نوشته : دكتر نوشين صحابي جراح و متخصص زنان، زايمان و نازايي
همه
والدين يك نگراني خاطر مشترك دارند و آن دوران بلوغ فرزندانشان است.
تغييرات جسمي و رواني اين دوران در حالت طبيعي مطابق روند تعيين شده پيش
مي‌رود و دختربچه يا پسربچه به نوجوان تبديل مي‌شود. بلوغ پديده‌اي عادي
است كه اگر سير سالمش را طي كند و والدين بتوانند به نوجوانشان كمك كنند تا
اين تغييرات را بپذيرد و بتواند خود را با آنها وفق دهد، معمولا بي‌خطر
سپري مي‌شود. اين پديده هم مانند هر پديده ديگري مي‌تواند دچار ناهنجاري‌ها
و اختلالاتي شود كه يكي از آنها بلوغ زودرس است كه پدر و مادرها را نگران
مي‌كند و اگر فرزندشان دختر باشد، دست او را مي‌گيرند و اولين جايي كه
مي‌روند مطب متخصص زنان و زايمان است كه اگر عاملي جدي و فيزيكي و مربوط به
كاركرد اعضاي حياتي بدن موجب بلوغ زودرس شده باشد، مطب متخصص غدد معمولا
دومين ايستگاه است.بلوغ يعني چه؟
بلوغ دوره‌اي است كه طي آن صفات ثانويه جنسي به وجود مي‌آيند و فرد توان باروري پيدا مي‌كند. تغييرات فيزيكي در دوران بلوغ، نتيجه مستقيم يا غيرمستقيم بلوغ غده هيپوتالاموس در دستگاه عصبي مركزي، تحريك اعضاي جنسي و ترشح هورمون‌هاي جنسي است.
چه عواملي بر زمان شروع بلوغ تاثير مي‌گذارند؟
ژنتيك
بدون شك عامل اصلي تعيين‌كننده زمان شروع بلوغ، ژنتيك است، اما چنين به نظر مي‌رسد كه ساير عوامل نيز، هم بر سن شروع و هم بر پيشرفت تكامل بلوغ تاثير مي‌گذارند. وضعيت تغذيه، وضعيت عمومي سلامت، موقعيت جغرافيايي، تماس با نور و وضعيت رواني همگي مي‌توانند بر روي زمان شروع بلوغ اثر بگذارند. اينكه مي‌بينيم در اكثر موارد نشانه‌هاي بلوغ در بدن يك دختر تقريبا در همان زماني كه مادرش بلوغ را تجربه كرده ظاهر مي‌شوند، نشان مي‌دهد كه ژنتيك چقدر روي زمان آغاز اين پديده اثر مستقيم دارد. همچنين اين همزماني در بين خواهران و جمعيت‌هاي هم نژاد هم منشاء ژنتيكي دارد.
وزن
زمان شروع عادت ماهيانه در كودكاني كه وزنشان بيش از 30 درصد وزن طبيعي آنهاست و نسبتا چاق هستند، زودتر از حد ميانگين مي‌باشد.
سبك زندگي، محل سكونت، نور و...
تاخير در شروع قاعدگي، در كودكان مبتلا به سوءتغذيه شديد شايع است. كودكاني كه داراي زندگي شهري هستند، در نزديك خط استوا سكونت دارند و يا در ارتفاعات پايين‌تر زندگي مي‌كنند، در مقايسه با كودكاني كه در مناطق روستايي زندگي مي‌كنند، از خط استوا دورتر هستند و يا در ارتفاعات بالاتر سكونت دارند، معمولا زودتر بالغ مي‌شوند. در دختران نابينا، شروع قاعدگي به طور واضح زودتر از دختراني است كه قدرت بينايي دارند و اين امر بيانگر تاثير نور بر بلوغ است.
نشانه‌هاي بلوغ در دختران
در دختران تكامل بلوغي، به طور معمول، 5/4 سال طول مي‌كشد. اگرچه اولين نشانه بلوغ، تسريع رشد است، معمولا جوانه زدن پستان را اولين تغيير مربوط به بلوغ مي‌دانند و به دنبال آن سرعت رشد به حداكثر مي‌رسد. رشد مو در ناحيه تناسلي، زيربغل و در آخر شروع عادت ماهيانه تغييرات مربوط به بلوغ سالم هستند.
دختران در مراحل اوليه بلوغ و قبل از شروع قاعدگي، به حداكثر سرعت رشد قدي دست مي‌يابند. در نتيجه، دختران بعد از شروع قاعدگي، پتانسيل رشد محدودي دارند. قد دختران، به طور متوسط 25 سانتيمتر افزايش مي‌يابد.
بلوغ زودرس يعني چه؟
به ساده‌ترين زبان، اگر در دختري سفيد پوست پيش از 7 سالگي نشانه‌هاي بلوغ ظاهر شود، او دچار بلوغ زودرس شده است. اين زمان براي دختران نژاد آفريقايي– آمريكايي 6 سالگي است.
بلوغ زودرس مي‌تواند عوامل فيزيكي بسياري داشته باشد كه از وجود اختلالات در كاركرد برخي اعضاي بدن خبر مي‌دهند كه به آنها نمي‌پردازيم.
نقش تغذيه و چاقي در بروز بلوغ زودرس
به طور معمول گفته مي‌شود كه قبل از شروع خونريزي، وزن دختران بايد به يك حد بحراني برسد (8/47 كيلوگرم). مسأله مهم‌تر اين است كه چربي بدن بايد از مقدار مشخص 16 درصد از وزن كل بدن از دوره قبل از قاعدگي، به 5/23 درصد وزن كل بدن افزايش پيدا كند كه احتمالا از وضعيت تغذيه تاثير مي‌پذيرد.
دختراني كه اضافه وزن دارند و چاق هستند زودتر از دختراني كه وزن طبيعي دارند، عادت ماهيانه را تجربه مي‌كنند. به همين ترتيب آنهايي كه وزنشان كمتر از حد طبيعي است و زير وزن حساب مي‌شوند، زودتر از دختراني كه مبتلا به سوءتغذيه هستند، اولين خونريزي قاعدگي را تجربه مي‌كنند. در مقابل، دختران مبتلا به ديابت، آنهايي كه چاقي بيمارگونه (مرضي) دارند يا آنهايي كه ورزش سنگين و حرفه‌اي مي‌كنند، حتي با وجود نرمال بودن وزن و درصد چربي بدن، ديرتر بالغ مي‌شوند.
برخي از دختران مبتلا به بلوغ زودرس، در معرض خطر ابتلا به سندرم تخمدان پلي‌كيستيك (PCOS) قرار دارند. اگرچه ميانگين مقدار آندروژن آنها در محدوده طبيعي قرار دارد.
بلوغ زودرس در هر حال يك جور ناهنجاري است كه حتما بايد مورد توجه قرار گيرد، چرا كه ظهور زودرس نشانه‌هاي بلوغ در يك دختر در حالي كه هم سن و سال‌هايش به واقع كودك هستند، او را انگشت‌نما مي‌كند و روح و روانش تحت فشار قرار مي‌گيرد و بيهوده رنج مي‌كشد. اگر ديديد كه در جسم و روان دخترتان تغييراتي همانند دگرگوني‌هاي دوران بلوغ مشاهده مي‌كنيد، او را نزد پزشك ببريد تا در ابتدا از وجود يا عدم وجود عوامل جدي فيزيكي يا بيماري‌هاي زمينه‌اي مربوط به آن مطمئن شويد. سپس با صلاحديد متخصص براي رفع اختلالات جسمي احتمالي يا رفع عوامل ديگري غير از اينها اقدام كنيد.
چاقي عوارض ناخوشايند بسيار زيادي دارد كه اگر از كودكي شروع شده باشد، مي‌تواند فرد را از همان سال‌‌هاي اول زندگي با مشكلات متعددي (مثل همين بلوغ زودرس) درگير كند. پس از همان بدو تولد در تغذيه دخترتان بسيار دقت كنيد و درباره تغذيه سالم نوزاد و كودك خود كه بالاخره دوران بلوغ را تجربه خواهد كرد اطلاعاتي كسب نماييد. اگر سبك زندگي و تغذيه صحيح را به دخترتان آموزش دهيد تا او به‌گونه‌اي غذا بخورد، ورزش و استراحت كند كه در عين نداشتن اضافه وزن، لاغر، نحيف و زير وزن هم نباشد، در پيشگيري از بلوغ زودرس گام مهمي برداشته‌ايد.
البته به اين نكته خوب دقت كنيد كه بيش از حد به او فشار نياوريد كه چاق نشود، چون هم شما و هم او به آساني مرز ميان تغذيه صحيحي كه همه نيازهاي بدنش را تامين مي‌كند و در عين حال او را چاق نمي‌كند و تغذيه‌اي كه غلط بوده و او را دچار سوءتغذيه و لاغري مي‌كند، نمي‌دانيد. اين روزها متاسفانه در سراسر جهان صاحبان تجارت، اندام ايده‌آل براي يك زن را اندامي بسيار لاغر تبليغ مي‌كنند و همين امر، بروز بيماري رواني «بي‌اشتهايي عصبي» (آنوركسيانروزا) را بين دختران و زنان بسيار شايع كرده است. اين بيماري مي‌تواند وزن فرد را به قدري كاهش دهد و او را دچار سوءتغذيه كند كه حتي باعث مرگ او شود. تعدادي از زنان خواننده و مانكن در غرب، از همين بيماري و وسواس بيمارگونه براي هرچه بيشتر لاغر شدن به كام مرگ رفته‌اند.
اين بيماري اكثرا در نوجواني آغاز مي‌شود و اگر شما از همان كودكي با رفتاري غلط او را از چاقي بترسانيد و مرتب به او گوشزد كنيد كه مراقب باش چاق نشوي، نه تنها ممكن است دخترتان را دچار سوء تغذيه و بيمار كنيد، بلكه بلوغ و رشد او را هم به تاخير مي‌اندازيد.
سوءتغذيه و لاغري زياده از حد كه اغلب با بروز مشكلات ديگري همراه است، ريسك بروز اختلال ديگري به نام بلوغ ديررس را بالا مي‌برد و برعملكرد دختر شما در مدرسه و خانواده تاثير بسيار بدي خواهد گذاشت. اين بار او در بين همسالاني قرار مي‌گيرد كه همگي نوجوان هستند و بدنشان متناسب با سن آنها تغيير مي‌كند، ولي او به خاطر بچه بودن يا حتي بچه ننه بودن انگشت‌نما مي‌شود و ممكن است مورد تمسخر همسالانش قرار گيرد. بدتر از همه اينكه برخي از اين دختران به خيال خودشان براي شوخي كردن و خلاصي از تمسخر عده‌اي از همسالانشان يكباره به خوردن روي مي‌آورند و چون در اين سن دختران و پسران نوجوان عجول و كم طاقت هستند، بدون مطالعه غذاهايي مي‌خورند كه فقط باعث چاقي آنها مي‌شود و مشكلي ديگر بر مشكلاتشان اضافه مي‌شود. خودتان كه ديگر عوارض خطرناك چاقي به خصوص اگر در نوجواني شروع شده باشد را به خوبي مي‌دانيد!
منبع: دنیای تغذیه ش ۹۹
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر