معجزه‌اي به نام فيتواسترول

نوشته  : تحریریه دنیای تغذیه 

 «فيتواسترول» از گروه «استرول»ها مي‌باشد كه منشاء گياهي داشته و از نظر تركيبات ساختماني بسيار شبيه به «كلسترول» مي‌باشد. افرادي كه رژيم غذايي آنان بيشتر از گوشت است، «فيتواسترول» كافي به بدن آنها نمي‌رسد، زيرا «فيتواسترول‌ها» فقط در مواد غذايي كه منشاء گياهي دارند، يافت مي‌شوند. از آنجايي كه فيتواسترول‌ها مزاياي بسيار زيادي براي بدن دارند، پزشكان و كارشناسان تغذيه توصيه مي‌كنند كه افراد مصرف مواد غذايي حاوي فيتواسترول را افزايش دهند. تحقيقات نشان داده‌اند كه فيتواسترول‌ها يكي از تركيبات مهم و ضروري براي بدن مي‌باشند و وجود آنها در رژيم غذايي روزانه افراد ضروري است.

  كاهش كلسترول خون:
فيتواسترول‌ها مستقيماً بر روي سيستم گوارشي بدن تأثير مي‌گذارند و از جذب كلسترول درون دستگاه گوارش به ميزان 40 درصد جلوگيري مي‌كنند. اين چربي‌هاي گياهي كه در برخي گياهان وجود دارند، از نظر ساختمان مولكولي شبيه به كلسترول مي‌باشند و مي‌توانند از بروز سرطان پيشگيري كرده و خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي را كاهش دهند؛ از اين‌رو وجود فيتواسترول‌ها در رژيم غذايي روزانه افراد بويژه افرادي كه سابقه چربي خون از نوع كلسترول بد(LDL) بالا دارند بسيار ضروري به نظر مي‌رسد.
يكي از دلايل پايين بودن ميزان كلسترول افراد گياهخوار، وجود فيتواسترول‌ها در مواد غذايي آنها مي‌باشد، زيرا اين تركيبات از جذب كلسترول در دستگاه گوارش تا حد زيادي جلوگيري مي‌كنند. فيتواسترول موجود در مواد غذايي گياهي مي‌تواند سبب كاهش كلسترول خون شده و در نتيجه، اين امر به نوبه خود خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي- عروقي را كاهش مي‌دهد.

سلامت قلب:
فيتواسترول‌ها نه تنها سبب كاهش سطح چربي خون مي‌شوند، بلكه داراي مكانيسمي هستند كه از بدن در برابر بيماري‌هاي قلبي- عروقي محافظت مي‌كنند. سازمان FDA تاييد كرده است كه مصرف 8 گرم از اين تركيبات (در مواد غذايي گياهي و يا مكمل‌ها) در رژيم غذايي روزانه افراد، مي‌تواند بيماري‌هاي قلبي را تا حد زيادي كاهش دهد. البته كمي بعيد به نظر مي‌رسد كه مكمل‌هاي دارويي حاوي فيتواسترول به تنهايي بتوانند در پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي مؤثر باشند، اما فيتواسترول موجود در مواد غذايي گياهي كه طبيعي نيز مي‌باشد، مي‌تواند نقش مهمي در تقويت سلامت قلب داشته باشد.

پيشگيري از سرطان:
تحقيقات اوليه نشان داده‌اند، فيتواسترول‌ها مي‌توانند از بدن در برابر بروز 3 نوع سرطان سينه، پروستات و روده محافظت كنند. از اين‌رو افرادي كه رژيم غذايي گياهخواري دارند، احتمال ابتلا به اين نوع سرطان‌ها در آنها كمتر است. علاوه بر اين، اين تركيبات نه تنها نقش پيشگيري كننده دارند، بلكه زماني كه فرد به سرطان مبتلا مي‌شود، مي‌توانند در كاهش رشد تومورهاي سرطاني مؤثر باشند.

اثرات ضد التهابي:

برخي تحقيقات حاكي از آن هستند كه فيتواسترول‌ها مي‌توانند به كاهش سلول‌هاي التهابي در بدن كمك كنند، بنابراين مي‌توانند جايگزين‌هاي مناسبي براي برخي داروهاي ضد التهابي مانند استروئيدها و يا داروهايي مانند آسپرين و ايبوپروفن باشند. تركيبات فيتواسترول مي‌توانند در كاهش درد، تب و ساير علائم ناشي از التهاب (التهاب‌هاي مزمن و يا كوتاه‌مدت) مؤثر باشند.

عوارض جانبي:
فيتواسترول‌ها، علاوه بر تمام مزايايي كه دارند، از عوارض جانبي نيز برخوردارند. يكي از عوارضي كه احتمال داده مي‌شود بر اثر مصرف بيش از حد اين تركيبات رخ دهد، كاهش جذب ويتامين E و همچنين ويتامين D3 در بدن است، بنابراين توصيه مي‌شود افرادي كه به ميزان زياد از فيتواسترول‌ها استفاده مي‌كنند، از مكمل‌هاي حاوي ويتامين D و E نيز استفاده كنند. برخي از مواد غذايي كه حاوي تركيبات فيتواسترول مي‌باشند عبارتند از انواع ميوه‌ها، انواع سبزيجات، انواع مغزها (گردو، بادام و ...)، غلات و حبوبات.

مواد غذايي حاوي فيتواسترول:

فيتواسترو‌ل‌ها تركيباتي هستند كه در مواد غذايي گياهي وجود دارند و از آنجايي كه از جذب كلسترول در روده جلوگيري مي‌كنند، سبب كاهش چربي خون مي‌شوند و لذا براي بدن بسيار مفيدند، بنابراين رژيم غذايي حاوي اين تركيبات نقش مهمي در سلامت بدن دارد كه به تعدادي از آنها اشاره مي‌كنيم:

انواع مغزها:
مغزهايي مانند بادام زميني و بادام حاوي تركيبات فيتواسترول مي‌باشند. اين مغزها همچنين حاوي پروتئين فراواني نيز هستند. از اين مغزها مي‌توان در تهيه برخي از دسرها استفاده كرد و يا به‌عنوان ميان‌وعده آنها را مصرف نمود، البته بهتر است از نوع بدون نمك آنها استفاده شود.

غلات و دانه‌ها:
برخي از غلات حاوي مقادير زيادي فيتواسترول مي‌باشند كه از جمله آنها مي‌توان به چاودار و محصولات حاصل از آن مانند نان چاودار، سبوس گندم و جوانه گندم اشاره كرد. اين دانه‌ها حاوي فيبر فراوان نيز مي‌باشند. مي‌توان از جوانه گندم در ماست و يا سالاد و يا سوپ‌ها استفاده كرد. از آرد جوانه گندم نيز مي‌توان در تهيه انواع كيك‌ها و پن كيك استفاده كرد.

روغن‌ها:
از روغن‌هاي حاوي فيتواسترول مي‌توان در پخت و پز استفاده كرد. برخي از روغن‌هاي گياهي كه حاوي مقادير زيادي تركيبات فيتواسترول مي‌باشند، عبارتند از روغن كنجد و روغن كانولا. 
سبزيجات:
از ميان سبزيجاتي كه مي‌توان به آنها اشاره كرد، كلم بروكسل مي‌باشد.

منبع: دنیای تغذیه  ش ۱۱۳