دانسته‌اند.
رژيم‌هاي كم فيبر و كم حجم علاوه بر ايجاد يبوست، ضمنا ممكن است در درازمدت ديورتيكول ايجاد كنند. غذاي خورده شده در روده كوچك مواد مغذي خود را به جريان خون تحويل داده و سپس به روده بزرگ مي‌رسد؛ جايي كه در آن آب و املاح نيز گرفته شده و تبديل به توده‌اي كم حجم و فشرده مي‌گردد.
با رسيدن توده دفعي به كولون (كه قرار است دفع از آنجا صورت گيرد)، در ابتداي كولون كه محتويات دفعي حجيم هستند، انقباضات ماهيچه‌اي كولون فشار شديدي را به طور طولي اعمال مي‌كنند. اگر قطر محتويات مدفوع نامناسب باشد (به گونه‌اي كه به راحتي از كولون عبور نكنند)، انقباضات مي‌توانند انسداد ايجاد نمايند و فشاري را بر ديواره كولون اعمال كنند كه در نهايت ممكن است موجب توليد فتق ديورتيكولار شود.
فشارها به علت تلاش براي جلو بردن مواد مدفوعي سخت، كوچك و خشك از ميان فضاي روده ناشي مي‌شود. از نظر تئوري، ماهيچه‌هاي مدور، مواد مدفوعي را وقتي كه مدفوع كوچك است كاملا احاطه مي‌كنند. ماهيچه‌هاي طولي نيز منقبض شده، تلاش مي‌كنند تا محتويات را به سمت جلو هل دهند. افزايش فشار موجب ايجاد فتق در ديواره مخاط مي‌شود كه در سرتاسر قطعات ضعيف‌تر كولون گسترش پيدا مي‌كند.
شيوع ديورتيكولوز با بالا رفتن سن افزايش مي‌يابد. 30 درصد افراد مسن‌تر از 50 سال، 50 درصد افراد بالاتر از 70 سال و 66 درصد افراد 85 سال و بالاتر، به اين بيماري مبتلا مي‌شوند.
در يك مطالعه مداخله‌اي در افراد مبتلا به تحريك كولون، مشخص شد كه حالت غيرطبيعي كولون با فشارهاي داخل لومن و وجود ديورتيكولوز در ارتباط است؛ اما معلوم نشد كه آيا اين تحريكات كولون ايجاد بيماري ديورتيكولوز مي‌نمايند و يا اينكه بيماري مزبور موجب اين اختلالات كولوني شده است.
به طور كلي، بيماري ديورتيكولوز در كشورهايي كه رژيم پرفيبر جزء الگوي تغذيه‌اي آنهاست، نسبتا نادر است؛ همچنين بروز اين بيماري در نقاطي كه غربي شدن رژيم و افزايش دريافت غذاهاي تصفيه شده در رژيم غذايي بيشتر است، در حال افزايش مي‌باشد. عدم فعاليت ورزشي احتمالا مي‌تواند از طريق كندتر كردن حركات معدي – روده‌اي به پيشرفت بيماري ديورتيكولار كمك كند.
درمان پزشكي و جراحي
بيماري ديورتيكولار عوارض گسترده‌اي از درد، خونريزي خفيف (جزئي) و تغيير حركات روده، تا التهاب كيسه‌هاي ايجاد شده در كولون (ديورتيكوليت) دارد كه خود ديورتيكوليت ايجادكننده طيف وسيعي از عوارض از قبيل التهاب، تشكيل آبسه، تشكيل سوراخ حاد، خونريزي حاد، انسداد و عفونت مي‌باشد.
در حدود 25-10 درصد بيماران مبتلا به ديورتيكولوز به ديورتيكوليت مبتلا مي‌شوند و حدود يك‌سوم آنهايي كه در بيمارستان‌ها به دليل بيماري ديورتيكولار پذيرش مي‌شوند، نياز به جراحي دارند. ميزان مرگ در بيماران نيازمند به جراحي ممكن است به 10 درصد برسد.
درمان تغذيه‌اي پزشكي
زماني تصور مي‌شد كه فيبر غذايي موجب بدتر شدن بيماري ديورتيكولار مي‌شود؛ لذا رژيم درمان كلاسيك، رژيم كم فيبر بود. اكنون معلوم شده كه يك رژيم پرفيبر موجب توليد مدفوع نرم و حجيم مي‌شود كه سريع‌تر عبور مي‌كند و نياز به فشار كمتري جهت دفع دارد و منجر به فشارهاي كمتر در داخل كولون مي‌شود. يافته‌ها نشان مي‌دهند كه دريافت بالاي فيبر موجب تسكين علايم در بيشتر بيماران مي‌شود و به نظر مي‌رسد كه ورزش، هم به درمان يبوست و هم به بهبود بيماري ديورتيكولار كمك مي‌نمايد.
بيماراني كه سال‌ها از يك رژيم كم فيبر پيروي مي‌كنند، ممكن است به تشويق زياد جهت پذيرش رژيم پرفيبر نياز داشته باشند. دريافت فيبر بايد به تدريج افزايش يابد؛ چون ممكن است موجب نفخ يا تجمع گاز شود. به هر حال، اين اثرات جانبي معمولا در عرض 2 تا 3 هفته از بين مي‌روند. در مواردي كه بيمار نمي‌تواند مقادير لازم فيبر را مصرف كند، مكمل سلولز و مكمل‌هاي فيبري و پسيليوم استفاده مي‌شوند و نتايج خوبي نيز دارند. دريافت بالاي فيبر بايد با دريافت كافي مايعات (مثلا 2 تا 3 ليتر در روز) همراه باشد.
براي بيماران داراي التهاب حاد ديورتيكوليت، در ابتدا ممكن است يك رژيم كم باقي مانده، رژيم المنتال (حاوي غذاهاي ساده و محدود) يا در موارد شديد، تغذيه وريدي كامل نياز باشد كه در اين صورت در ادامه، برگشت تدريجي به رژيم پرفيبر صورت مي‌گيرد. انقباضات ماهيچه صاف كولون كه بعد از يك وعده پرچربي تشديد مي‌شود، ممكن است احساس ناراحتي را در اشخاص مبتلا به بيماري ديورتيكولار تشديد كند، بنابراين لازم است كه در ابتداي كار به اين بيماران يك رژيم كم چربي (با حداقل چربي) تجويز شود.
سوال در مورد اينكه آيا بايد از مصرف دانه‌ها، مغزها يا پوست‌هاي مواد گياهي به منظور جلوگيري از عوارض بيماري ديورتيكولار يا بعد از ديورتيكوليت جهت كمك به بهبود بيماري پرهيز كرد، بدون پاسخ باقي مي‌ماند. ديدگاه كلي اين است كه اجتناب از مصرف مواد خيلي زبر مانند پوست‌ها (نه لزوما دانه‌ها) شبيه آنهايي كه دانه‌هاي آفتابگردان و بادام زميني را احاطه كرده‌اند، مطلوب است. هنوز معلوم نشده كه آيا دانه‌ها يا مواد فيبري طبيعي در شروع علايم نقش دارند و يا اينكه واقعا به ديورتيكول آسيب مي‌رسانند يا خير. در بيماران با موارد واضح سوراخ يا انسداد، تكه‌هاي بزرگ مواد گياهي زبر ممكن است محدود شوند و بيماران بايد به جويدن كامل غذاهاي فيبري تشويق شوند.
منبع: دنیای تغذیه ش96
پاتوفيزيولوژيديورتيكولار عبارت است از ايجاد فتق‌هايي شبيه كيسه ديورتيكول در ديواره كولون كه احتمالا ناشي از يبوست طولاني مدت و افزايش فشارهاي كولوني مي‌باشد. البته علت دقيق اين بيماري به خوبي شناخته نشده، اما مطالعات حيواني و انساني اين اختلال را به يبوست و افزايش فشارهاي داخل كولون به مدت طولاني مرتبط دانسته‌اند.
رژيم‌هاي كم فيبر و كم حجم علاوه بر ايجاد يبوست، ضمنا ممكن است در درازمدت ديورتيكول ايجاد كنند. غذاي خورده شده در روده كوچك مواد مغذي خود را به جريان خون تحويل داده و سپس به روده بزرگ مي‌رسد؛ جايي كه در آن آب و املاح نيز گرفته شده و تبديل به توده‌اي كم حجم و فشرده مي‌گردد.
با رسيدن توده دفعي به كولون (كه قرار است دفع از آنجا صورت گيرد)، در ابتداي كولون كه محتويات دفعي حجيم هستند، انقباضات ماهيچه‌اي كولون فشار شديدي را به طور طولي اعمال مي‌كنند. اگر قطر محتويات مدفوع نامناسب باشد (به گونه‌اي كه به راحتي از كولون عبور نكنند)، انقباضات مي‌توانند انسداد ايجاد نمايند و فشاري را بر ديواره كولون اعمال كنند كه در نهايت ممكن است موجب توليد فتق ديورتيكولار شود.
فشارها به علت تلاش براي جلو بردن مواد مدفوعي سخت، كوچك و خشك از ميان فضاي روده ناشي مي‌شود. از نظر تئوري، ماهيچه‌هاي مدور، مواد مدفوعي را وقتي كه مدفوع كوچك است كاملا احاطه مي‌كنند. ماهيچه‌هاي طولي نيز منقبض شده، تلاش مي‌كنند تا محتويات را به سمت جلو هل دهند. افزايش فشار موجب ايجاد فتق در ديواره مخاط مي‌شود كه در سرتاسر قطعات ضعيف‌تر كولون گسترش پيدا مي‌كند.
شيوع ديورتيكولوز با بالا رفتن سن افزايش مي‌يابد. 30 درصد افراد مسن‌تر از 50 سال، 50 درصد افراد بالاتر از 70 سال و 66 درصد افراد 85 سال و بالاتر، به اين بيماري مبتلا مي‌شوند.
در يك مطالعه مداخله‌اي در افراد مبتلا به تحريك كولون، مشخص شد كه حالت غيرطبيعي كولون با فشارهاي داخل لومن و وجود ديورتيكولوز در ارتباط است؛ اما معلوم نشد كه آيا اين تحريكات كولون ايجاد بيماري ديورتيكولوز مي‌نمايند و يا اينكه بيماري مزبور موجب اين اختلالات كولوني شده است.
به طور كلي، بيماري ديورتيكولوز در كشورهايي كه رژيم پرفيبر جزء الگوي تغذيه‌اي آنهاست، نسبتا نادر است؛ همچنين بروز اين بيماري در نقاطي كه غربي شدن رژيم و افزايش دريافت غذاهاي تصفيه شده در رژيم غذايي بيشتر است، در حال افزايش مي‌باشد. عدم فعاليت ورزشي احتمالا مي‌تواند از طريق كندتر كردن حركات معدي – روده‌اي به پيشرفت بيماري ديورتيكولار كمك كند.
درمان پزشكي و جراحي
بيماري ديورتيكولار عوارض گسترده‌اي از درد، خونريزي خفيف (جزئي) و تغيير حركات روده، تا التهاب كيسه‌هاي ايجاد شده در كولون (ديورتيكوليت) دارد كه خود ديورتيكوليت ايجادكننده طيف وسيعي از عوارض از قبيل التهاب، تشكيل آبسه، تشكيل سوراخ حاد، خونريزي حاد، انسداد و عفونت مي‌باشد.
در حدود 25-10 درصد بيماران مبتلا به ديورتيكولوز به ديورتيكوليت مبتلا مي‌شوند و حدود يك‌سوم آنهايي كه در بيمارستان‌ها به دليل بيماري ديورتيكولار پذيرش مي‌شوند، نياز به جراحي دارند. ميزان مرگ در بيماران نيازمند به جراحي ممكن است به 10 درصد برسد.
درمان تغذيه‌اي پزشكي
زماني تصور مي‌شد كه فيبر غذايي موجب بدتر شدن بيماري ديورتيكولار مي‌شود؛ لذا رژيم درمان كلاسيك، رژيم كم فيبر بود. اكنون معلوم شده كه يك رژيم پرفيبر موجب توليد مدفوع نرم و حجيم مي‌شود كه سريع‌تر عبور مي‌كند و نياز به فشار كمتري جهت دفع دارد و منجر به فشارهاي كمتر در داخل كولون مي‌شود. يافته‌ها نشان مي‌دهند كه دريافت بالاي فيبر موجب تسكين علايم در بيشتر بيماران مي‌شود و به نظر مي‌رسد كه ورزش، هم به درمان يبوست و هم به بهبود بيماري ديورتيكولار كمك مي‌نمايد.
بيماراني كه سال‌ها از يك رژيم كم فيبر پيروي مي‌كنند، ممكن است به تشويق زياد جهت پذيرش رژيم پرفيبر نياز داشته باشند. دريافت فيبر بايد به تدريج افزايش يابد؛ چون ممكن است موجب نفخ يا تجمع گاز شود. به هر حال، اين اثرات جانبي معمولا در عرض 2 تا 3 هفته از بين مي‌روند. در مواردي كه بيمار نمي‌تواند مقادير لازم فيبر را مصرف كند، مكمل سلولز و مكمل‌هاي فيبري و پسيليوم استفاده مي‌شوند و نتايج خوبي نيز دارند. دريافت بالاي فيبر بايد با دريافت كافي مايعات (مثلا 2 تا 3 ليتر در روز) همراه باشد.
براي بيماران داراي التهاب حاد ديورتيكوليت، در ابتدا ممكن است يك رژيم كم باقي مانده، رژيم المنتال (حاوي غذاهاي ساده و محدود) يا در موارد شديد، تغذيه وريدي كامل نياز باشد كه در اين صورت در ادامه، برگشت تدريجي به رژيم پرفيبر صورت مي‌گيرد. انقباضات ماهيچه صاف كولون كه بعد از يك وعده پرچربي تشديد مي‌شود، ممكن است احساس ناراحتي را در اشخاص مبتلا به بيماري ديورتيكولار تشديد كند، بنابراين لازم است كه در ابتداي كار به اين بيماران يك رژيم كم چربي (با حداقل چربي) تجويز شود.
سوال در مورد اينكه آيا بايد از مصرف دانه‌ها، مغزها يا پوست‌هاي مواد گياهي به منظور جلوگيري از عوارض بيماري ديورتيكولار يا بعد از ديورتيكوليت جهت كمك به بهبود بيماري پرهيز كرد، بدون پاسخ باقي مي‌ماند. ديدگاه كلي اين است كه اجتناب از مصرف مواد خيلي زبر مانند پوست‌ها (نه لزوما دانه‌ها) شبيه آنهايي كه دانه‌هاي آفتابگردان و بادام زميني را احاطه كرده‌اند، مطلوب است. هنوز معلوم نشده كه آيا دانه‌ها يا مواد فيبري طبيعي در شروع علايم نقش دارند و يا اينكه واقعا به ديورتيكول آسيب مي‌رسانند يا خير. در بيماران با موارد واضح سوراخ يا انسداد، تكه‌هاي بزرگ مواد گياهي زبر ممكن است محدود شوند و بيماران بايد به جويدن كامل غذاهاي فيبري تشويق شوند.
منبع: دنیای تغذیه ش96
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر